Tanzimat ve Islahat Fermanı’nın Osmanlı Devleti’ne Etkileri

Tarihte büyük öneme sahip olan Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı bir dönemin işleyişinin değişmesine sebep oldu. Bu da devlet düzenindeki ve sosyolojik yapıdaki her noktayı etkiledi. Peki, etkileri iyi yönde mi oldu, kötü yönde mi? İşte detaylar…

TANZİMAT FERMANI NEDİR?

Tanzimat Fermanı 1839 yılında Sultan Abdülmecid tarafından ilan edildi. Bunun nedenleri arasında ilk sırada Avrupalı devletlerin Osmanlı'nın iç işlerine karışmasının önüne geçmek geliyor. Özellikle azınlık haklarını bahane eden bu devletler, çok sık aralıklarla, Müslüman olmayan tebaya yeni hakların verilmesi gerektiğini söylüyorlardı. Osmanlı Devleti bu fermanla birlikte, Boğazlar ve Mısır sorununun kendi lehine çözülmesine istiyordu. Aynı zamanda demokratik bir kimlik kazanma isteği de öne çıkmıştır. İşte bu nedenlerden dolayı 1839 yılında ferman ilan edilmiştir. Tanzimat Fermanı Maddeleri şu şekildedir;

- Her şeyin üstünde bir kanun gücü olacak.

- Askerlik artık bir vatan görevi olarak şekilde tanımlanacak.

- Vergi sisteminde çok büyük düzenlemeler yapılacak. Her vatandaş sahip olduğu gelire göre bunu ödeyecek.

- Yargılama olmadan hiç kimse ceza almayacak.

- Mahkemeler herkese açık olacak.

- Vatandaşların mal, can ve namus güvenliği sağlanacak.

ISLAHAT FERMANI NEDİR?

İki ferman ile beraber Osmanlı Devleti’nde hukuk üstünlüğü ortaya çıktı. Islahat Fermanı içerik bakımından Tanzimat'a göre daha dar alanda olmasıyla dikkat çeker. Çünkü sadece gayrimüslim teba için hazırlanmıştır. Islahat Fermanı Maddeleri şöyledir;

- Kayırma ve rüşvete bir son verilecek.

- Devletin kendi içinde yapacağı yazışmalarda azınlıkları küçük düşürücü olan ifadeler kullanılmayacak.

- Gayrimüslimlerin hem il genel hem de belediye meclisi üyesi olmalarının önündeki tüm engeller kaldırılacak.

- Müslüman olmayanlar da devlet memuru olabilecekler.

- Gayrimüslim kitle eğer isterlerse askerlik yapacak ve askeri okullara girebilecek.

FERMANLARIN OSMANLI’YA ETKİSİ NASIL OLDU?

Tanzimat ve Islahat Fermanı’nın Osmanlı Devleti’ne etkileri nelerdir sorusuna cevap olarak şunlar söylenebilir; Tanzimat fermanı, Osmanlı Devleti'nin daha farklı bir yapıya kavuşmasına sebep oldu. İlk defa bu ferman ile beraber, halkın can güvenliği padişah tarafından teminat altına alındı. Bunun yanı sıra artık sultanın üstünde bir kanun gücünün varlığı kabul edildi. Islahat Fermanı sayesinde ise Müslüman olmayan kitleye de devlete girişin önü açıldı. Bu iki gelişmenin ardından Osmanlı Devleti çok daha demokratik bir hale geldi. İlk kez demokratikleşme çabaları dikkat çekti. Bunun sonrasında ilan edilecek olan Meşrutiyetin de zemini oluşturuldu. Her ne kadar devlet, bunlara rağmen yıkılmaktan kurtulamamış olsa da, özellikle sonradan kurulacak olan Türkiye Cumhuriyeti, bu gelişmeler sayesinde elde edilmiş olan tecrübeyle hayat buldu. Türkler arasında demokrasi kültürü bu sayede yerleşti.