Kilosu Bin Liradan Satılan Mucize Besin: Salep Orkidesi

Özel izinle toplanan ve işlem gördükten sonra kilosu bin liradan satılan salep orkidesi, görenleri kendine hayran bıraktırıyor. Tarım ve Orman Bakanlığından özel izinle Samsun'da ekimi yapılan salep orkidesi, hakkında merak edilenleri sizin için haberimizde bir araya getirdik…

On dokuz Mayıs Üniversitesi tarafında 2006 yılında Samsun’da üretimine başlanan salep orkidesi, hasat vermeye başladı. Geçtiğimiz nisan ve mayıs aylarında hasadına başlanan salep orkidesinden 2021 yılda toplam 35 ton yumru elde edildi. Yaş olarak kilogramı 100 lira, kurutulmuş şekilde 750 lira, çekilmiş toz halinde ise bin liradan satılan salep orkidesi, kazancıyla çiftçiyi sevindirmeye devam ediyor. 

İçecek ve dondurma başta olmak üzere, pastacılık ve kimya sektörlerinde kullanılması dolayısıyla oldukça talep gören salep orkidesinin üretim alanı ise her geçen yıl genişletilmeye devam ediyor. 

SALEP ORKİDESİ NEDİR?

Yüzyıllardır Anadolu’dan bu yana kullanılan salep ülkemize özgü bitkilerden birisidir. Türkiye dışında sınırlı miktarda bulunduğu ülkeleri Irak, İran, Suriye, Yunanistan ve Fransa’dır. Salep, orkideler ailesinde yer alan bazı bitkilerin toprak altında yer alan yumru şeklindeki köklerden elde edilir. Bu kökler genellikle bej ve açık kahverengi renge sahip ve yuvarlak ile oval bir görümdedir. Ülkemizde üretilen salebin dış ülkelere ihraç edilmesi uzun zaman önce yasaklanmıştır. Salep dediğimiz gibi başlıca dondurma yapımında kullanılmakta ve içecek olarak sıkça tercih edilmektedir. 

50 DÖNÜM ARAZİDE ÜRETİLİYOR

Samsun'da bu yıl 70 çiftçi 50 dönüm arazide salep orkidesi yetiştiriciliği yaparken, İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün 50 kişiye verdiği tohumluk desteğiyle önümüzdeki yıl 120 üreticinin 70 dönüm arazide salep orkidesi yetiştirmesini hedefliyor.

Samsun’un coğrafi yapısı itibariyle salep orkidesi yetiştirmek için oldukça elverişli olduğunu belirten OMÜ Bafra Meslek Yüksekokulu Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölüm Başkanı Doç. Dr. Ömer Çalışkan, burada salep çeşitliliğinin oldukça fazla olduğuna dikkat çekti.

Yapılan bir araştırma sonrasında ortaya çıkan 25 çeşit salep orkidesinin, kendi kendilerine büyüdüğüne dikkat çeken Çalışkan, bu nedenle salep bitkisinin doğadan sökülmesinin yaptırımı olduğunu belirtti. Uygulanan cezanın 73 bin TL olduğunu belirten Çalışkan, ‘Normalde ektiğiniz bir yumru yine size bir yumru yapıyor ama 'sök-dik' dediğimiz bir yöntem geliştirdik. Bu yöntemle bitkiyi erken hasat edip tekrar dikiyoruz. Yani ağacı budadığınızda farklı bir noktadan fışkıran uyuyan bir hücresi vardır. Salepte de bazı türlerde aynı şey söz konusu. Erken hasatla yumrusunu kaybedince bitki ikinci yumru yapmaya yöneldi. Tabii bu sadece 6 türde gerçekleşti. O yüzden salep yetiştiriciliğinde hasat dönemi çok önemli. Çiçeklenme başlangıcında bitkiyi topraktan söküyoruz. O döneme kadar geliştirdiği yumruyu hasat edip tekrar dikiyoruz. Evladını kaybettiği için bitki yeniden yumru yapıyor. Böylece bitkiyi bire iki veya bire üç yumru vermeye zorluyoruz. Böylece sürdürebilir bir salep tarımı oluştu’ dedi. 

Bu doğa harikası mucize bitkinin özellikle dondurma üreticileri tarafından oldukça ilgi gördüğüne değinen Çalışkan, tohum desteği verilmeye devam edileceğini belirtti. 

TOHUM DESTEĞİ VERİLMEYE DEVAM EDİLECEK

Üretimde verimliliği artırmak için çalışmalara devam edildiğini ifade eden EKOMDER Başkanı Hakkı Karaman, ‘Yumruları kurutup, öğütüp, paketlemeye kadar yapan üreticilerimiz de var. Biz de buna öncülük yapıyoruz. Çoğalması için tohumluk desteği vermeyi sürdüreceğiz’ şeklinde konuştu. 

Piyasanın salep orkidesine olan ilginin büyük olduğunu ancak şu anlık hasatla bu isteğe cevap veremediklerine değinen Karaman, ‘Salebe özellikle sıcak içim olarak kafeteryalardan talep var. Katkısız olarak ürettiğimiz için alan kafeteryalar çoğaldı. Zaten salep, dondurmanın olmazsa olmaz maddesi. Dondurma üreticileri de kaliteli ürünün peşine düştü. Talepleri karşılayamıyoruz. Türkiye'deki ihtiyacın yüzde 2'sini yapıyoruz. Fazla üretim olmadığı için salep üretimini artırmaya gayret ediyoruz’ dedi.

Hakkı Karaman, salep yumrusunun kurutulması hakkında merak edenler için bilgi vererek, ‘Hasattan itibaren 2 veya 3 gün içinde yıkayıp haşladıktan sonra güneşli havada nemini alırız. Sonra seramızda rüzgâr alan bir yerde güneş içinde birkaç ay kuruturuz’ açıklamasında bulundu. 

Salep orkidesi üretici İsmail Mert ise 6 yıldır 3 dönüm alanda salep orkidesi üretimi yaptığını belirterek, ‘Mevsimsel şartlara bağlı olarak tarladan 2 ton civarında ürün alıyoruz. Yumruların kurutulması ile elde edilen salep, 10'da bire kadar düşebiliyor. 1 tondan 100 kilogram kurutulmuş salep çıkıyor. Bu sene kuru salebi 750 liraya toptan satıyoruz. Toz halinde ise bin lira civarında satışı yapılmakta’ diye konuştu.