İşletmeleri bekleyen değişim! Fahiş fiyat ve stokçuluk cezaları artıyor: Yeni kanun teklifi onaylandı!

Kooperatifler Kanunu'nda yapılan değişikliklere göre, kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri, Kooperatif Bilgi Sistemi'ne (KOOPBİS) ilişkin geçiş sürecindeki aksaklıklar dikkate alınarak süre uzatımı yapabilecek. Eğer kooperatif ve üst kuruluşları yönetim kurulu üyelerinin, kooperatifin ticaret sicili kayıtları, finansal tabloları, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporları, genel kurul toplantı evrakı ve ortaklarının bilgilerini KOOPBİS'e aktarmaya ilişkin geçiş süreci tamamlanamazsa, Ticaret Bakanlığı tarafından birer yıl olmak üzere iki defa daha süre uzatımı yapılacak.

Bu düzenleme, kooperatiflerin yönetim kurulu üyelerinin, KOOPBİS'e ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeleri için ek süre tanınmasını sağlıyor. Böylece, kooperatiflerin bilgi sistemine geçiş sürecinde yaşanabilecek aksaklıkların önüne geçilmesi amaçlanıyor. Ayrıca, kanun teklifiyle fahiş fiyat artışı ve stokçuluk gibi ekonomik suçlara daha sert cezalar getirilmesi öngörülüyor. Bu sayede, piyasada adaletin sağlanması ve tüketicilerin korunması hedefleniyor.

Kabul edilen kanun teklifi kapsamında, kooperatifler ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri ile memurlarına Kooperatif Bilgi Sistemi (KOOPBİS) yükümlülüğüyle ilgili ek süre tanınıyor. Geçiş sürecinin tamamlanamaması halinde bu kişilere yönelik KOOPBİS yükümlülüğüne aykırı davranma durumunda uygulanacak hükümler askıya alınacak. Bu düzenleme, 26 Nisan 2024 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek. Ayrıca, kooperatiflerin ana sözleşmelerini intibak ettirmeleri için öngörülen süre de 2 yıl daha uzatılıyor. Bu şekilde, kooperatiflerin ana sözleşmelerini güncellemeleri için daha fazla zaman sağlanmış olacak.

Kanun teklifiyle ayrıca, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'da değişiklik yapılarak Rekabet Kurulu'nun yetkileri genişletiliyor. Dolu kadrolarda derece değişikliği ve boş kadrolarda sınıf, ünvan ve derece değişiklikleri artık Rekabet Kurulu kararıyla yapılacak.

Rekabet Kurulu'nun soruşturmaları başlatması halinde, ilgili taraflara bu durumdan 15 gün içinde bildirim yapılacak. Bildirim yazısıyla birlikte, iddiaların türü ve niteliği hakkında yeterli bilgi de taraflara iletilmiş olacak. Böylece, tarafların etkin savunma yapabilmesi ve soruşturma sürecinin hızlanması sağlanacak.

Taraflar, soruşturma raporunun kendilerine tebliğ edilmesinden itibaren 30 gün içinde yazılı savunmalarını Rekabet Kurulu'na iletecekler. Bu süre, haklı gerekçeler sunulması halinde bir kereye mahsus olmak üzere en çok bir katına kadar uzatılabilecek. Soruşturmayı yürütmekle görevli olanlar, gelen yazılı savunmalar sonucunda soruşturma raporundaki görüşlerinde değişiklik olması durumunda 15 gün içinde tüm Kurul üyeleri ve ilgili taraflara yazılı olarak bildirimde bulunacaklar. Taraflar da 30 gün içinde bu görüşlere cevap verebilecekler.

Ürün ihtisas borsaları: Yeni düzenlemeler yürürlüğe giriyor

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nda yapılan değişikliklerle ürün ihtisas borsalarına ilişkin önemli yenilikler hayata geçiyor. Yapılan düzenlemelerle birlikte ürün senetleri ve alivre sözleşmelere ilişkin işlemlerde, devir ile bedelin ödenmesi, alıcı ve satıcının diğer yükümlülüklerinin ürün ihtisas borsalarında alım satımına aracılık edenler veya takas ve saklama hizmeti aldıkları kuruluşlar tarafından yerine getirilecek.

