Vefatının 18. Yıl Dönümünde 'Bilge Kral' Aliya İzzetbegoviç

Bağımsız Bosna Hersek’in ilk cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç, 18 sene önce bugün aramızdan ayrıldı. 78 senelik ömrüne örnek bir yaşam sığdırmış, birçok kişiye ilham olmuştu.

İzzetbegoviç, tarihler 8 Ağustos 1925’i gösterdiğinde Bosna Hersek Bosanki Samac’ta dünyaya geldi. İslami hassasiyetlere sahip bir ailede büyüyen İzzetbegoviç'in yaşamında da bu izler görüldü. Saraybosna’da bir Alman lisesinde eğitim aldı ve o dönemde bilime verdiği değerle takdir topladı.

MÜSLÜMAN GENÇLER KULÜBÜ'NÜ KURDU

Lisede eğitim gördüğü yıllarda İslami konulara ilgi duyan İzzetbegoviç, arkadaşlarıyla birlikte Müslüman Gençler Kulübü’nü kurdu. Henüz 16 yaşında kurduğu kulüp, fikirlerin ötesinde uygulama kulübü haline geldi. Öyle ki, 2. Dünya Savaşı sırasında ihtiyaç sahiplerini gözeten bir kulüptü.

13 Ocak 1946'da Yugoslavya'nın yeniden bağımsızlığına kavuştuğu yıllarda İzzetbegoviç, politik İslam’ı savunduğu için dönemin komünist yöneticilerinin hedefleri haline geldi. 1949 yılında ise İslamcılık suçlamasıyla hapse girdi.

5 sene sonra hapisten çıktı ancak önceki Yugoslavya devlet başkanı Tito döneminde sıkıntılar yaşadı. İzzetbegoviç, Müslümanların meseleleriyle ilgilenmesi amacıyla görevlendirilen Hasan Duzu ile ilişki kurarak onunla beraber çalışmalar yürütmeye başladı. Tito'nun 1974'te yeni bir anayasa hazırlamasından sonra, bazı İslami kurumlar yeniden işlev kazandı.

İzzetbegoviç’in oğlu babasının makalelerini toparlayıp, 1983'te 'İslami Manifesto' adlı bir kitapta yayımladı. Bu kitabın yayımlanması ise büyük yankı uyandırdı. Aliya İzzetbegoviç, Avrupa’nın ortasında İslami bir cumhuriyet kurma gerekçesiyle tutuklandı. Çıkarıldığı mahkemede 14 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Mahkumiyeti, kitabının bütün Bosna'da duyulmasını sağlamış oldu. İzzetbegoviç, 5 yıl içerde kaldıktan sonra 1988'de çıkarılan bir afla serbest bırakıldı.

İSLAM'I GELECEK NESİLLERE ULAŞTIRMAYI HEDEFLEDİ

Hapiste düşünmeye, fikir üretmeye, daha önce üretilmiş fikirlerden istifade etmeye çokça fırsat buldu. Bunun yanı sıra önemli bir fikri eserinden dolayı hapse atılması olması, onun fikirlerinin çevrede daha çok yankı uyandırmasına sebep oldu. Ayrıca onun hapiste olduğu dönemde yıllarını verdiği 'Doğu ve Batı Arasında İslam' adlı meşhur kitabı yayınlandı. Bu kitabını bir arkadaşı neşretti ve çok kısa zamanda geniş bir kitleye ulaşarak büyük yankı uyandırdı.

İçeride kaldığı 5 yıllık hapis süresince düşünmeye, fikir üretmeye daha önce üretilmiş fikirlerden istifade etmeye çokça fırsatı oldu. Eserinden dolayı hapse atılmış olsa da, bu durum fikirlerinin çevrede daha çok duyulmasına ve yankı uyandırmasına neden oldu. Hapiste olduğu dönemde 'Doğu ve Batı Arasında İslam' adlı kitabı da yayımlandı. Bu kitap bir arkadaşı tarafından neşredildi ve kısa zamanda geniş bir kitleye ulaştı. Kitabıyla İslam’ı gelecek nesillere sade ve öz bir şekilde kazandırmayı hedefledi.

BOSNA HERSEK'İN İLK CUMHURBAŞKANI

Aliya İzzetbegoviç, Bosna Hersek Özerk Cumhuriyeti’nde Demokratik Eylem Partisi'ni kurdu. Parti, Bosna-Hersek'te 5 Aralık 1990'da gerçekleştirilen genel seçimleri kazandı. Böylece Aliya İzzetbegoviç, cumhurbaşkanı oldu. 1990'da gerçekleşen seçim, partinin girdiği ilk seçim olmasına rağmen büyük başarı elde etti.

1992-1995 yılları arasında yaşanan Bosna Savaşı’nda halkına önderlik eden Aliya İzzetbegoviç, bağımsız bir Bosna için mücadele etti. Savaşta 100 binden fazla insan hayatını kaybetti. Ayrıca 1 milyonu aşkın insan göç etmeye zorlandı.

İSLAMİ BİLİNÇLENMENİN ARTMASINI SAĞLADI

Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç askeri güce ve imkana sahip Sırplarla, askeri imkandan yoksun ve dış desteğe sahip olmayan Bosna Hersek’i karşı karşıya getirmemek için önce oldukça tedbirli yaklaştı.

O yıllardaki direniş ve savaş İslami bilinçlenmenin artmasını sağladı. Sırpların isteklerini kabul etmeleri için Müslümanlara baskı yapıldı. Siyasi baskılar ve eşit olmayan savaş şartları karşısında İzzetbegoviç sunulan anlaşmayı kabul etti.

Savaşın devam etmesi Bosna Müslümanlarının soykırımla karşı karşıya kalması demekti. Bu nedenle İzzetbegoviç, 1995 yılında Paris'te Dayton Anlaşması'nı imzalayarak savaşı sona erdirdi.

Hastalığı sebebiyle 14 Mart 1996 yılında görevini bırakmak zorunda kalan 'Bilge Kral' 19 Ekim 2003’te Saraybosna'da yaşamını yitirdi.

ALİYA İZZETBEGOVİÇ ESERLERİ

- İslam Manifestosu

- İslam Deklarasyonu ve İslamî Yeniden Doğuşun Sorunları

- Doğu ve Batı Arasında İslam

-Tarihe Tanıklığım

- Özgürlüğe Kaçışım: Zindandan Notlar

- Konuşmalar