Keskin sirke küpüne zarar! Öfke Ataklarından kurtulma yöntemleri!

Trafiğe çıktığımızda öfke doluyoruz ki hele de İstanbul gibi bir şehirde yaşıyorsunuz bu öfke daha da artıyor. Sokakta, caddede, metrobüste herkes bir öfke halinde. Elbette bunun birçok sebebi olabilir; Ekonomik ve gelecek kaygıları, ailevi sorunlar, psikolojik, eğitim gibi birçok etmen olabilir. Ancak  şöyle bir gerçeklik var ki medyanın topluma empoze ettiği öfke patlamalarının yansımalarını da görüyoruz. 

Öfke bozukluğunun işaretleri

Klinik incelemeler çocuk, ergen ve yetişkin saldırganlık ve öfke atağı vakalarının gün geçtikçe arttığını gösteriyor. Her insanın hissettiği temel duygulardan biri olan öfke, “tehditlere karşı doğal ve içgüdüsel bir dışavurum” olarak tanımlanıyor. Öfkenin kontrol edilmesi zorlaştığında, kişinin kendisine ya da başkalarına yönelik incitici veya zarar verici şeyler söyleyip yapabilmesi durumu olası öfke bozukluğunun işareti olarak kabul ediliyor.

Çocuklar kendilerini nasıl ifade edeceklerini bilmiyorlar

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Görevlisi, Aile Gelişim Merkezi (AGEM) Müdürü Nöropsikolog Merve Tuğçe Doğru konunun çocuk boyutuyla ilgili olarak “Çocuklarla ilgili çalışmalar da, kelime hazneleri biz yetişkinler kadar gelişmiş düzeyde olmadığı için çoğu zaman yaşadıkları olayları nasıl ifade etmeleri gerektiğini bilemediklerini ve karşılaştıkları durumlarla ilgili bir kriz oluşturmaya başladıklarını gösteriyor”şeklinde konuştu. 

Öfkeyi kontrol altına alabilirsiniz

Uzmanlar hem çocuklarda hem de yetişkinlerde engelleme, incinme, haksızlık, tehdit altında hissetme gibi durumlara karşı gösterilen kızgınlık, saldırganlık ve şiddete dönüşen öfkenin, kontrol edilebildiğinde geliştirici olabilen bir duygu olduğuna dikkat çekiyor. Öfkenin kendisini gösterme biçimlerini şu şekilde sıralamak mümkün: ‘‘Ağır konuşma, küfür ve hakaret halinde, İnatçılık, saygısızlık yaşanan durumlarda, Haklılık beklentisi karşılanmadığında, Eş ilişkilerinde yaşanan sorunlarda, Aile içi sessiz kalınan durumlarda, Dargınlıklarda, Kıskançlıklarda, Özgürlüklerimizin ihlal edildiği zamanlarda, Baskı altında kaldığımızda, Trafikte, Sorumsuzluklarla karşılaştığımızda, Plansızlığa bağlı gelişen durumlarda’’

Öfkenin çözüm yolu

Nöropsikolog Merve Tuğçe Doğru, “Sorun oluşturan durumlarda olaylara ‘suçlu – suçsuz, haklı – haksız’ aramadan çözümsel yaklaşabilmeyi bilmek sorunun çözümünü kolaylaştırıyor. Çözüm yaratabilmek için ise ‘empati kurmak, iyi niyetli olmak, ön yargılardan uzaklaşmak, olayı analiz etmeye çalışmak ve duyguları iyi kullanabilmek’ gibi özellikler gerekiyor” dedi.

Öfke bağımlılığa dönüşür mü?

Öfkenin sağlıklı her insanda bulunan ve beyinde belli ödül sistemlerini aktif hale getiren bir duygu olduğunu unutmamak gerekiyor. Öfke, adrenalin salınımına yol açıp stres hormonu kortizol düzeyini azaltıyor. Bu yönüyle doğal bir ödüllendirici olup zamanla bağımlılığa dönüşebiliyor. Sempatik sinir sisteminin ‘savaş- kaç!’ tepkisiyle ilişkili olarak insanlar savaşmaya hazır da olsalar kavga etmek mutlaka yumruk atmak anlamına gelmiyor. Çoğu tehditte, karşı koruyuculuk özelliği bulunsa da her şeyde olduğu gibi bunun da bir sınırı olduğunun unutulmaması gerekiyor.

Öfkeyi kontrol altına almanın yolları

Doğru öfke kontrolüne dair şu şekilde tavsiyelerde bulundu: ‘‘Öfke yaşadığınızda erteleme yöntemini kullanarak karşınızdaki kişiyle etkileşime girmeden bir süre bekleyip sakinleşin. Düzenli spor ve egzersiz yapın, bedeninizi nefes egzersizleri yaparak sakinleştirin.  Negatife olan odak noktalarınızı pozitife kaydırıp sorunun çözümüne odaklanmaya çalışın. Öfkenizi kontrol edebilmek için çok kısa bir süreye (dakikalarla sınırlı) ihtiyacınız olduğunu unutmayın. Öfkenizi en yüksek düzeyde yaşadığınız anda, sözel veya fiziksel tepki vermemeye özen gösterin’’ diye konuştu.

Aşırı öfkede iletişiminizi minimuma indirin

 “Aşırı öfkeli kişilere yaklaşım konusunda öncelikle kendinizi korumanız ve güvende olduğunuzdan emin olmamız gerek” diyen Doğru devam ediyor; “Karşınızdaki kişinin tehlikeli düzeyde öfkeli olduğunun farkındaysanız, konuyu ertelemeli ve net bir sınır koymalısınız. Bu özelliklerinizi devreye sokamıyorsanız yukarıda bahsedilen öfke kontrol yöntemlerinde zorlanacağınızın farkında olmalısınız’’ dedi.