Lenfödem Nedir? Lenfödem Nasıl Tedavi Edilir?

Uzman fizyoterapist Cemile Uydur, 6 Mart Dünya Lenfödemi Farkındalık Günü'ne özel lenfödem hakkında merak edilen tüm sorularımızı yanıtladı. 

LENFÖDEM NEDİR?

Lenfatik dolaşımın doğuştan veya sonradan gelişen nedenlerle bozulması sonucu, proteinden zengin sıvının birikimi olarak tanımlanabilir. Örneğin, meme kanseri cerrahisi sonrası koltuk altı lenf bezlerinin çıkarılması sonucunda ortaya çıkan en sıkıntı verici komplikasyonlardan biridir. Koltuk altı lenf akımının engellenmesi sonucu kolda şişme, rahatsızlık hissi ve ağrıya neden olur.

LENFÖDEM NEDEN OLUR?

Meme cerrahisi sonrası lenfödem gelişme sıklığı yaklaşık olarak %25'tir. Lenfödem, herhangi bir kanser tipinde, cerrahi veya radyoterapi (ışın tedavisi) sonrası gelişebilir. Ancak özellikle meme, prostat ve alt karın bölge kanserleri sonrası gelişir. Cerrahi ne kadar büyük olursa, koltuk altından çıkarılan lenf bezi sayısı ne kadar artarsa ve cerrahi sonrası radyoterapi uygulanmışsa lenfödem riski o kadar artmaktadır. Kola darbe, sıyrıkkesik, böcek ısırığı ve infeksiyon gibi küçük yaralanmalar lenfödeme neden olabilir.

BELİRTİLERİ NELERDİR?

Kolda sıkılaşma ya da uyuşukluk hissi, ağrı, ağırlık, karıncalanma, şişlik, kızarıklık, kol, el ve el bileğinde hareket zorluğu, saat, bilezik gibi takılarn sıkması, huzursuzluk. Yavaş yavaş şiştiğinde ölçüm yapılmazsa hasta ve ya hasta yakınları tarafından fark edilmeyebilir. Gözle fark edildiğinde çap farkı tedavi edilmesi gereken düzeye gelmiş olabilir.

TANI NASIL KONUR?

Tanı için en güvenilir yöntem, iki kol ve ya bacak arasındaki çap ölçümlerini karşılaştırmaktır. Eğer neden belli ise ileri tetkiklere gerek duyulmaz.

TEDAVİSİ VAR MI?

Evet, lenfödeminin tedavisi vardır. Lenfödem tedavisi zaman ve sabır gerektiren bir süreçtir. Eğer kısa süre önce şişmiş ise tedavi daha kısa eğer kolunuz uzun süredir şiş ise tedavi daha uzun sürebilmektedir. Bu nedenle en kısa sürede tedaviye başlanması önerilmektedir. 

LENFÖDEM TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Lenfödem tedavisinde uygulanacak yöntem kompleks boşaltıcı fizyoterapi.

Bu tedavi 4 farklı yöntemden oluşuyor.

-Manuel lenf drenajı

-Kompresyon ( bandaj ve ya çorap)

-Cilt bakımı

-Egzersiz

Manuel Lenf Drenajı

Lenf sisteminin eller ile manipüle edilerek, bloke olmuş sıvının serbest akışının sağlanması tekniği ve elle uygulanan özel bir yöntem. Ödemli bölgeden lenf sıvısının alınıp vücudun çalışan bölgelerindeki lenf nodüllerine transferi amaçlanıyor. Manuel lenf drenajı derinin tam altındaki yüzeyserl lenf damarlarına hafif basınç uygulaması ile yapılıyor. 

Kompresyon Çorapları

Tedavi bitiminde takip süresince giyilmesi gereken materyaldir. Her kişiye özel ölçüde alınaarak, özel örüm tekniği ile yapılıyor. Basınç ayarlamasının çok önemli olması sebebiyle ölçü alınımının çok iyi yapılması gerekiyor.

Cilt Bakımı

Lenfödem bulunan deride cildin kurumasından dolayı Ph değeri 5.5 olan nemlendiricilerin kullanılması gerekiyor. Ödemli bölgedeki katlanan deride de sık sık mantar oluşup oluşmadığını kontrol etmek gerekiyor.

Lenfödem Egzersizleri

Lenf sıvısının akış hızı iskelet kasları tarafından sağlanan aralıklı dış basınca bağlı. Bu nedenle sıvı drenajına yardım etmek için kas aktivitesi gerekiyor. Egzersizler bandaj ve ya çorap kullanımı eşliğinde yapılmalı, dirençli egzersizlerden ve ağırlık çalışmalarından kaçınılmalı. Egzersiz programının hastanın takibini yapan fizyoterapist tarafından oluşturulması gerekiyor. Lenfödem hastalarında ısınma ve pompalama, solunum ve hafif germe egzersizleri yapılmalı. 

NASIL KORUNABİLİRSİNİZ?

-Hiçbir şişliği ihmal etmeyin.

-Kolunuzu temiz tutun, cilt bakımını ihmal etmeyin.

-Manikür yaptırmayın.Tırnak etlerini kesmek yerine geri itin.

-Riskli kol ovma hareketlerinden kaçının.

-Kolunuzu kurularken aşırı bastırmayın.

-Koltuk altı ve bacak kıllarınızı elektrikli traş makinesi ile alın. Ağda, jilet vs. kullanmayın.

-Riskli koldan aşı olmayın.

-Riskli kol ile ağır şeyler taşımayın.

-Kolunuzu güneş yanığından koruyun.

-Sıkı giysi, eldiven, takı kullanmaktan kaçının.

-Her türlü sıcaktan uzak durun!

-Banyoda keseleme, lifleme yapmayın.

-Banyoda aşırı sıcak su kullanmayın.