İran ile Nükleer Görüşmeler Kilitlenirse İsrail Saldırıya mı Geçecek

Erdal Şimşek- ANALİZ 

İsrail medyasının en sağcısından en solcusuna her gün bu müzakereler ile ilgili analizler ve yorumlar yayımlanıyor. Ve tamamına karamsar bir hava hâkim. Sanki bir senaryodan haberleri var ve bu senaryoya kitle psikolojisini hazırlıyor gibiler. Sağduyusuna güvendiğim Haaretz ile İsrail devlet yönetiminden her zaman çok özel bilgiler alabilen The Jarussalem Post (JSP) bile bu karamsar tabloya katkı sağlıyorlar.

İsrail medyası ısrarla Viyana müzakerelerinin sonuçsuz kalacağını ve masanın dağılacağını iddia ediyorlar. Akabinde de, müzakere sonrası İsrail’in pozisyonunu tartışıyorlar. Ve maalesef Haaretz de dâhil olmak üzere İsrail medyasının tamamı İsrail’in İran nükleer tesislerine hava saldırısı yapacağı senaryolarını ve sonuçlarını tartışıyorlar. Hatta bazı medya organları, simülasyon kurarak konunun uzmanları (Türk televizyonlarındaki herbokolglarla karıştırmayın bu uzmanları. Hepsi işini çok iyi biliyor ve sadece kendi alanları ile ilgili konuşurlar) İsrail’in “operasyon”u ve sonrasını tartışıyorlar.

Bu konuda en geniş çalışmayı JSP yapıyor.

Özetle, İsrail basınına baktığımızda Viyana’daki görüşmeleri Amerikan medyasından daha çok yakından takip edildiğini rahatlıkla görebiliyoruz.

Viyana'daki görüşmeler bir anlaşma sağlamayı başaramazsa ve İran nükleer programını sürdürürse İsrail'in İran'a saldırması ihtimali çok daha yüksek olduğu belirtiliyor JSP tarafından.

İran'la bir anlaşmanın ülkenin nükleer silah geliştirmesini engelleyemeyeceğinden endişe eden İsrail, İran'ı vurmaya hazır olduğunun sinyalini kendi basını üzerinden veriyor. Bennett, “İsrail'in herhangi bir yerde ve herhangi bir zamanda, herhangi bir sınırlama olmaksızın tam operasyon özgürlüğünü sağlamaya devam edeceğini” bütün dünyaya deklare etti.

Hemen akabinde İsrail Hava Kuvvetleri komutanı Tümgeneral Tomer Bar, “İsrail Hava Kuvvetleri'nin ‘yarın’ İran'a saldırmaya hazır olduğunu” söyledi. Bu bir blöf mü değil mi hep beraber göreceğiz. Ama kanaatim bunun blöf olmadığı yönünde ağır basıyor. Çünkü İran-İsrail geriliminin artması gerekiyor. Sebebini yazının sonunda bir cümle ile paylaşacağım nasipse.

İsrailli yetkililerin giderek yüksek perdeden ifade ettiği, İsrail gerçekten İran'a saldırırsa, bunun Ortadoğu üzerinde ne gibi bir etkisi olur? Böyle bir gelişmeden sonra bölge nasıl farklı olurdu?

Bu ve benzeri soruları İsrail medyası da soruyor. Ve bu sorulara cevap vermek için bir danışmanlık şirketi olan Wikistrat’tan Viyana'daki görüşmelerin negatif sonuçları ile ilgili bir simülasyon hazırlanması isteniyor.

Wikistrat’ın hazırladığı İsrail saldırısı konuyu simülasyona Suudi Arabistan, ABD, Çin ve Rusya da dâhil ediliyor. Ve üç senaryo üzerinde inanılmaz düzeyde kaliteli ve verimli tartışmalar yürütülmüş.

Simülasyon, üç ihtimal üzerine odaklanıyor:

İran'a başarılı bir İsrail saldırısı, başarısız bir saldırı ve kısmen başarılı bir saldırı. Simülasyondaki tartışmalar, bölgedeki gelişmeleri gözlemleyenlerin önümüzdeki birkaç yıl içinde Ortadoğu'yu anlamlandırmaya çalışırken akıllarında tutmak isteyebilecekleri birkaç temel öngörü üretmiş.

Birincisi, uzmanlar İsrail askeri saldırısından sonraki yıllarda (sonuçları ne olursa olsun) Ortadoğu'nun sadece İsrail'i değil, İran'ı ve muhtemelen Suudi Arabistan'ı da kapsayacak nükleer silahların yayılması aşamasına gireceğini savunuyor. Bir İsrail saldırısı, İran rejiminin nükleer silaha sahip olma arzusunu güçlendirecek ve onu Kuzey Kore gibi gelecekteki saldırılara karşı bir garanti olarak görecektir.

İran'ın kendisine nükleer bir misilleme yapmasından korkan Suudi Arabistan da kendi nükleer programını geliştirmeye çalışacak. Bu, katılımcıların başarısız bir İsrail saldırısının Suudi liderliğini kendi nükleer programında mümkün olan en kısa sürede ilerlemeye iteceği yönündeki değerlendirmelerine dayanıyor.

Başarılı bir saldırı, Suudi karar vericileri saldırıdan yararlanmaya ve İran nükleer programını yakalamaya teşvik ederek, Suudi nükleer programı için bir katalizör görevi görebilir.

Peki, İsrail'in İran'a saldırması İsrail'i nasıl etkiler?

Şu teoriler üretiliyor:

Başarılı bir grev, Suudi-İsrail normalleşmesine yol açabilir. Uzmanlardan bazıları, Suudi Arabistan'daki yerleşik İran karşıtı duyguların normalleşmeye karşı herhangi bir tepkiden daha ağır basacağı beklentisiyle, başarılı bir İsrail saldırısının kral olarak Muhammed bin Salman'ın İsrail ile ilişkileri normalleştirmesine neden olabileceğini savundu.

Yani İsrail’in başarılı saldırısı sonrasında mevcut kralın tahttan indirileceği ve yerine katil Muhammed Bin Salman’ın geleceği öngörülüyor.

Bununla birlikte, İsrail o zamana kadar güvenlik meselelerinde Körfez devletlerinin güçlü bir ortağı ve İran'a karşı kritik bir ortak olarak algılandığından, başarısız bir saldırı İsrail'in bölgesel konumu üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir. Uzmanlar, İsrail'in nükleer tesislerini imha etmeyerek İran'la yüzleşmeyi başaramazsa, Suudi Arabistan'ın İran'la ilişki kurmaya daha az meyilli olacağını değerlendiriyor.

İsrail nükleer bir İran'ı durdurmak için tek başına hareket etmeye mecbur hissederse, Orta Doğu'da tamamen farklı bir jeopolitik gerçeklik ortaya çıkabilir.

Dünyanın önde gelen İran ve Orta Doğu uzmanlarından bazılarının yer aldığı, İsrail İran'a saldırdığında neler olduğunu inceleyen bir simülasyon, bize böyle bir gelişmeden sonraki döneme bir bakış sunuyor.

Böyle bir saldırı İran, Suudi Arabistan, Rusya, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri'ni aynı zamanda İsrail'in bölgesel konumunu da etkileyeceği kuşkusuzdur.

*Gazeteci Yazar Erdal Şimşek, haber365.com.tr Yayın Kurulu Üyesidir.