Ukrayna Rusya savaşı küresel ekonomiyi nasıl etkileyecek?

Peki Ukrayna Rusya savaşından dünya ekonomisi nasıl etkilenecek? Birçok alanda ve üretimde öne çıkan Rusya’nın savaş dolayısıyla yaşayacağı kayıplar dünya ekonomisini ne kadar etkileyecek? Detaylar haberimizde…

Ukrayna-Rusya savaşı dünya ekonomisini nasıl etkileyecek?

Rusya bilindiği üzere petrolden tutun metal üretimine; hububattan tarım ürünlerine kadar birçok üründe söz sahibi. Hal böyle olunca savaşın etkisiyle neredeyse tüm emtia ve tarım ürünlerinin fiyatlarında günlerdir sert yükselişler yaşanıyor. 

Dünya genelinde küresel ekonomilerde fiyatlarda yaşanan şok artışlar sebebiyle tahminler küresel GSYH’den 1 trilyon doların eriyip gideceği ve yine küresel enflasyonun yüzde 3 dolaylarında artış göstereceği yönünde.

Savaşın en büyük etkisi önce Rusya’ya sonra Avrupa’ya vuracak

Son yıllarda özellikle enerji alanında dünya üzerinde fiyatlar artış eğilimi göstermekteydi. Bununla beraber hali hazırda devam eden Rusya Ukrayna savaşı da bu eğilimleri adeta alevlendirdi. Rusya'nın enerji ihracatına yönelik uygulamaya başladığı yaptırımlar son bir yılda tam 10 katına çıkan fiyatların yükselişini daha da tırmandırdı ve fiyat düzeyleri her geçen gün rekor seviyelerde seyretmeye başladı. Savaşın başladığı günden itibaren doğalgazın fiyatı megavat başına yüzde 292 oranında artış gösterdi.

Rusya Brent petrolde üçüncü sırada

Fiyatları yukarı tırmanan enerji ürünü elbette sadece doğalgaz ile sınırlı kalmadı. Brent petrolün varil fiyatı 2008 yılından bu yana en yüksek artışı göstererek yüzde 35 artış ile 131 dolar seviyelerine kadar çıktı.

Şu anda yaşadığı düşüş ile beraber 115 dolardan işlem gören brent petrolün savaşın seyrine ve Rusya’nın alacağı ihracat kararlarına göre yükselmesi bekleniyor çünkü Rusya, ABD ve Suudi Arabistan’dan sonra dünyanın üçüncü büyük petrol üreticisi konumunda. Küresel petrol üretiminin yaklaşık yüzde 12’si ya da bir başka deyişle günde 10 ila 12 milyon varil petrol Rusya tarafından karşılanıyor.

Son 12 ayda 5 kat artış

Aynı şekilde kömür fiyatları da Rusya Ukrayna savaşından nasibini aldı. 25 Şubat tarihinde 170 dolardan alıcı bulan kömür fiyatları 10 günde yaklaşık 3 katına son bir yıl içerisinde ise 5 katına çıkarak dikkatleri üzerine çekti.

Kömür fiyatları savaşın yarattığı tedarik endişeleriyle birlikte ton başına toplamda yüzde 142 artış göstererek 415 dolardan işlem gördü. Öte yandan Rusya, dünyanın en büyük üçüncü kömür üreticisi konumunda yer alıyor. Kaynaklara göre Çin, geçtiğimiz sene 50 milyon tonun üzerinde kömür satın alarak Rusya’nın en büyük kömür tedarikçisi oldu.

Rusya'nın dünyada küresel metal tedarikinde önemli bir paya sahip olması metal fiyatlarında da rekor bir artış yaşanmasına neden oldu. Buna göre geçtiğimiz günlerde nikel fiyatları tarihi anlar yaşadı. Öyle ki bir haftada dörde, bir günde de ikiye katlanan nikel fiyatlarına Londra borsasından müdahale geldi. Söz konusu fiyatlar neredeyse yüzde 100 artış kaydederek ton başına 100 bin doları aştı. Geçtiğimiz hafta nikel fiyatları 30 bin doların altında fiyatlanırken, 2021 yılını 20 bin dolardan, pandemi öncesini ise 10 bin dolar sınırından kapatmıştı.

Bakır, alüminyum ve paladyum rekorlar üçlüsü

Fiyatlarında dalgalanmalar yaşanan ürünler bunlarla da sınırlı değil. Bakır, alüminyum ve paladyum da savaştan etkilenerek tarihi günlerini yaşayan diğer emtialar. Yeni rekor seviyelere ulaşan bakır fiyatları ton başına yüzde 10 artarak 10 bin 835 lirayı gördü. Bakırda Rusya dünyada önemli bir üretici olarak öne çıkıyor. Öyle ki küresel bakır üretiminin yaklaşık yüzde 3,3’ü Rusya tarafından oluşturuluyor.

Alüminyum fiyatları ise yüzde 20’lik bir artış göstererek 4 bin dolar seviyelerini geçti. Rusya, alüminyum üretiminde dünyada Çin’den sonra gelerek ikinci sırada yer alırken, alüminyumun küresel emtia tedarikinde ise yüzde 6’lık bir paya ev sahipliği yapıyor.

Bir diğer emtia olan paladyumda ise 2020 Mart ayından bu yana görülen en yüksek artış kaydedildi. Buna göre paladyum yüzde 25,6 oranında artarak 3 bin 357 dolara kadar çıktı. Rusya, dünyanın en büyük paladyum üreticisi konumunda olmak için Güney Afrika ile mücadele ediyor ve küresel paladyum üretiminin yüzde 38’ini karşılıyor.

Buğday rekora doymuyor

İnsanların en çok kullandığı ve birçok ürünün hammaddesi olan buğdayın ihracatına baktığımızda ise Rusya küresel buğday ihracatında liderlik ipini göğüslerken Ukrayna da beşinci sırada yer alıyor. Dolayısıyla bu iki ülke arasında yaşanan savaşın buğday fiyatlarına yansıması kaçınılmaz. Bu bağlamda buğday fiyatlarında dev fiyat artışları gerçekleşti. Buğdayın fiyatı yüzde 47’nin üzerinde bir artış göstererek 13,63 dolara çıktı. Bu fiyat buğdayın şimdiye kadar geldiği en yüksek noktayı işaret ediyor.

Buğday fiyatlarında durum bu olunca bazı ülkelerde çoktan problemler baş göstermeye başladı. Öyle ki ülkeler, artan buğday fiyatları sebebiyle ekmek ve un fiyatlarında artışa gidiyor. Hal böyle olunca gıda arzında ve tedarikinde global piyasalarda ciddi endişeler kendini gösteriyor. Buna örnek vermek gerekirse Mısır’da bir adet ekmeğin fiyatı son iki günde tam yüzde 60 oranında zamlandı.