Ok Yaydan Çıktı Deyimi Ne Anlama Gelmektedir?

Jül Sezar'ın Roma İmparatoru olma ve Roma'ya karşı çıkma durumu tarihin en önemli anlarından biridir. Türkçe'de de sıklıkla kullanılan ok yaydan çıktı veya zar atıldı lafı, kritik durumlarda kullanılmaktadır. Asıl olarak bir savaşın, bir darbenin yaşanması sebebiyle ortaya çıkan bu kelimenin çok derin bir tarihi vardır.

OK YAYDAN ÇIKTI İLK NE ZAMAN SÖYLENDİ?

Jül Sezar'ın Rubicon'u geçişi, belki de dünya tarihini değiştirir. Roma Cumhuriyeti'nde Rubicon nehri, Galya ile İtalya anakarası arasındaki sınırı belirlemektedir Yani Rubicon'un güneyi iç, kuzeyi dış olarak yer almaktaydı. Bir nevi dışarıyı yabani içeriyi medeni olarak tanımlamaktaydı. Bir komutan, ordusu ile birlikte İtalya'ya girerse, general ve askerleri bir anda kanun kaçağı haline gelirdi. Bu da direkt olarak ölüme mahkum edilme anlamına gelmektedir. Generaller İtalya'ya girmeden önce ordularını dağıtırlar, ordularıyla birlikte Rubicon nehrinin ötesine geçmezdi. Roma içinde sadece imperium sahibi insanlar askeri güce sahip olması, bu işin temelinde yatar.

Milattan önce 49 yılında Jül Sezar, 13. Lejyona liderlik etmekteydi. Galya seferinden dönen Sezar, Roma'ya giderken Rubicon üzerinden İtalya'ya girdi. Bu, imperium yasaklarını çiğnemek anlamına gelmektedir. Sezar nehre yaklaşırken kararsızdır. Geçmenin cezasının intihar olduğunu, bu da Cumhuriyet'i iç savaşa sürükleyeceğinin kesin olarak farkındadır. Tarihçi Suetonius'a göre Sezar nehri geçtiğinde "alea iacta est." der. Bu da zar atıldı anlamına gelmektedir. Hızlıca hareket eden Sezar, Pompey ve Roma Senatosu'nu hazırlıksız yakalar. 

RUBICON'U GEÇMEK NE DEMEK?

Bu ok yaydan çıktı söz öbeğinin tanımında işte Rubicon Nehri'nin bir sınır olup, askeri gücü Rubicon'un dışına atmak, böylece ülkede darbe ihtimalini sıfır indirmekle bağdaşıktır. Rubicon'u geçmek, devrimci bir hareket yapmak anlamına gelir.

OK YAYDAN ÇIKTI NE DEMEK?

Jül Sezar'ın Rubicon'u geçerken söylediği söz, dönüşü olmayan noktaya geçmek anlamına gelmektedir. Geri dönülemeyecek, artık sonuçlarına katlanılacak riskli ve birçok şeyi değiştirecek bir aksiyonu temsil eder.

OK YAYDAN ÇIKTI İNGİLİZCESİ

Bu sözün İngilizcesi de Türkçesi gibi direkt çeviri değildir. Ok yaydan çıktının İngilizcesi "The genie is out of the bottle." bir nevi deyim gibi kullanılır. Bu da "cin lambadan çıktı." anlamına gelir. The Die is Cast de farklı bir tanımıdır.

OK YAYDAN ÇIKTI LATİNCESİ

Tarihçi Suetonius'a göre Sezar nehri geçtiğinde "alea iacta est." der. Bu aslında ok yaydan çıktı değil, zar atıldı anlamına gelir.

Aynı nehirde iki defa neden yıkanılmaz? ne anlama gelir merak ediyorsanız bu linke tıklayabilirsiniz.