Kolon kanseri nedir, belirtileri nelerdir? Kolon kanseri neden olur, sağ kalım oranı ne kadar? 2023 Kolon kanseri sebepleri ve tedavisi

Akciğer ve meme kanseri ile birlikte en sık görülen kanser türü olan kolon kanseri belirtileri ve tedavisi gibi konular günün araştırma konuları arasında yer aldı. Dört aşaması olduğu belirtilen kolon kanseri süreci hakkında bilgi edinmek isteyenler internetten Kolon kanseri sebepleri ve tedavisini bulmaya çalışıyor. Peki Kolon kanseri Nedir, belirtileri nelerdir? Kolon kanseri neden olur, sağ kalım oranı ne kadar?

Kolon (Bağırsak) kanseri nedir?

Kolon kanseri, kolonun iç astarı bulunan hücrelerin anormal ve kontrolsüz bir şekilde büyümesi ile kalın bağırsakta başlayan kansere verilen isimdir. Kolon ve rektum kalın bağırsağın en uzun kısmıdır. Kalın bağırsak ise sindirim sisteminin son kısmıdır. Sindirim sistemi vücuda giren besinleri parçalayarak kullanılmasını sağlar.

Kolon kanseri her yaşta görülebilse de genellikle yaşlı yetişkinleri etkiler. Kolonun içerisinde yer alan polip adı verilen küçük hücre kümelerinin oluşmasıyla meydana gelir. Bu polipler genellikle kanserli değildir fakat bazıları zamanla kolon kanserine dönüşebilir. Polipler vücutta belirti vermediğinden düzenli olarak tarama testleri yaptırmak bu noktada büyük önem taşır. Poliplerin kansere dönüşmeden bulunup çıkarılması kanserin önlenmesine yardımcı olmaktadır. Kolon kanserine kolorektal kanser olarak da adlandırılır. Bu terim kolon kanseri ile rektumda başlayan rektum kanserini birleştirir.

Kolon kanseri neden olur?

Kolon kanserinin oluşumunda; aşırı yağlı, kırmızı et ağırlıklı beslenme, şişmanlık, sigara ve alkol tüketiminin yanı sıra polipler etkilidir. Tarama kolonoskopileri sırasında kalın bağırsakta polip görüldüğünde kanserleşmeden alınarak hastalığın önlenmesi mümkün olmaktadır. Kadınlarda meme ve yumurtalık kanseri hikayesi bulunmasında bu kişilerde kolon kanseri riskini artırmaktadır. 

Meme ve yumurtalık kanseri olan kişilerde de 50 yaşını beklemeden kolon kanseri açısından tarama yapılması önerilmektedir.

Kolon kanseri belirtileri nelerdir?

Kolon kanserinin 3 ana belirtisi dışkıda kan, kabız ya da ishal olma gibi bağırsak alışkanlığındaki değişiklikler ve karın ağrısıdır. Dışkının incelmesi, dışkıda ve makatta kan, siyah dışkılama, istenmeyen kilo kaybı ve bağırsakların boşalmadığı hissi de bağırsak kanserinin belirtiler arasında değerlendirilir.

 Kolon (bağırsak) kanserinde görülen belirtiler şunlardır:

• İshal, kabızlık ya da bağırsakların boşalmadığı hissi gibi dışkılama alışkanlığında değişiklikler

• Dışkıda incelme ve renk değişimi gibi görünüm ve kütlede değişiklikler

• Dışkıda kan

• Karın ve mide bölgesinde geçmeyen gaz, kramp veya ağrı

• Bağırsaklarda kanama kaynaklı anemiye bağlı yorgunluk, nefes darlığı ve ciltte soluklaşma

• İstem dışı kilo kaybı

• Dışkılamaya rağmen bağırsakların boşalmadığı hissi

• Yutma güçlüğü

• Yemek yerken çok çabuk doyma hissi

• Sık sık geğirme ihtiyacı hissetme

• Mide bulantısı

• Göz akı ve ciltte sararma

• Dışkıda yumurta akı görünümlü salgı

Dışkılama alışkanlığında değişiklik

Kolon kanserinde lümen adı verilen bağırsak hareketlerinin geçiş yolu tümör kaynaklı olarak daralır ve büyüyen tümör derin katmanlara yayılabilir. Kolon kanserinin yarattığı bu etki bağırsak dışkılama alışkanlığında değişime neden olur ve kişide kabızlık, ishal ya da bağırsakların boşalmadığı hissi gibi düzeni değişen bağırsak hareketleri oluşmaya başlar.

