Osmanlı Devleti’nin üçüncü padişahı I. Murat kimdir? I. Murat dönemi gelişmeleri nelerdir? Sultan Murt ne zaman ve nasıl vefat etti?
Han, Hüdavendigar, Padişah, Sultânü’s Selatin, Melikü’l Müluk” gibi unvanlarla anılan Osmanlı Devleti’nin 3. padişahı I. Murat’ın babası Orhan Bey ve annesi Yarhisar tekfurunun kızı Nilüfer Hatundur. Dedesi Osman Gazi ve babası Orhan Gazi’nin yanın sıra sultan veya padişah olarak anılmaya başlanan I. Murat Rumeli fetihleriyle adından sıkça söz ettirmiştir. 1326 yılında Bursa’nın fethi sırasında doğan I. Murat, Osmanlı tarihinde en çok sefere çıkan padişah olarak biliniyor. Ömrünü at sırtında ve savaşlarda geçiren I. Murat Rumeli fetihleri sırasında I. Kosova Savaş’ında bir Sırplı tarafından 28 Haziran 1989’da şehit edildi.
SULTAN I. MURAT KİMDİR?
Babası Orhan Gazi’nin vefatının ardından 1365 yılında tahta geçen Sultan Murat Hüdavendigar adıyla da bilinen padişah, idari ve askeri alanda birçok yeniliğe imza atmasıyla da biliniyor. I. Murat döneminde Osmanlı Devleti’nin devletleşme sürecinde çok önemli bir aşama kat edildi. Sancak sisteminden padişahlığa geçen ilk Osmanlı sultanıdır. Osmanlı Devletinin otoritesini her şeyin üstünde tutan 1. Murad'ın fakirlere ve alimlere çokça yardım ettiği bilinmektedir. Osmanlı tarihi boyunca en çok sefere çıkan padişahlardan biri olan Sultan Murat, Bulgar Krallığı ve Sırbistan'a karşı birçok zafer elde etti.
I. MURAT DÖNEMİNDE YAPILAN SAVAŞLAR NEDİR?
I. Murat şehzadeliği döneminden itibaren babası ile birlikte seferlere katıldı. Osmanlı Devleti’nin 3. Padişahı olan I. Murat babası Orhan Gazi’den aldığı topraklarını yapmış olduğu seferleri 10 katı genişletti. I. Murat henüz şehzade iken 1362 yılında Edirne’nin fethedilmesi ile sonuçlanan Sazlıdere Savaşı’na katılarak önemli bir başarı elde etti. Sazlıdere Savaşı ile birlikte Osmanlı Devleti Rumeli’de önemli bir toprak kazanmış ve Balkan ülkeleri arasında en güçlü devlet olmuştur. Sazlıdere Savaşının ardından büyük bir yenilgiye uğrayan Avrupa ülkeleri Papanın önderliğinde bir konsey oluşturdu. Türklerin Avrupa'ya doğru ilerlemesini durdurmak için Haçlı Ordusu kuruldu.
Bu savaşın ardından Orhan Bey döneminde I. Murat’ın da katılmış olduğu 1364 yılında yapılan Sırp Sındığı Savaşı’nda Osmanlı Devleti ile Haçlı Ordusu arasında ilk defa bir savaş gerçekleşmiştir. 1364 yılında yapılan Sırp Sındığı Savaşı’nda Eflak, Bulgar ve Macarlardan oluşan Haçlı Ordusu yenilgiye uğratıldı.
EDİRNE’NİN NASIL BAŞKENT OLDU?
I. Murat 1365 yılında babası vefat edip padişah olduktan sonra Rumeli’de yapılan fetihleri garanti altına almak için, Bursa’dan Rumeli’ye geçiş yapar ve burada siyasi ve askeri faaliyetlerine devam eder. 1366 tarihinde I. Murat komutasındaki Osmanlı ordusu, İstanbul yakınlarındaki Çatalca ve Küçükçekmece yakınlarındaki iki kaleyi ele geçirdi. Ancak daha fazla ilerleyemeyen I. Murat Edirne’de bir saray yaptırılmasını emrederek 1369 yılında Edirne’ye geçti. Bu tarihten itibaren İstanbul’un fethedileceği 1453 yılına kadar Osmanlı Devleti’nin başkenti Edirne olmuştur.
HAÇLI VE OSMNALI ORDULARININ İKİNCİ KARŞILAŞMASI
Sırplar ve Osmanlılar arasında yaşanmış bir savaştır. I. Murad döneminin en önemli savaşlarından biri olan Sırpsındığ Savaşında Haçlı orduları ve Osmanlı orduları karşı karşıya geldi. Edirne'yi tekrardan Haçlı donanmasının hakimiyetine almak isteyen Sırplar Edirne'de bozguna uğratılması ile sonuçlanmıştır. Sırpsındığı I. Murad döneminde kazanılan savaşlardandır.
Anadolu’da da önemli başarılara imza atan I. Murat Anadolu’da bazı şehirleri savaşmadan, beyliklerden çeyiz olarak aldı. Bu şehirlerin başında Kütahya ve Akşehir geliyor. Isparta ve Yalvaç ile Hamitoğullarından parayla alındı.
