Milletvekilleri hakkında bugün pek çok detay merak edilmeye başladı. Peki Milletvekili nedir, kime denir? Milletvekilinin görev ve yetkileri nelerdir? İşte merak edilenler...
Milletvekili nedir, kimlere denir?
Milletvekili, bir parlamentoda oy veren kişileri temsil edenlere verilen unvandır. Milletvekili, parlamenter veya mebus olarak da bilinmektedir.
Farklı ülkelerde bikameral sistemi gereği, parlamento üyelerine farklı isimler verilir. Mesela senato sisteminde seçilen kişiye senatör denilmektedir.
Bir Milletvekili isteği doğrultusunda bir siyasi parti üyesi olabileceği gibi bağımsız da olabilir. Türkiye'de ilkokuldan mezun olmuş, askerlik ile ilişiği bulunmayan 25 yaşını dolduran her Türk, milletvekili olabilmektedir.
Milletvekili yemini nasıldır?
Milletvekillerinin seçilmelerinden sonra görev başlangıcı yapmadan önce Meclis kürsüsüne çıkarak yemin etmeleri gerekmektedir. Buna 'milletvekili yemini' denmektedir. Milletvekili yemini ise şu şekildedir:
“Devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; hukukun üstünlüğüne, demokratik ve laik cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı kalacağıma; toplumun huzur ve refahı, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden ve Anayasa’ya sadakatten ayrılmayacağıma; büyük Türk milleti önünde namusum ve şerefim üzerine ant içerim”
Milletvekili görev ve yetkileri nelerdir?
Anayasada milletvekilinin görev ve yetkilerinin ne olduğuna dair bir kısım vardır. Fakat milletvekili görev ve yetkileri meclisin görev ve yetkileri bölümünde detaylıca ele alınmıştır. Milletvekillerinin temel görev ve yetkileri ise şu şekildedir:
- Kanun koymak, değiştirmek ya da kaldırmak.
- Bakanlar Kurulunu ve Bakanları denetlemek.
- Bakanlar Kuruluna belli bazı konularda kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermek.
- Bütçe ve kesin hesap kanun tasarılarını görüşmek ve kabul etmek.
- Para basılmasına karar vermek.
- Savaş ilanına karar vermek.
- Milletler arası antlaşmaların onaylanmasını onaylamak.
- TBMM’nin üye tamsayısının beşte üçlük çoğunluğunun kararıyla genel ve özel af ilanına karar vermek.
- Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmek.
Milletvekili dokunulmazlığı ne anlama gelmektedir?
Bir kişi, milletvekili seçilmesinin ardından dokunulmazlık hakkında sahip olmaktadır. Yasama dokunulmazlığı da denilen bu hak milletvekillerine, görevleri boyunca herhangi bir baskı altında kalmadan rahatça sürdürebilmeleri amacı ile verilmektedir.
Yasama dokunulmazlığı sürekli ve geçici olarak iki kısma ayrılmaktadır. Sürekli ya da daimi dokunulmazlık; milletvekilinin meclis çalışmalarında oy ve sözlerinden hiçbir zaman sorumlu tutulmadığını ve görevden ayrılması durumunda da hala devam etmesi durumuna denmektedir.
Bir diğer dokunulmazlık çeşidi olan geçici dokunulmazlık ise bir milletvekilini sadece vekil olduğu zamanda koruyan ve vekilliğinin bitmesiyle birlikte ortadan kalkan dokunulmazlıktır.
Milletvekili kaç yılda bir seçilmektedir?
Türkiye’de milletvekili seçimleri 2007 yılındaki referandumdan önce 5 yılda bir olacak şekilde gerçekleşse de 2007 referandumunun ardından bu durum değiştirilerek 4 yılda bir olacak şekilde güncellenmiştir. Yani TBMM üyelerini seçmek için vatandaşlar 4 yılda bir olmak suretiyle seçim yapmaktadır.
Milletvekili üst üste kaç dönem seçilebilmektedir?
Bir milletvekili, gerekli şartları sağlaması durumunda ve seçimlerde yeterli oy oranına ulaştığında görevini sürdürmemesi için yasalarda herhangi bir engel bulunmamaktadır.
Fakat bazı partilerin iç tüzüklerinde milletvekillerinin en fazla kaç dönem seçileceklerine dair ibareler bulunmaktadır. Mesela AKP‘den aday olan bir kişi en fazla 3 dönem milletvekilliği yapabilmektedir. Fakat HDP‘de ise bu süre 2 dönemdir.