İkinci El Araba Fiyatlarını Yükselten Çip Krizi Nedir, Kriz Bu Ay Biter Mi?

Küresel çip krizi sebebiyle Çin ve ABD arasındaki gerginlik büyümeye devam ediyor. Krizi çözmek amacıyla Çin'de çip üretimi yapmak isteyen Intel'e Beyaz Saray'dan izin gelmedi. Bilgilere göre Intel, Çin'deki bir Chengdu fabrikasındaki silikon devre levhası yapmayı teklif etti ve üretimin 2022'de başlaması bekleniyordu. ABD, güvenlik önlemleri sebebiyle Çin'de açılacak fabrikaya veto vermedi.

Çip krizi dünyanın en büyük mobilya üreticisi IKEA'yı da sarstı. Çip darboğazı sonucu otomobil, teknoloji ve sağlık sektöründen sonra şimdi de mobilya sektörünü vurdu. IKEA CEO'sunun açıkladığı habere göre fiyatlar 2022 yılının sonuna kadar fiyatlarda büyük artış söz konusu olacak

Çip krizi sebebiyle ikinci el araç fiyatları tavan yaptı. Sektör bir süre daha darboğazda kalacağı tahmin ediliyor. Darboğazdan güçlü bir yükselişle çıkması beklenen çip sektörü, bir süre daha durgun bir şekilde ilerleyecek. Cep telefonundan bilgisayara, beyaz eşyadan birçok teknoloji alanına hasar veren çip krizi, otomobili derinden etkiledi. Birçok otomobil firması fabrikalarını geçici olarak kapattı. Darboğazın 2022 yılına kadar bitmemesi bekleniyor. Bu sebepten ötürü ikinci el otomobil fiyatları 2022 yılının ortasına kadar düşmeyecek.

Uzmanlar çip krizi bittiğinde bile Türkiye'deki araba fiyatlarının düşmeyeceğini ön görüyor. Ekim'de yükselen araba fiyatları Kasım'da da yükselmeye devam ediyor. Bu yükselişin Aralık'ta da devam edeceği düşünülüyor. Döviz kuru yüzünden markalar ve tedarikçiler Türkiye'ye araç getirmekte tereddüt edip pazar seçeceği tahmin ediliyor.

Şu an her şeyimiz yüksek teknoloji aletlerle entegre ve tüm hayatımızı onlara adadık. Teknolojinin altın çağında değilizdir belki ama şafağındayız. Mikroçip kullandığımız her teknolojik aletin içinde var. Olmayı geçelim, en önemli parçalarından biri. Yarı iletken olan bu parçalar; otomobil, telefon, bilgisayar gibi tüm hayatımız içinde var olan ürünlerde mevcut. Bu iletken çipler, tedarik zinciri dediğimiz ve küresel ekonomide önemli yeri bulunan ürünlerden. Tayvan, şu an dünyanın çip üretiminin yüzde 64’ünü karşılıyor. Tayvan’ın yanı sıra Çin ve Japonya da bu sektörün öncülerinden.

Çip krizi nedeniyle birçok sektör etkilendi, darboğaza girdi. Akıllı telefonlardan otomobillere, askeri ekipmanlardan birçok teknolojik ürünün üretiminde kullanılan çiplerin arzının talebi karşılayamaması sebebiyle küresel bir kıtlık meydana geldi. Örnek olarak ABD merkezli çip üreticisi GlobalFoundries artan talebi karşılamak için yeni yatırımlar planlıyor. Lakin sorun şu ki planlamalar en erken 2022 yılına yetişebilecek.

Koronavirüs salgını sebebiyle oluşan çip krizi, Apple’ı da vurdu. Yeni telefon modeli Iphone 13, eski ürünlerden en az 10 milyon tane daha az üretilecek. Çip tedariki sonucu yaşanan bu daralma sonucunda şirketin hisseleri yüzde 1.6 değerinde düştü.

Küresel anlamda karantina yaşanması sonucu birçok çip üreticisi Güney Asya’da üretime ara vermişti. Fabrikalar üretime ara verse de müşteriler tüketime ara vermedi. Evde kalan tüketici, araba satın almaya devam etti ve üretilmeyen çipler sonucu arz talep dengesi kaydı. Stoklardan satış yapan firmalar, stokları da tükenince darboğaza girdi.

Otomobilde çip krizi, arama firması sahiplerinin stoklarını tüketmesi sonucu oluştu. Tüketicinin durmak bilmeyen talebi, çiplerin durmasıyla birlikte sıfırlanan arzın çarpışması tüm bu çip krizini yarattı. Koronavirüs sebebiyle insanların toplu taşımayı az kullanma isteği sonucu artan otomobil talebi, ülkemizde de araba satışlarının rekor kırmasına neden oldu.