Sırpsındığ Savaşının ardından bu dönemde yapılan en önemli savaşlarından birisi de Çirmen savaşıdır. Çirmen savaşında Sırp krallığı ve Osmanlı imparatorluğu arasındaki hakimiyet mücadelesi sonucunda yaşanan bir savaştır. Bu savaşın sonucunda yenilen Sırplar Osmanlı Devletine biat etmiştir. Sırp krallığı böylece bu savaştan sonra Osmanlı imparatorluğuna bağlanmıştır.
YENİÇERİ ORDUSU NASIL KURULDU?
Sultan I. Murat dönemindeki en önemli gelişmeleri arasında Yeniçeri Ocağının kurulması da yer alıyor. Çandarlı Hayrettin Paşa 1365 yılında savaş esirlerinden oluşan ilk Yeniçeri Ocağını kurdu. Ancak Sultan I. Murat döneminde Orhan Bey’in Türklerden oluşturduğu Yaya kuvvetleri hâlâ ordunun önemli bir kısmını teşkil etmekteydi. İlk başta padişahın güvenliğini sağlamak için kurulan Yeniçeri Ocağı, daha sonraki yıllarda Varna ve Niğbolu Savaşlarının kazanılmasında etkili oldu. Özellikle 16. yüzyıldan sonra birçok isyan çıkaran ve iç karışıklığa neden olan Yeniçeri Ocağı, II. Mahmut tarafından 1826 yılında kaldırıldı.
I. Murad hem savaşlarda hem de yönetimde çok büyük başarılara imza attı. Tımar sistemini kuran padişah, ilk kez Pençik sistemini uyguladı. İlk vezir ataması da onun döneminde yapıldı. Sultan I. Murat dönemindeki Hıristiyan hanedanlardan kız almak, Anadolu beylerine kız vermek, izdivaç ve feodal bağımlılık, I. Murad’ın başvurduğu başlıca diplomatik araçlardandı. Onun döneminde Trakya ve Doğu Balkanlar’da yerleşme sonucu Rumeli tımarlı sipahi askeri artmış ve kendisine Anadolu’daki rakipleri karşısında üstünlük sağlamıştı. Uçlara sürülen Yörük grupları başlıca akıncı kuvvetlerini oluşturuyordu.
Orhan Bey zamanında (1324-1360) kurulmuş olan donanma, I. Murad döneminde önemli bir güç haline gelmiş, liman kuşatmalarında önemli rol oynamıştır. Yeniçeri Ocağından bir yıl sonra Topçu Ocağı kurulmuştur. Bu ocakta yapılan toplar ilk kez I. Kosova Savaşında kullanıldı.
SULTAN I. MURAT DÖNEMİNDE MİMARİ ALANINDA GELİŞMLER
I. Murad döneminde Osmanlı mimarisi de gelişmiştir. Bu dönemde yapılan ve günümüze kadar ulaşan en ünlü yapılar arasında, Gelibolu Hüdavendigar Cami ve Bursa Şehadet Cami yer alıyor. Bunun yanı sıra birçok cami ve hamam yaptıran Sultan Murad, Osmanlı mimarisinin gelişmesinde etkili olmuştur. 27 yıl süren hükümdarlığında eğitime de önem verilmiş ve 50'ye yakın yeni medrese açılmıştır. Bursa ve Edirne’deki birçok önemli yapı bu dönemde yaptırılmıştır. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin ilk sarayı olan Edirne Saray’ı da Sultan I. Murat döneminde yaptırılmıştır.
SULTAN MURAT’IN ŞEHİT DÜŞTÜĞÜ SAVAŞ: KOSOVA SAVAŞI
Yeniçeri Ocağından bir yıl sonra kurulmuş olan Topçu Ocağındaki toplar ilk kez I. Kosova Savaşında kullanıldı. Çek ve Sırpların da yer aldığı Haçlı Ordusuna karşı yapılan savaş, Osmanlı Devletinin kesin zaferiyle sonuçlandı. Kosova Savaşı Osmanlı kuvvetlerinin kesin galibiyetiyle sonuçlandı. Başlangıçta Osmanlı sol kolu çöktü, fakat sağ koldaki Yıldırım Bayezid’in büyük gayreti sayesinde zafer kazanıldı.
Gazaname’ye göre 28 Haziran 1389 tarihinde Sultan I. Murad, birkaç hasekisiyle gelip cesetler arasında dolaşırken, kendisini cesetler arasına saklamış bulunan Miloş Kobiloviç tarafından hançerle yaralandı ve az sonra öldü. İç organları çıkarıldıktan sonra şehit düştüğü yerde gömüldü; daha sonra, Yıldırım Bayezid’in tahta çıktığı sırada idam ettiği oğlu Yakub Bey’in cesediyle Bursa’ya götürülüp Çekirge’deki türbesine defnedildi. Yaralandığı ve öldüğü yere Hudavendigar Meşhedi denilen bir türbe yapıldı.
