Osmanlı’daki Merhametin Simgesi: Kuş Evleri

Osmanlı döneminde inşa edilen köşk, cami, mescid, türbe, han, çeşme gibi yapıların duvarlarında hem merhametin hem zarafetin sembolü kuş evleri de yer alıyordu. Bu kuş evleri tarihe meydan okuyarak varlıklarını sürdürüyor.

Osmanlı halkının ve medeniyetinin kuşlara verdiği değer için İtalyan Yazar Edmondo De Amicis "İstanbul" adlı gezi-anı kitabında ayrı bir bölüm açarak, "Türklerin sıcak bir sempati ve itibar gösterdikleri her türden sonsuz sayıdaki kuşlar. Camiler, korular, eski surlar, bahçeler, saraylar kuş şakımaları, ötüşleri ve cıvıltılarıyla çınlar. Dört bir yanda kanat çırpışları duyulur." ifadelerini kullandı.

İtalyan yazarın Osmanlı medeniyeti ve kuşlarla alakalı değerlendirmeleri ise şöyle:

"Türkler için bu kuşların her birinin tatlı bir önemi ve müşfik bir anlamı var. Kumrular aşıklar içindir, kırlangıçlar yuva yaptıkları damları yangından korurlar, leylekler her sene Mekke'ye hacca gider, yalıçapkınlar insanların ruhlarını cennete taşır. İşte bu yüzden insanlar bu kuşları hem minnet hem de Allah sevgisiyle korur ve beslerler. Kuşlar da evleri, denizi ve mezarlıkları canlandırır."

KUŞ EVLERİ

Kuşlara olan hürmetini mimaride de gösteren, Leylekler için "Gurabahane-i Laklakan" müessesesini kuran Osmanlı medeniyeti, başta İstanbul olmak üzere Anadolu'nun büyük şehirlerinde halen varlıklarını sürdüren kuş evlerini inşa etti.

O dönemin mirası olarak hala ilgi gören kuş evleri "Kuş köşkü, "Kuş sarayı", "Serçe sarayı" ve "Güvercinlik" adlarıyla anılıyor.

İstanbul'da başta Tarihi Yarımada olmak üzere pek çok tarihi semtte örnekleri görülen kuş evlerinin rüzgar almamasına, güneşten ve yağmurdan korunmasına dikkat edildiği görülüyor.

İstanbul'daki kuş evi örneklerini Sultan Üçüncü Mustafa Türbesi, Üsküdar Valide Sultan Camisi, Üsküdar Ayazma Camisi, Kara Mustafa Paşa Medresesi, Amcazade Hüseyin Paşa Medresesi, Seyyid Hasan Paşa Medresesi, Ragıb Paşa Mektebi, Sultan 1. Mahmud Mektebi, Sultan 1. Mahmud Kütüphanesi, Taksim Maksemi, Eminönü Yeni Cami, Eyüpsultan Camisi, Bali Paşa Camisi gibi eserlerde görmek mümkün.