Çip krizi sonucu birçok otomobil üreticisi üretimi durdurdu. Japonya’nın en büyük üçüncü otomobil üreticisi Nissan, çip eksikliği dolasıyla fabrikalarını geçici olarak kapatıyor. Japon firma Meksika’daki birçok fabrikasını çip krizi nedeniyle donduracak. Bir ay boyunca durdurulacak üretim, ekonomik açıdan Meksika’yı etkileyeceği düşünülüyor.

Çip krizi yarattığı etkiyle otomobil sektörünü kıtlığa soktu ve fiyatlarda olağandışı yükselişler oldu. Peki, çip krizinin nedenleri nelerdir?

• Koronavirüs: Karantina sebebiyle çip fabrikaları kapandı ama tüketicinin talebi eskisinden daha fazlaydı. Sadece otomobil değil tüm teknolojik aletlerde bir patlama gerçekleşti. Sadece bilgisayarda satışlar karantina öncesine göre %26 yükselmişti. Talebin bu kadar yüksek olması, üreticinin stokları tüketmesine neden oldu. • Çin – Amerika ticaret savaşları çip krizini tetikleyen diğer bir unsur. Çin en büyük çip üreticilerinden biri. Fazla vergilendirme sonucu Çin’den çip almayan Amerikalı şirketler, diğer ülkelerin stoklarını zorladı

- Tayvan’daki kuraklık çip krizini etkileyen en önemli unsur. Çip için temiz suyun kullanılma zorunluluğu, en büyük çip üreticisi Tayvan’ın çip üretememesini yarattı. Çip üretiminin yarısını karşılayan Tayvan, yine de sektörün sorunlarını düzeltemeyecek gibi. Çin’in tehditleri sonucu yakında savaşa girme tehlikesinde olan Tayvan’a küresel firmalar savaş tehdidi yüzünden artık güvenmiyor.

Çip krizinin otomobil stoklarını tüketmesi, yeni otomobil üretiminin azalması ve talebin fazlalığı dolayısıyla otomobil fiyatları yükselmeye devam edecek. Ülkemizde de etkileri gözüküyor. Ford Otosan’dan üretime ara açıklamasından sonra Toyota Adapazarı’ndaki fabrikasında üretimi durdurduğunu açıklamıştı. Üreticiler bu sıkıntıları çekiyorken fiyatlar da yükselip duruyor. Giriş seviyesi sıfır otomobillere tüketici yöneliyor ama çip krizi sonucu stoklarda araba bulunmaması nedeniyle uzun bekleyiş sonucu sıfır almaktan vazgeçiyor. Sıfır araba alacak tüketici de ikinci ele yönelince ikinci el araç piyasası şişiyor ve fiyatlar inanılmaz derecede artıyor. Bu yüzden çip krizi bitene kadar ikinci el otomobil piyasasının fiyatlarının yükseleceğini söylemek yanlış olmaz.

Pandemi dönemi ve sonrasında ortaya çıkan problemler henüz daha giderilememişken, dünya otomotiv endüstrisi “nur topu gibi” yeni krizlerle sarsılıyor. Nitekim çip üretiminin yetersiz olması, başta çelik olmak üzere hammadde fiyatlarının artması, lojistik ve konteyner konusunda sıkıntılar çıkması derken, bu kez de otomotivde magnezyum sorunu baş gösterdi.

Deutsche Welle’nin (DW) haberine göre, alüminyum içerikli alaşımların üretimi için gerekli çok önemli bir malzeme olan ve otomotiv endüstrisinde de ciddi yere sahip magnezyumda, Çin kaynaklı bir sorun başlamış durumda.

Hafif olmasına karşın alüminyumun dayanıklılığını artıran bir metal olan magnezyumun en büyük tedarikçisinin Çin olduğu belirtilen haberde, bu ülkenin, enerji sıkıntısı yaşadığını gerekçe göstererek magnezyum üretimini azalttığı, bunun da var olan küresel darboğazı iyice rahatsız edici bir boyuta taşıdığı kaydedildi.

Habere göre Pekin yönetimi, bir yandan sektördeki gücünü elinde tutmak ve dünya çapındaki alıcılarını kaybetmemek için çalışırken diğer yandan enerji kaynağı olarak kullandığı kömürü azalttı ve böylece magnezyum tedarikinde sorunlar arttı.

Zira Çin, dünya magnezyum üretiminin yüzde 80’den fazlasını karşılıyor. Dolayısıyla da onun üretimindeki en ufak değişiklik bütün dünyadaki tedarik zincirine yansıyor. Özellikle de Avrupa Birliği (AB) magnezyum ihtiyacının yüzde 95’ini Çin’den sağlıyor.

Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA), geçen ay sonunda 11 sanayici birliği ile artan magnezyum darboğazı konusunda uyarıda bulundu ve “Kasım sonuna kadar Avrupa’daki magnezyum stoklarının tükenmiş olacağından yola çıkıyoruz” ifadesini kullandı.