Ürün ihtisas borsalarında gerçekleştirilen işlemlerden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamak ve zararların tazmini için alınacak teminatların ve oluşturulabilecek garanti fonunun kuruluşu, işletimi, kullanımı ve katılımcılarına ilişkin usul ve esaslar, Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Bu düzenleme ile teminatlar ve garanti fonundaki varlıkların tevdi amaçları dışında kullanımı engellenecek ve üçüncü kişilere devredilemeyecek.

Ürün ihtisas borsalarında aracılık edilmesine ilişkin yetkilendirme ve iptal süreçleri ile aracıların gözetim ve denetimi gibi konular da düzenleme kapsamında ele alınacak. Ayrıca, müşteri hesaplarındaki nakit alacak bakiyelerinin nemalandırılmasına ilişkin usul ve esaslar da Bakanlık ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından birlikte çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenecek.

Bu kapsamlı düzenlemelerle birlikte ürün ihtisas borsalarının işleyişi daha şeffaf ve güvenilir bir şekilde sağlanacak, piyasadaki etkinliğin artması hedefleniyor. Bu adımların, ürün ihtisas borsalarının işleyişine ve ekonomiye katkısının artırılmasına önemli bir katkı sağlaması bekleniyor.

Lisanslı depoculukta cezalarda artış: Yeni yaptırımlar

Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu'nda yapılan değişikliklerle, lisanslı depoculuk faaliyetlerinde yaşanan ihlallerin önlenmesi ve cezaların etkinliği artırılarak caydırıcılığının güçlendirilmesi hedefleniyor. Yapılan değişiklikler kapsamında, lisanslı depo işletmelerine yönelik yeni cezai yaptırımlar getiriliyor ve idari para cezaları artırılıyor.

Bu yeni düzenlemelere göre, lisanslı depo işletmelerinin lisanslı depoculuk ücret tarifesi dışında veya üzerinde hizmet ücreti talep etmeleri, ürün miktarından haksız kesintiler yapmaları veya ürün senetlerinin mevzuata uygun olmayan şekilde düzenlenmesi gibi ihlaller durumunda 200 bin liradan başlayarak 1 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Ayrıca, bir ürün senedinin temsil ettiği tarım ürünü için başka bir ürün senedinin düzenlenememesi, depo işletmelerinin belirli yükümlülüklerini yerine getirmemeleri, analiz ve sınıflandırma işlemlerinin yapılmadan ürünlerin depoya kabul edilmesi veya çıkarılması gibi ihlallerde de aynı şekilde 200 bin liradan başlayarak 1 milyon liraya kadar idari para cezası kesilecek.

Yapılan değişikliklerle birlikte lisanslı depoculuk sektöründe disiplin ve düzenin sağlanması, tüketicilerin korunması ve sektördeki haksız uygulamaların önlenmesi hedefleniyor. Bu adımların, tarım ürünlerinin güvenilir bir şekilde depolanması ve ticaretinin yapılması için önemli bir adım olduğu belirtiliyor.

Yetkili sınıflandırıcılara yönelik yeni cezai yaptırımlar

Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu'nda yapılan değişikliklerle, lisanslı depoculuk faaliyetlerinde yaşanan ihlallerin önlenmesi ve cezaların etkinliğinin artırılması amacıyla yetkili sınıflandırıcılara yönelik yeni cezai yaptırımlar getiriliyor.

