Hepatit C nedir, nasıl bulaşır, aşısı var mı? Hepatit C'den korunma yolları

Hepatit C (HCV), karaciğerin iltihabına neden olan bir virüstür. Hepatit karaciğer iltihabı demektir. Hepatit A ve Hepatit B’yi içeren virüs ailesinin bir üyesidir. Virüsler farklı davranır ve farklı iletim şekillerine sahiptir. Hepatit C ciddi karaciğer hasarına, karaciğer yetmezliğine, karaciğer kanserine ve hatta ölüme neden olabilir.

Hepatit C çocuklarda sık görülmektedir. Çoğu çocuk doğumda hepatit C ile enfekte olur. Çocuklarda hepatit C vakalarının yüzde 40’ında virüs doğumdan sonra 2 yaşına kadar kendi kendine kaybolur. Gençlerdeyse, uyuşturucu kullanımı ve çok eşlilik hastalığa yakalanma riskini arttırır.

Hepatit C nasıl bulaşır?

Hepatit C’nin en yaygın bulaşma yolu enjeksiyon ilacı kullanımıdır. İğneleri, enfekte olmuş kişiler ile paylaşmak, Hepatit C’ye sebep olabilir. Sağlık uzmanları, iğne yaralanması yoluyla virüsü kapabilirler. Hepatit C’ye yakalanmış annelerin bebekleri virüsü nadiren kaparlar. Hepatit C, virüsü bulaşmış biriyle cinsel ilişkiye girerek veya virüsü taşıyan birinin kişisel eşyalarını (diş fırçası gibi) kullanmak virüsün bulaşmasına sebep olabilse de bu vakalar nadirdir.

Hepatit C belirtileri nelerdir?

Hepatit C virüsü taşıyan kişilerin yaklaşık yüzde 70 ila yüzde 80’inde, özellikle erken dönemlerde herhangi bir belirti bulunmamaktadır. Bu insanlarda semptomlar karaciğer hasarının ortaya çıktığı yıllar hatta on yıllar sonra gelişebilir. Diğerlerinde, enfeksiyondan sonraki 2 hafta ile 6 ay arasında semptomlar geliştirir. Belirtilerin gelişmesinde ortalama süre virüsün bulaşmasından sonraki 6 ila 7 haftadır. Hepatit C enfeksiyonu olan fakat herhangi bir belirti göstermeyen bir kişi virüsü başkalarına da bulaştırabilir. 

İşte yaygın olarak görülen belirtiler;

- Ateş

- Yorgunluk

- Karın ağrısı

- İştah kaybı

- Mide bulantısı

- Kusma

- Eklem ağrısı

- Koyu idrar

- Kil renkli dışkı

- Cildin sararması (sarılık)

Nasıl teşhis edilir?

Hepatit C enfeksiyonu birkaç kan testi ile teşhis edilir. Hepatit C antikor testi, virüsle savaşan antikorları (bağışıklık parçacıkları) kontrol eder. ''Reaktif Olmayan'' bir sonuç, virüse karşı antikorların saptanmadığı anlamına gelir. ''Reaktif'' bir sonuç, virüse karşı antikorların mevcut olduğu anlamına gelir, ancak test, enfeksiyonun mevcut mu yoksa geçmişte geçirilip geçirilmediğini göstermez. Hepatit C genetik materyalinin varlığını değerlendiren bir başka kan testi (HCV RNA testi) mevcuttur. Bu testin sonuçları, doktorların Hepatit C enfeksiyonunun güncel olup olmadığını belirlemesine yardımcı olabilir. Ek bir kan testi, titre olarak bilinen vücuttaki virüs miktarını belirlemek için kullanılabilir.

Hepatit C enfeksiyonunu teşhis edildiğinde, doktor karaciğer hasarının derecesini değerlendirmek için daha fazla test isteyecektir. Karaciğer biyopsisi yapılabilir. Hepatit C virüsünün farklı tedavilere yanıt veren birkaç farklı türü vardır. Bu nedenle, doktor tedavi seyrinin belirlenmesine yardımcı olmak için hepatit C enfeksiyonunun genotiplerini saptamak için bir test isteyecektir.

Kimler test yaptırmalı?

- Eski uyuşturucu kullanıcıları

- Kan veya vücut sıvılarına maruz kalan sağlık çalışanları

- Kronik Hepatit C ile enfekte cinsel partneri olan insanlar

- Kanları bir makineden uzunca bir süre filtrelenen insanlar

- HIV taşıyan insanlar

- 1945-1965 yılları arasında doğanlar

Hepatit C tedavisi var mı?

Hepatit C tedavisi mevcuttur. Tedavinin seyri, enfeksiyonun akut veya kronik olup olmadığı, virüsün tipi (genotipi), vücuttaki virüsün miktarı (viral yük), karaciğer hasarının derecesi, önceki tedaviye yanıt ve sağlık durumuna bağlıdır. Hastanın Hepatit C tedavisi oldukça bireyselleştirilmiştir, bu nedenle bu alandaki uzmanlığı olan bir doktorun gözetiminde olması önemlidir. Tedavinin amacı sürekli virolojik yanıt elde etmektir, bu da tedaviden 6 ay sonra kanda tespit edilebilir virüs bulunmadığı anlamına gelir.

Hepatit C enfeksiyonu ile enfekte olan insanların yaklaşık yüzde 15-25’i virüsü kendiliğinden temizler. Bilim adamları halen bazı hastalarda hepatit C’nin neden ortadan kaybolduğunu belirlemeye çalışıyor ancak bazı kimselerde semptomlar gelişmeye devam ediyor. Akut ya da kronik Hepatit C enfeksiyonu için herhangi bir tedavi yoktur, ancak devam eden virolojik yanıt en iyi şeydir. Hepatit C enfeksiyonu, virolojik yanıt elde edenlerde nadiren tekrarlanır.

Hepatit C'den korunma yolları

Hepatit C kan yoluyla bulaşan bir enfeksiyondur. 

- Enfeksiyon riskini azaltmak için kişisel eşyaları (diş fırçaları ve tıraş bıçakları) başkalarıyla paylaşmamalıyız. Enjekte edilen ilaçları kullanmayın. 

- Enjekte edilen ilaçları kullanırsanız, iğneleri ve ekipmanları asla başkaları ile paylaşmayın. Dövmelerin ve vücut delicilerinin kullanılması sizi riske sokabilir. 

- Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanın. 

- Sağlık çalışanları, iğne ve kan ile temas ederken önlem almalıdır. 

- Risk faktörleriniz hakkında doktorunuzla konuşun ve hepatit C için önerilen tarama standartlarını izleyin.