Tsunami olarak bilinen ve son yıllarda sıklaşmasıyla adını daha çok duyduğumuz bu daha olayı, Türkiye'de oluyor mu çok merak ediliyor. Peki, tsunami hangi olaylar sonucu meydana gelir?
Tsunami, halk arasında ilk olarak Endonezya'nın Sumatra adasında yaşanan 2004 yılı tsunamisiyle bilindi. Hint Okyanusu'na kıyı olan karaları vuran, yüksekliği 30 metreye kadar çıkan tsunamiler ortaya çıktı ve on dört ülkede 230 binden kişi hayatını kaybetti. En çok ölüme sebebiyet veren doğal afetlerden biri oldu. Deprem, 9.3 olarak kaybedildi. 10 dakika süren deprem, bugüne kadar görülmüş en uzun süreye sahip deprem olarak kaydedildi ve tüm gezegen bir santimetre hareket ettirdi.
TSUNAMİ NEDİR?
Okyanus ve deniz tabanında oluşan deprem, gök taşı düşmesi ve deniz altındaki nükleer patlamalar, volkan patlamaları, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denizde oluşan enerji nedeniyle tsunamiler meydana gelir. Kasırgalar da deniz dalgasını temsil edebilmektedir.
İlk tsunami tasviri Yunan tarihçi Tukididis tarafından 5. yüzyılda Peleponnes Savaşı'nın Tarihi adlı kitabında yer aldı. Yine de tsunami hakkında yapılan araştırmalar ilk olarak 20. yüzyılda baş gösterdi. Tsunami dalgaları normal denizaltı akımları veyahut deniz dalgalarına benzememektedir. Tsunami dalgaları çok daha uzundur. Başlangıçta gelgite benzeyen bu dalgalar, daha sonra büyüyüp kocaman hale gelir. Dalga treni olarak adlandırılan, saatler süren bir dizi dalgadan oluşmaktadır. Yaşanan büyük olaylar sonucu onlarca metrelik dalga yükseklikleri oluşabilmektedir. Tsunamilerin etkisi genellikle kıyı alanlarıyla sınırlı kalmaktadır. Bazen yıkıcı güçte olabilirler ve bunlar büyük doğal felakete yol açabilir. 2004 Hint Okyanusu tsunamisi ve 2010 Haiti depremi birer örnektirler.
NASIL OLUŞUR?
En temel sebep, depremdir. Okyanus tabanında bulunan tektonik levha sınırları yüzünden depremler oluşmaktadır. Son yüzyılda oluşan tsunamilerin yüzde 80'i deprem kaynaklıdır. Toprak kaymaları, güçlü volkanik aktiviteler, kütlesel hareketler ve asteroit çarpmaları da doğal afet niteliğine sahip olacak tsunamileri oluşturabilir. İnsan kaynaklı tsunami olamaz.
TSUNAMİ NE DEMEK?
Japoncadan gelen tsunami kelimesi, liman dalgası anlamına gelmektedir. Pasifik Okyanusu'nda yer alan Japonya, tsunaminin en çok görüldüğü yerlerden biri olarak kayıtlara geçmektedir.
