EYT’de son hazırlıklar yapılıyor: Prime dayalı sistem getirilecek

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinde artık son ve en kritik viraja girildi. Prim ve gün şartını tamamlayan fakat yaşa takılan binlerce emekli adayı, Aralık ayında Meclis’e getirilmesi beklenen yeni düzenleme hakkındaki son gelişmeleri takip ediyor. Kulislerde dolaşan söylentilere göre getirilecek yeni düzenlemenin prime dayalı olacağı tahmin ediliyor. 

Prime dayalı sistem getirilecek

Sabah gazetesinin paylaştığı habere göre;  EYT'yi bekleyenlerin birinci adımda hizmet dökümünü çıkararak kapsamlı bir inceleme yapması gerekiyor. Son 2 bin 520 gün hangi statüden emekli olunacağını belirleyecek. Bu tarihten önce sigortalı olanların SSK'dan emekli olabilmesi için 5 bin güne ulaşması gerekiyor, işe girişi olup primi yatırılmayanlar için zaman aşımı süresi olmayıp, dava açma hakkı bulunuyor.

8 Eylül 1999'dan önce yapılan askerlik için yapılacak borçlanma altın değeri taşıyor. Örneğin, 2001'de işe girmiş ancak 1998'de askerlik yapmışsa borçlanıp öne çekebilir. 

Eksik prim günleri şimdiden borçlanılabilir mi?

EYT'yi beklerken hizmet dökümünü çıkararak ilk adımı atabilirsiniz. Doğum, askerlik borçlanması için yasanın çıkmasını beklemekte fayda var. Böylece ne kadar gün sayısına ihtiyacınız olacağını göreceksiniz. İhtiyacınız olan prim gün sayısı kadar borçlanmış olacaksınız. Asgari ücretin brütünün yüzde 30'unu, yurtdışında borçlanma yüzde 40'ını borçlanabilirsiniz. 1 Ocak 2023 tarihine kadar borçlanma tutarları değişmeyeceği için bir zararınız da olmayacak.

Doğum borçlanması süreci kısaltır mı?

Doğum borçlanması yaşı düşürmez, prim ödeme gün sayısını artırır. İki yıllık doğum borçlanması iki yıl erken emeklilik hakkı doğurur. Bu durum yalnızca staj girişi ile ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olunan süre içindeki doğumların borçlanılması için geçerli. Diğer doğum borçlanmalarında yalnızca prim ödeme gün sayısı eklenir, emeklilik yaşı değişmez. Sigortadan sonra doğan 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 720 gün kazanılabiliyor. Üç çocuk için borçlanan kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir.

2520 kuralı nedir?

Emeklilikte çalışılan en son ödenen 2.520 gün prim ödemesi içinde hangi sigortalılık statüsünde prim ödendiğine bakılıyor. Bu süre içinde SSK, Bağ- Kur, Emekli Sandığı sistemlerinden hangisinde fazla prim ödendiyse o sosyal güvenlik sistemi üzerinden emekli olunur. EYT kapsamında emekli olacaklar için de emeklilik işlemleri bu sürede hangi statü daha fazla ise ona göre yapılacak.

EYT’liler hangi statüden emekli olacak?

Hizmet dökümünde son 2 bin 520 gün hangi statüden (Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı) emekli olunacağında belirleyici olacak. Düzenleme işe başlangıç tarihi 1999 öncesi banka sandıklarında olanları da kapsayacak. Bağ-Kur kapsamında işyeri açıp, şirket ortağı olup primlerini yatırmadığı için dondurulan günler yeniden kazanılabilecek. Geçmiş günlerini ihya edecek olanlar ihtiyaçları olan prim gün sayısı kadar asgari ücret üzerinden ödeme yaparak prim ekletebilecek.

İşe giriş olduğu halde prim yatırılmamışsa ne yapılmalı?

İşe girişiniz var ama prim yatırılmadıysa dava açmanız gerekiyor. Fiilen 8 Eylül 1999 öncesi çalışıp ancak sigorta girişi geç yapıldıysa da dava açma var. Her iki durumda da zaman aşımı süresi bulunmuyor. Ancak bu tarihten önce işe girdiniz ancak hiçbir şekilde sigorta girişiniz yapılmadıysa hak düşürücü süre nedeniyle dava açamazsınız. Yine stajyer, çırak olmadığı halde böyle başlatılanlarında itiraz hakkı var.

Yurtdışı borçlanması yapanlar ne yapacak?

Türkiye'nin 18 ülkeyle sosyal güvenlik anlaşması bulunuyor. Yurtdışındaki Türk vatandaşları da borçlanma ile EYT'li olabilir.

Askerlik borçlanması başlangıç tarihini öne çeker mi?

Askerlik borçlanmasıyla sigortalılık başlangıç tarihi borçlandırılan gün sayısı kadar geriye çekiliyor. Bu durum yaş olarak daha erken bir tarihte emeklilik imkânı sağlıyor. Örneğin; 2001 yılında işe girmiş ancak 1998 yılında askerlik yapmışsa borçlanıp öne çekebilir.

18 yaşından önce sigorta yapmak önemli mi?

1 Nisan 1981'e kadar 18 yaşından küçükken yapılan sigorta süresi açısından başlangıç sayılıyor. 1 Nisan 1981-8 Eylül 1999 tarihleri arasında emeklilik açısından sigorta başlangıcı tarihi için 18 yaşın doldurulduğu tarih arınıyor. 18 yaştan küçük başlangıçlar sigortalılık başlangıcı açısından dikkate alınmıyor.