Bu yeni düzenlemelere göre, yetkili sınıflandırıcıların belirli ihlalleri durumunda 200 bin liradan başlayarak 1 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak. Bu ihlaller arasında, şahit numune alınmaması ve ilgili yönetmelikte belirlenen süre boyunca saklanmaması, analiz ve sınıflandırma belgesinin gereklilikleri karşılamaması, laboratuvarda yer alan alet ve ekipmanların düzenli kontrollerinin yapılmadan kullanılması gibi hususlar yer alıyor. Ayrıca, şahit numune ile temsil edilen ürünün analiz ve sınıflandırma belgesi arasındaki farklılıklar veya analiz kayıtlarındaki değerler ile belgedeki değerler arasındaki uyuşmazlıklar da cezai yaptırımlara sebep olacak.

Yetkili sınıflandırıcılara yönelik belirli hizmetler için ücret talep etmeleri veya ilgili düzenlemelere aykırı davranmaları durumunda da 200 bin liradan başlayarak 1 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek.

Bu düzenlemelerle, lisanslı depoculuk sektöründe sınıflandırma işlemlerinin güvenilirliğinin artırılması, tüketicilerin korunması ve sektördeki düzenin sağlanması amaçlanıyor. Ayrıca, tekrar eden ihlaller durumunda cezaların artırılmasıyla ihlallerin önlenmesi ve sektördeki disiplinin sağlanması hedefleniyor.

Kapalı pazar yerlerinde satış yerlerinin tahsisinde önemli değişiklikler içeren yeni yasa teklifi

Kapalı pazar yerlerinde satış yerlerinin tahsisinde önemli değişiklikler öngören yeni yasa teklifi, pazarcıların maliyetlerini azaltmayı ve adil bir rekabet ortamı oluşturmayı amaçlıyor. Buna göre, kapalı pazar yerlerindeki satış yerlerinin sınırlı ayni hak yöntemiyle kiralama usulü kaldırılıyor ve bu yerler sadece tahsis usulüyle kullanıma sunulacak.

Bu düzenlemeyle, pazarcılık mesleğinden olmayan kişilere sınırlı ayni hak yöntemiyle satış yerleri verilmesi sonucu pazarcıların maliyetlerinin artmasının önüne geçilmesi amaçlanıyor. Ayrıca, mevcut sınırlı ayni haklar ve kiracılık haklarının 3 Mayıs 2024'e kadar geçerli olacağı belirtiliyor.

Yasa değişikliklerinde diğer önemli maddeler

Yeni yasa teklifi ayrıca anonim şirketlerin yönetimine ve sermaye yapılarına ilişkin önemli değişiklikleri de içeriyor. Bu değişiklikler arasında şunlar yer alıyor:

- Anonim şirketlerde başkan ve başkan vekillerinin görev süreleri, yönetim kurulu üyeleriyle uyumlu hale getirilecek.

- Üst düzey yöneticiler dışında kalan kişilerin atanma ve görevden alınmalarına dair yetkinin yönetim kurulunca devredilebilmesi sağlanacak.

- Yönetim kurulu üyeleri, başkan veya başkan vekiline yazılı olarak toplantı çağrısında bulunabilecek ve bu çağrının uygun görülmesi halinde toplantı yönetim kurulu başkanı veya başkan vekili tarafından yapılacak.

- Anonim ve limited şirketlerin en az sermaye tutarının belirlenen miktarlara yükseltilmesi için 31 Aralık 2026'ya kadar süre verilecek ve bu süre içinde intibak sağlamayan şirketlerin ticaret sicili kayıtları terkin edilecek.

- Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerin başlangıç sermayeleri ile çıkarılmış sermayelerini belirli bir miktarın üzerine çıkarmaları gerekecek, aksi takdirde bu sistemden çıkmış sayılacaklar.

Ayrıca, yasa değişikliğiyle Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'da yapılan düzenleme ile içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesine ilişkin tedbirlerin Reklam Kurulunun yetkilerine dahil edilmesi öngörülüyor. Bu düzenlemelerle, şeffaf ve adil bir iş düzeni oluşturulması ve tüketicilerin korunması amaçlanıyor.