Dışkıda incelme ve renk değişimi

Kolonda oluşan tümör kolonu tıkayabilir. Kolonda oluşan bu tıkanma dışkının geçeceği alanı kısıtladığı için dışkı normal formuna göre daha ince, kurşun kalem benzeri bir şekilde çıkar.

Dışkıda kan bulgusu

Kolon kanserinde sindirim sisteminde kanama meydana gelir. Sindirim sisteminde oluşan bu kanama dışkıda görünür. Zamanla artan kan kaybı ayrıca kırmızı kan hücresi sayısının azalmasına yani anemiye de yol açar.

Karın bölgesinde geçmeyen gaz, kramp veya ağrı

Kolon veya rektal tümörün sıvı veya katı atık ya da gazın geçişini engellemesine bağlı oluşan bağırsak tıkanıklığı karında ağrı, kramp ve şişkinliğe neden olur.

Yine ayrıca bağırsağın sağ tarafını tutan kolon kanseri ile sol tarafını tutan kolon kanseri farklı belirtiler verebilir. Bağırsağın sol tarafı daha dar bir bölge olması nedeni ile bu bölgenin kanserlerinde daha çok dışkıda incelme, kanama, dışkı düzeninde değişme gibi şikayetler görülürken, sağ tarafta ise bağırsak daha geniş olduğundan, kanser burada sinsi bir şekilde ilerlemekte, belirti vermesi daha uzun sürmektedir.

Bu belirtileri yaşıyorsanız uzman bir doktora başvurmanız erken tanı için önemlidir.

Kolon kanseri evreleri neler?

Kolon kanserinin beş aşaması bulunur. Bu dört aşamadan üçünün üç alt aşaması vardır. Kolon kanseri evreleri şu şekildedir:

Evre 0: Uzman doktorlar bu aşamaya in situ karsinoma diyebilmektedir. Bu aşama kolon duvarının en iç tabakası olan mukozanızda anormal ya da kanser öncesi hücrelerinin oluşmasıdır.

Evre I: Bu aşamada kolon kanseri bağırsak duvarına doğru büyüyerek kas tabakasının ötesine ya da yakın lenf düğümlerine yayılma göstermiştir.

Evre II: Kanser bağırsak duvarına doğru yayılmış fakat yakındaki lenf düğümlerine yayılmamıştır. Evre II’nin üç türü bulunur:

Evre IIA: Kanser kolon duvarının çoğuna yayılma göstermiştir fakat duvarın dış katmanına kadar büyümemiştir.

Evre IIB: Kanser, kolon duvarına dış katmanına ya da duvarın içine yayılma gösterir.

Evre IIC: Kanser yakınlardaki bir organa yayılma göstermiştir.

Evre III: Bu aşamada kolon kanseri lenf düğümlerine yayılma göstermiştir. Evre III kolon kanserinin de üç alt aşaması bulunur.

Evre IIIA: Kolon duvarının birinci veya ikinci katmanlarında kanser bulunur ve ortalama olarak bir ila dört lenf düğümüne yayılmıştır.

Evre IIIB: Kanser kolon duvarının nerdeyse tamamını etkiler.

Evre IIIC: Kolonun dış katmanında ya da lenf düğümlerinde kanser vardır. Yakındaki bir organa ve lenf noduna yayılan kolon kanseri aşamasıdır.

Evre IV: Kolon kanserinin metastaz yaparak vücudun karaciğer, akciğerler veya yumurtalıklar gibi diğer bölgelerine yayıldığı aşamadır.

Evre IVA: Bu aşamada kolon kanseri bir organa ya da lenf düğümlerine yayılmıştır.

Evre IVB: Kanser birden fazla uzak organa ve daha fazla lenf noduna yayılma göstermiştir.

Evre IVC: Kanser uzak organlara, lenf düğümlerine ve karın dokusuna yayılmıştır.

Kolon kanseri nasıl tespit edilir?

Kalın bağırsak kanserini erken evrede saptamanın en etkili yolu düzenli olarak yaptırılan endoskopik incelemelerdir. Bunların başında ise kolonoskopi gelmektedir. Kolonoskopi, hem mevcut bir tümörü erken evrede belirleme hem de kansere yol açabilecek polip ve benzeri sorunları daha kanserleşmeden tespit edip kişiyi kanser gelişiminden koruyabilecek özellikte bir işlemdir. 50 yaşın üzerindeki her bireyin risk durumlarına, kişisel sağlık hikayelerine, aile öykülerine göre 2-5 yıllık aralıklarla kolonoskopik incelemeden geçmeleri önerilir.

