M çiçeği virüsü, korku saçıyor!

M çiçeği virüsü, bugüne kadar başta Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) olmak üzere, Afrika'da 13 ülkede görüldü. Virüse karşı geliştirilen aşının kıtaya ulaştırılması konusundaki zorluklar, Afrika'da Kovid-19 benzeri bir salgın riski konusunda endişeye neden oluyor. Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezinin (Africa CDC) 9 Ağustos'ta yayımladığı rapora göre, ocak ayından 8 Ağustos'a kadar 13 Afrika ülkesinde 2 bin 822 kişi virüse yakalandı, 14 bin 719 şüpheli vaka kayda geçti. Virüs önüne geçilemediği için 511'i KDC'de olmak üzere 517 kişi yaşamını yitirdi.

“90 Bin Kişi Virüse Yakalandı”

İnsanlarda ilk kez 1970'de o dönem "Zaire" ismiyle bilinen KDC'de görülen M çiçeği virüsünün yayılımı Batı ve Orta Afrika ülkeleriyle sınırlı kaldı. Mayıs 2022'de ise virüsün bir alt türü dünya çapında salgına neden oldu. 111 ülkede 90 bin kişi virüse yakalandı. Virüse yakalanan kişilerden 140'ı hayatını kaybetti.

Virüsün ölümcül Eylül 2023'te bir türü ise KDC'de ortaya çıkan yeni ve Ocak 2024'ten bu yana hızla bölgedeki ülkelere yayılmaya başladı. Virüsün görüldüğü ülkeler olarak Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo, KDC, Kamerun, Gana, Liberya, Nijerya, Ruanda, Kenya, Fildişi Sahili ve Güney Afrika kayda geçti.

“Afrika'da Acil Durumu İlan Edilebilir”

M çiçeği vakalarında 2022-2023 tarihlerinde yüzde 79'da artış görülürken bu, 2023-2024'te yüzde 160'a fırladı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, X hesabından yaptığı paylaşımda, M çiçeği salgınıyla ilgili oluşturulan Acil Durum Komitesinin yarın toplanacağını duyurdu. Toplantıda, komitenin kendisiyle salgının uluslararası bir halk sağlığı tehdidi olup olmadığına ilişkin görüşlerini paylaşacağını kaydetti.

Komite sadece tavsiye niteliğinde karar alabilirken bölgesel bir acil durum ilan kararı ise Africa CDC tarafından verilecek. Africa CDC Genel Direktörü Jean Kaseya, geçen hafta düzenlediği basın toplantısında, kıta çapında halk sağlığı acil durumu ilan etmeye çok yakın olduklarını söyledi.

Africa CDC, böyle bir karar alırsa tam adı "Kıtasal Güvenlik Halk Sağlığı Acil Durumu (PHECS)" olan acil durum ilan etme yetkisini ilk kez kullanmış olacak. Acil durumu ilanıyla, salgınla mücadele eden ülkelere destek sağlanması ve uluslararası müdahalenin daha kolay koordine edilmesi hedefleniyor.

Afrika'da Aşı Yok

M çiçeği virüsü salgınında Kovid-19 salgınında olduğu gibi Afrika'nın aşıya ulaşımda adaletsizliğe uğramasından endişe ediliyor. Africa CDC, salgını kontrol etmek için 10 milyon doz aşıya ihtiyaç olmasına karşın halihazırda 200 bin doz Aşı olduğunu belirti. Bu durum ise aşının çok azının Afrika'ya ulaştığına işaret ediyor.

Africa CDC, Virüsten korunmak için 2 doz aşı olmak gerekirken, tek dozu yaklaşık 100 dolar olan aşının Afrika ülkeleri için çok pahalı olduğunu vurguladı. Bu yüzden Africa CDC, maliyetlerin düşürülmesi için aşı üreticileriyle görüşmelere başlarken DSÖ de M çiçeği aşısının acil kullanımı için ilk adımı attı.

DSÖ, 7 Ağustos'ta, M çiçeği aşısı üreticilerini, Acil Kullanım Listesi (EUL) için İlgi Beyanı sunmaya davet etti. Halk sağlığı acil durumlarında, aşı gibi ruhsatsız tıbbi ürünlerin kullanımının hızlandırılması için başlatılan EUL süreciyle düşük gelirli ülkelerin aşıya erişiminin kolaylaştırılması bekleniyor.