İdari para cezalarının yeni düzenlemeleri

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'da yapılan değişikliklerle birlikte, idari para cezaları ve yaptırımların kapsamı genişletiliyor. İşte bu yeni düzenlemelerle getirilen başlıca değişiklikler:

1. Malların Süresinde Teslim Edilmemesi veya Montajının Yapılmaması: Bu durumda aykırılığı tespit edilen her bir işlem veya sözleşme için 2 bin 200 liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

2. Mal ve Hizmet Satışından Kaçınma: Aykırılığı tespit edilen her bir işlem veya sözleşme için 2 bin 200 liradan az olmamak üzere satışından kaçınılan mal veya hizmetin toplam satış fiyatının yüzde 10'u kadar idari para cezası uygulanacak.

3. Satış Sonrası Hizmetlerde Yeterlilik Belgesi Alınmaması: Üretici ve ithalatçılar için, satış sonrası hizmet yeterlilik belgesi alınmaması durumunda 1 milyon 115 bin liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

4. Servis İstasyonlarının Kayda Alınmaması veya Güncellenmemesi: Kayıt yapılmaması veya güncellenmemesi durumunda her bir servis istasyonu için 18 bin lira idari para cezası verilecek.

5. Özel Servis İstasyonlarının İbarenin Kullanılmaması: Özel servis istasyonları hakkında, "özel servis" ibaresinin kullanılmaması durumunda 18 bin lira idari para cezası uygulanacak.

6. Yapı Ruhsatı Alınmış Devre Tatil Konutlarında Satışlar: Yapı ruhsatı alınmış devre tatile konu taşınmazlarda, ön ödemeli usulle satış da dahil olmak üzere devre tatil satışlarına ilişkin düzenlemeler yapılarak belirli koşullar altında satışların yapılabilmesine izin verilecek.

Yeni düzenlemelerle birlikte, tüketicinin korunması ve ticari faaliyetlerin düzenlenmesi amacıyla idari para cezalarının kapsamı genişletilmiş ve cezaların miktarları belirlenmiştir. Bu düzenlemelerle işletmelerin daha sorumlu ve şeffaf bir şekilde faaliyet göstermeleri amaçlanmaktadır.

Fahiş fiyat uygulayanlara yüksek cezalar

Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da yapılan değişiklikle birlikte, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından fahiş fiyat artışlarına ve piyasada darlık yaratıcı faaliyetlere karşı önemli yaptırımlar getiriliyor. İşte bu yeni düzenlemelerle ilgili detaylar:

1. Fahiş Fiyat Artışlarına Karşı Cezalar: Bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılmasına dair hükme aykırı hareket edenlere, her bir aykırılık için 100 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

2. Piyasada Darlık Yaratıcı Faaliyetlere Karşı Cezalar: Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı ve rekabeti bozucu faaliyetlerde bulunulması durumunda, her bir aykırılık için 1 milyon liradan 12 milyon liraya kadar ceza verilebilecek.

3. İş Yeri Kapatma Yetkisi: Ticaret Bakanlığı, belirlenen hükümlere aykırı hareket eden işletmelerin iş yerlerini kapatma yetkisine sahip olacak. Bu yetki, bir takvim yılı içinde en az 3 defa aykırı hareket edilmesi durumunda devreye girecek ve iş yerlerinin 6 güne kadar kapatılmasını sağlayabilecek.

4. İdari Para Cezalarının Sınırları: İdari para cezalarının bir takvim yılına ilişkin toplam tutarı işletmenin büyüklüğüne göre belirlenecek. Küçük, orta ve büyük ölçekli işletmeler için belirlenen sınırlar doğrultusunda ceza miktarları belirlenecek.

Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu'nda yapılacak değişikliklerle birlikte de aykırı ürün ihraç edenlere yönelik cezalar artırılıyor. Bu düzenlemelerle tüketicinin korunması ve rekabetin sağlanması amaçlanıyor.

İhdas

Komisyon tarafından kabul edilen önergeyle birlikte, mevcut teklife yeni bir madde eklenmiştir. İşte bu yeni maddeye ilişkin detaylar:

Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu'nda yapılan değişiklikle, lisansı askıya alınan işletmelerin durumu düzenlenmiştir. Buna göre:

- Lisansı askıya alınan işletmeler, askıda kaldıkları günler için depo kira ücreti talep edemeyeceklerdir.

- Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü tarafından lisanslı depolarda depolanan ürünler için tahakkuk eden ve aylık dönemlerde lisanslı depo işletmelerine ödenen depolama ücretleri, askı süresi boyunca ödenmeyecek.

- Bu madde, düzenlemenin yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra yürürlüğe girecektir.

Bu ihdas, lisanslı depoculuk sisteminde yapılan düzenlemelerin etkinliğini artırmayı ve lisansı askıya alınan işletmelerin mali yükünü hafifletmeyi amaçlamaktadır.

Görüşmelerin sonucu

TBMM'de yapılan görüşmeler sırasında, teklifin maddeleri üzerinde tartışmalar yaşandı. CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, CHP'nin AK Parti'den devraldığı belediye binalarının ihtişam ve şatafat içinde olduğunu iddia ederek, Sancaktepe Belediye binasında VIP odalar bulunduğunu ileri sürdü. Ancak, Komisyon Başkanı Mustafa Varank, "CHP'nin Tekirdağ'daki belediye binasına bakın. Sancaktepe Belediye binasını gördüm, yok öyle VIP odaları." diyerek bu iddiaları reddetti.

Kapalı pazar yerlerinin kiralanması yerine tahsis usulüyle pazarcılara verilmesine yönelik düzenlemeyi eleştiren muhalefet milletvekilleri üzerine de Varank, komisyon üyeleriyle birlikte Ticaret Bakanlığı yetkilileri eşliğinde Ankara'daki pazar yerlerinde inceleme yapılmasını istedi.

Ticaret Bakan Yardımcısı Mahmut Gürcan, deprem bölgesinde fahiş fiyat uygulayan işletmelere kesilen cezaları açıkladı. Gürcan, çimento sektöründe yazılan cezaların işletmelere gönderildiğini ve çimento fiyatlarının kontrol altında olduğunu belirtti.

İç Ticaret Genel Müdür Yardımcısı Hüseyin Altındal ise hazır beton ve çimento ürünlerinde fahiş fiyat ve stokçuluk yapanlara kesilen cezaları detaylandırdı. Altındal, toplamda 579 milyon 904 bin lira ceza uygulandığını ve bu cezaların 2 bin 899 işletmeye verildiğini ifade etti. Ayrıca, sadece otomotiv sektöründe değil, diğer sektörlerde de stokçulukla ilgili cezaların olduğunu belirtti.

Görüşmeler, çeşitli sektörlerdeki fiyat artışları ve stokçulukla mücadelede alınan önlemler üzerinde yoğunlaşırken, tarafların görüş ayrılıkları ve eleştirileri dikkat çekti. Bu tartışmaların sonucunda, ilgili kanun teklifinin maddeleri üzerinde değişiklikler yapılarak kabul edildi.

İç Ticaret Genel Müdür Yardımcısı Hüseyin Altındal, hazır beton ve çimento ürünlerinde fahiş fiyat ve stokçuluk yapanlara 54 milyon lira ceza kesildiğini belirterek, şunları söyledi:

"Toplam fahiş fiyat ve stokçuluk cezası olarak da yaklaşık 579 milyon 904 bin ceza uygulamışız 2 bin 899 işletmeye. Deprem bölgesindeki deprem ihtiyaçları için konteyner gibi o dönemde 331 işletmeye kestiğimiz ceza tutarı 78 milyon 846 bin lira. Onun dışında sadece Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu olarak deprem bölgesi değil, Türkiye genelinde hazır beton ve çimento sektöründeki 39 işletme sahibine 54 milyon ceza uygulamışız." 

Altındal, bugüne kadar stokçulukla ilgili verilen cezaların sadece otomotiv sektöründe uygulanmadığını da belirterek, Kurulun, marketler, diğer üretici firmalar ve işletmelere de stokçuluk cezası kesilmediğini ifade etti.