Kadınlar Saltanatı Nedir?

Osmanlı Devleti’nde bir dönem hüküm sürmüş Kadınlar Saltanatı ismi, söz sahibi olan haseki sultanların veya valide sultanların devlet yönetiminde önemli kararlar aldığı tarih için kullanılmaktadır. Peki Kadınlar Saltanatı’nda hangi sultanlar hüküm sürmüştür? Nasıl kararlar alınmış ve yönetim nasıl etkilenmiştir? İşte Kadınlar Saltanatı döneminin detayları…

KADINLAR SALTANATI NEDİR?

Haseki sultanların, valide sultanların hatta zaman zaman padişah kızlarının ve hanım sultanların devlet yönetiminde söz alıp, işleyişe müdahale ettikleri, hatta bazen devleti bizzat yönettikleri döneme Kadınlar Saltanatı denir.

Kanuni Sultan Süleyman döneminde Hürrem Sultan ile başlayan dönem Köprülü Mehmet Paşa sadrazamlığına kadar devam etmiştir. Kadınlar Saltanatı denince ilk akla gelen sultanlar arasında Hürrem Sultan, Kösem Sultan, Mihrimah Sulta bulunuyor. Ancak Kadınlar Saltanı, onlardan farklı olarak birçok sultanın imzasını taşır.

Kadınlar Saltanatı ismi ilk defa Osmanlı tarihçisi Ahmet Refik Altınay tarafından aynı adlı kitabında kullanılmıştır. Çeşitli yanlış anlaşılmalardan kaynaklı olarak Kadınlar Saltanatı olumsuz bir dönem gibi görülse de aslında hiç öyle değildir. Güncel araştırmalara göre Kadınlar Saltanatı sona erdiğinde Osmanlı Devleti çöküşü hızlanmıştır.

Kadınlar Saltanatı’nda çeşitli sultanlar yönetimde söz sahibi olmuştur ancak hiçbir zaman bu durum resmiyet kazanmamıştır. Çünkü Kadınlar Saltanatı’nın ortaya çıkış sebebi Osmanlı’nın duraklama döneminde başa geçmiş çocuk yaştaki padişahlardır. Kardeş katli de Kadınlar Saltanatı’nı destekleyen bir diğer durumdur.

KADINLAR SALTANATI NE ZAMAN OLMUŞTUR?

Kadınlar Saltanatı ne zaman yaşanmıştır sorusuna net bir cevap verilmeyebilir. Çünkü Osmanlı dönemi boyunca birçok kadın sultan, devlet yönetimi için padişah ve şehzadelere fikir vermiştir. Cariyelere nikah kıyılmamasının nedeni de tam olarak budur. Cariyelerin devlet yönetiminde söz sahibi olması engellenmek istenmiştir.

Kanuni Sultan Süleyman’ın Hürrem Sultan’a nikah kıymasının ardından bu kural bozulmuş ve Kadınlar Saltanatı devri başlamıştır. Bu sebeple Kadınlar Saltanatı başlangıcına 1530’lu yıllar verilebilir. Hürrem Sultan’ın başı çektiği bu dönemden sonra kızı Mihrimah Sultan da neredeyse onun kadar söz sahibi olmuş ve saltanatı güçlendirmiştir.

Kadınlar Saltanatı için zirve dönem olarak görülen devir Kösem Sultan’ın devridir. Çocuklarının ve torunlarının küçük olduğu dönemde devleti bizzat yönetmiş bir kadın sultandır. Kösem Sultan, torununun döneminde dahi zirvedeki yerini korumuş ve gücüne güç katmıştır.

Hatice Turhan Sultan’ın ardından Kadınlar Saltanatı bitmiş olarak görülse de kadın sultanların devlet yönetimindeki sözü hiçbir zaman engellenmemiştir. Özellikle valide sultanlık makamına gösterilen hürmet Osmanlı’nın son dönemine kadar devam etmiştir. Hatice Turhan Sultan’dan sonra kadın sultanlar siyasi görevlere karışmaktansa hayır işlerinde söz sahibi olmuşlardır.

KADINLAR SALTANATI SULTANLARI

Hürrem Sultan

Hürrem Sultan, Osmanlı’nın siyasi işlerinde söz sahibi olmuş ilk kadın sultandır. Kendi mührünü bastıran Hürrem Sultan’ın divan toplantılarını gizli bir pencereden izlediği ve fikirlerini padişaha sunduğu biliniyor. İlklere imza atmasıyla Kadınlar Saltanatı’nın baş sultanı olmuştur.

Cariye olup bir padişahla resmi olarak nikahlanan ilk kadın sultan Hürrem Sultan’dır. Etkisi öyle şiddetli ve net olmuştur ki Kanuni’nin kendisinden önceki eşi Mahidevran Sultan’ın sözünü tamamen bastırmıştır. Geleceğin padişahı olarak görülen Şehzade Mustafa’nın ve sadrazam İbrahim Paşa’nın öldürülmesinin ardından Hürrem Sultan gücüne güç katmıştır. Ayrıca Hürrem Sultan’ın dış siyasetle ilgilenip diplomatik yazışmalar yaptığı da biliniyor.

Mihrimah Sultan

Kanuni Sultan Süleyman ve eşi Hürrem Sultan’ın kızı olan Mihrimah Sultan valide ya da haseki sultan olmamasına rağmen padişahın kızı olarak devlet yönetiminde söz sahibi olmuştur. Padişahın kızı olmasının yanı sıra sadrazam Rüstem Paşa ile olan evliliğinin ardından iyice güç toplamıştır.

Anne babasının ölümü ardından padişah kardeşi II. Selim’e danışmanlık yapmıştır. Birçok devlet ile yazışmaları olmuştur. Kanuni’yi Malta Seferi’ne çıkmaya ikna eden de odur.

Nurbanu Sultan

Mihrimah Sultan’ın ölümünün ardından II. Selim’in eşi Nurbanu Sultan gücü eline almıştır. Nurbanu Sultan, valide sultan olduğu dönemde gücüne güç katmıştır. Venedikli olan Nurbanu Sultan’ın Hürrem Sultan tarafından yetiştirildiği biliniyor. Kendisi de onun izinden giderek yönetimde söz sahibi olmuş ve başta Venedik olmak üzere birçok devlet ile ilgilenmiştir.

Safiye Sultan ve Handan Sultan da devlet yönetiminde Nurbanu Sultan’ın ardından söz sahibi olmuştur. Ardından Kadınlar Saltanatı’na zirveyi yaşatan Kösem Sultan gelmektedir.

Kösem Sultan

Kösem Sultan diğer kadın sultanların aksine eşinin ölümünden sonra güç elde etmiştir ve saltanatını sürmüştür. Çocuklarının tahta geçmesinin ardından adeta tek başına iktidarı elinde tutmuştur. Ayaklanmalar dönemine denk gelen iktidarı büyük bir ihtişamla yaşanmıştır. Ayaklanmaları bastırmasıyla da başarıyı elde etmiştir. Torunu döneminde dahi gücünü kaybetmeyen Kösem Sultan, Hatice Turhan Sultan ile iktidar mücadelesine girmiş ve son nefesine kadar savaşmıştır.

Hatice Turhan Sultan da güçlü bir dönem sürerken sadrazam Köprülü Mehmet Paşa’nın devreye girmesiyle Kadınlar Saltanatı sona ermiştir. Çünkü Köprülü, görevini ancak kendi işine karışılmaması şartıyla kabul etmiştir.