Avrupa’daki aydınlanma çağının düşüncelerini paşalar biliyorlardı. Paşalar devlet hayatı için oldukça önemli kişilerdir. Paşalar Osmanlı devletini yönetmekte çok büyük etkileri olan ve Türkiye Cumhuriyetin de askeri komutanlardır. Paşalar sancakları da yönetirdiler. Paşaların mülki görevleri de bulunur. Tarihimizde denizci paşalarda bulunmaktadır. Sokullu Mehmet Paşa ve Mahmut Paşa denizci paşalara örnektir. Genellikle paşalar Enderun’dan gelir ancak normal Enderun’dan gelmeyen paşalarda vardır. Paşaların içinde spordan çok iyi anlayan ve edebiyatla ilgilenen paşalarda vardır. Lütfi Paşa edebiyatı seven paşalardan biridir. ‘’Asafname’’ Lütfi Paşa’nın eseridir. Pargalı İbrahim Paşa da dil bilgisi ve sanata ilgisi olan paşalardandır. Enderun eğitimi almayan paşalar da vardır. O paşaların bazıları okuma yazmada bilmez. Kemankeş Kara Mustafa Paşa okuma yazma bilmiyormuş ancak devleti çok iyi yönetiyormuş. Köprülü Mehmet Paşa paşalık görevi yaparken büyük işler başarmıştır. Çocuğu da kendisi gibi başarılı oluşuyla biliniyordur. Oğlu Fazıl Mehmet Paşa çok iyi bir eğitim alıp tanınan bir müderris olmuştur.
Osmanlı Rütbeleri
Osmanlı ordusu rütbe konusunda Avrupa’dan etkilenmiş olsa da kendilerine has bir stil yaratabilmişlerdir. Osmanlı ordusunun rütbeleri günümüzde basitleşmiş ve daha kolay anlaşılır hale gelmiştir. Osmanlı ordusunda rütbeler şu şekildedir; nefer, onbaşı, çavuş ve başçavuş. Mülazımı sani (teğmen), mülazımı evvel (üsteğmen), yüzbaşı ve kolağası zabitan rütbeleridir. Osmanlı rütbesi olarak 3 tane de ümera yani üst subaylar vardır. Binbaşı, kaymakam, miralay üst subaylardır. Miralay günümüzün albayına denk gelir. Mirliva, ferik, 1.ferik, müşir Osmanlı paşalarının rütbeleridir.
Osmanlı Ordusunda Üniformalar
Bu devirde her bölümün farklı üniforması vardır. Farklı renkli üniformalar 1861-1900 yılları arasında oldukça fazladır. O dönem subayların rütbeleri ve görevleri üniformalarda yazmaktadır. Üniformaların işaretleri yaka, omuz, kol ve feslerinde bulunmaktadır. O zamanların üniformaları bugünlere göre değişik gelmektedir. Üniformaların üzerinde rütbe ve görevlerin yazması günümüzdeki üniformalarla kıyaslandığında oldukça ilginç gelir.
Osmanlı Paşaları
Osmanlı dönemince pek çok paşa görev almıştır. Bunların bazıları Enderun eğitimli bazıları ise eğitimsizdir. Eğitimlide eğitimsizde Osmanlıda çok başarılı paşalar olmuştur. İsimlerini tarih başarılarıyla yazdırmayı başaran ve böyle anılan birçok paşa vardır. Paşaların bazıları yabancı dil bilirken bazıları bilmezdi. Ancak okuma yazma bilmeyen paşa bile görmüştü Osmanlı devleti. Osmanlı devleti 100den fazla paşa görmüştür.
Osmanlı Paşaları ve Lakapları
Hacı İvaz Mehmet Paşa, Şeytan Melek İbrahim Paşa, Zağanos Mehmet Paşa, Ayıcı Arif Bey, Şeytan Döven Türk Aydın Reis, Tiryaki Hasan Paşa, Mezamorta Hüseyin Paşa, Hersekzade Ahmet Paşa, Kabakulak İbrahim Paşa, Pabuççu Ahmet Paşa, Ateş Mehmet Salih Paşa, Cezzar Ahmet Paşa ve Toral Recep Paşa Osmanlıda lakaplarıyla bilinen paşalardır. Bazı paşalar kahveye olan tiryakilikleriyle bazıları hastalıkları sebebiyle bazı paşalar ise babalarından gelen isimle anılmışlardır. Osmanlı paşalarının lakapları bugünlerde hala onları öyle anmamızı sağlıyor. Lakapları yüzünden pek çok yerde isimleri geçiyor. Tarih kitaplarının çoğunda paşalardan bahsediliyor. Osmanlı devleti için yaptıkları, eğitimleri, başarıları ve aile hayatı pek çok şeyleri ele alınıp araştırılıp kitaplara konu oluyor. Bazı paşaların lakapları espriliyken bazı paşaların lakapları ise hastalıkları yüzünden hüzünlüdür. Osmanlı paşaları aldıkları Enderun eğitimiyle veya paşalığa olan yetenekleriyle Osmanlı devleti için güzel şeyler yapmışlardır.
Osmanlı’da paşa görevi çok olan ve sorumluluğu ağır olan kişiymiş.