Kolon kanseri tanısı uzman hekimler önderliğinde bazı testeler ile konur.  Hastanın doktora başvurması ve fiziki muayenenin ardından sırasıyla aşağıdaki testler yapılabilir:

• Dışkıda gizli kan incelenmesi: Son derece basit bir testtir, küçük miktarda dışkı örnekleri laboratuvarda incelenir.

• Radyolojik tetkikler: Çift kontrastlı kolon grafisi ve bilgisayarlı tomografi yapılmaktadır.

• Laboratuvar tetkikleri: Tam kan sayımı, biyokimyasal tetkikler yapılmaktadır. Bunların arasında CEA (Karsinoembriyonik antijen) tetkiki kalın bağırsak kanserlerinde kanda yükselebilen ve tanıya yardımcı olan testlerden birisidir.

• Kesin tanı için endoskopik tetkikler: Rektoskopi, sigmoidoskopi, kolonoskopi ve biyopsi yapılmaktadır. Görülen lezyondan parça alınması ve patolog tarafından incelenmesi yapılır.

Kişinin ailesinde 50 yaşından erken kalınbağırsak kanseri vakası varsa, 40 yaşından itibaren kolonoskopi yaptırması şarttır. Kolonoskopinin 5 yılda bir kez tekrarlanması çok önemlidir. Bunun yanında yılda bir kez dışkıda gizli kan bakılması da kanserin belirleyiciliği ve erken tanısı için çok önemlidir. Eğer kişinin ailesinde kalınbağırsak kanseri yoksa 50 yaşından itibaren düzenli olarak 5 yılda bir kolonoskopi yaptırması uygun olur.

Kolon kanserinden nasıl korunulur?

Kolon kanserine karşı sağlığınızı korumanıza yardımcı olacak 6 yol şöyle sıralanabilir:

Kanser taraması yaptırın

Kanser taramaları, belirti ve semptomlar gelişmeden önce kanseri araştıran testlerdir. Bu testler, tedavilerin başarılı olma ihtimalinin daha yüksek olduğu kolon veya rektum kanserini daha erken tespit edebilir.

Bol miktarda sebze, meyve ve tam tahıl tüketin

Sebze, meyve ve tam tahıl içeren besinlerden yararlanmak kolon veya rektum kanseri riskinin azalmasını sağlar.

Düzenli olarak egzersiz yapın

Hareket etmek diğer kanser türlerinde olduğu gibi kanser riskinizi azaltmanıza yardımcı olur.

Kilonuzu kontrol altına alın

Daha sağlıklı beslenmek ve fiziksel aktiviteyi arttırmak kilo kontrolünü sağlar ve sizi kolon kanserine karşı korur.

Sigara içmeyin

Sigara içen kişilerin kolon veya rektum kanserine yakalanma olasılığı sigara içmeyen kişilere göre daha yüksektir.

Alkolden kaçının

Alkol kullanımı kolon kanseri riskini artırmaktadır.

Yeterli oranda vitamin alın

Kalsiyum ve D vitamini yeteri kadar vücuda alınması kolon kanserine karşı korunmak açsısından önemlidir.

Kolon kanseri tedavisi nasıl yapılır?

Kolon kanseri tedavisi kanserin hangi evrede bulunduğuna bağlıdır. Kolon kanserinde ilk tedavi yöntemi cerrahi müdahele ile kanserli dokunun çıkarıldığı ameliyattır. Patolojik sonuçlara göre ameliyattan sonra kemoterapi de uygulanabilir.

Kolon kanserinde uygulanan tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

Polipektomi: Bu ameliyat kolonda yer alan kanserli polipleri ortadan kaldırılması amaçlanır.

Kolektomi (rezeksiyon): Uzman doktor kolonun tümör içeren bölümünü ve çevredeki bazı sağlıklı dokuları çıkarır. Anastomoz adı verilen bir prosedürle sağlıklı kolon bölümlerini yeniden birleştirecekler.

Kolostomili ameliyatı: Uzman doktor kolonun tümör içeren bölümünü çıkarır fakat kolektomideki gibi sağlıklı kolon bölümlerini birleştiremez. Bunun yerine kolostomi yaparak bağırsağı karın duvarınızdaki bir açıklığa taşır ve böylece idrar bir torba içinde toplanır.

Radyofrekans ablasyonu: Bu tedavi yöntemi ile kanser hücrelerini yok etmek için ısı kullanılmaktadır.

Kemoterapi: Kolon kanserine neden olan tümörleri küçültmek ve semptomlarını hafifletmek için kemoterapi ilaçlarını kullanabilir.

Hedefe yönelik tedavi: kolon kanseri hücrelerinin büyümesine ve çoğalmasına neden olan genleri, proteinleri ve dokuları hedef almaktadır.