Doğum Kontrol Hapı Nasıl Kullanılır?

Doğum kontrol hapları istenmeyen gebelikleri engellemek için kullanılan en kolay yöntemlerin başında geliyor. 1960 yılında kullanılmaya başlanan doğum kontrol hapları dünya çapında yaklaşık 140 milyon kadın tarafından kullanılmaktadır. Doğum kontrol haplarının avantajları ve dezavantajları nelerdir? Merak edenler için tüm detayları haberimizde bir araya getirdik. 

DOĞUM KONTROL HAPI NEDİR?

Gebeliğin oluşabilmesi için kadın vücudu, her ay düzenli olarak ortalama 28 günde bir yenileme yaşar. Bu yenileme dönemine mastürbasyon adı verilir ve beyinde bulunan hipotalamus bölgesinin diğer bölgeleri uyarması durumudur. Bu uyarıcı sonucu hipofiz harekete geçer hormon salgılamaya başlar. Bu hormonlarda yumurtalık rezervine ulaşır ve çatlamaya neden olur. 

Doğum kontrol hapının içinde bulunan östrojen ve progesteron hormonları, yumurtlamanın gerçekleşmesini önleyerek olası gebeliklerin önüne geçilmesini sağlar. Yüksek etkinliğe ve düşük yan etkilere sahip olan doğum kontrol haplarının gebeliği önleme olasılığı 0'e yakındır. İlaç kullanımı bırakıldığında yumurtlama tekrar başlar. Yani ilacın etkisi geri döndürülebilir niteliktedir. Ancak doğum kontrol hapı kullanılmadan önce mutlaka bir kadın doğum uzmanına muayene olmak gerekir. Özel durumlar dışında tüm kadınlar tarafından kullanılabilen doğum kontrol hapı, çocuk sahibi olmak istemeyen, adet düzensizliği ya da ağrılı adet dönemi yaşayan kişiler tarafından da kullanılabilir. Doğum kontrol yöntemi olarak kullanımı dışında ilacın en yaygın kullanım nedeni, adet düzensizliğidir. Üreme organlarından rahim, tüpler ve yumurtalıklarda oluşan iltihaplı hastalıklara karşı koruyucu etkisi olduğu bilinen doğum kontrol haplarının bazı yan etkileri de bulunur.

DOĞUM KONTROL HAPI NASIL KULLANILIR?

Doğum kontrol hapı kullanılmadan önce mutlaka hekime danışılmalı ve muayene olunmalıdır. İlacın içeriğindeki hormonların kişi özelindeki etkisi değerlendirilmeli ve uygun ilaç, hekimin belirlediği doz ve süreyle düzenli olarak kullanılmalıdır. Doğum kontrol hapları genellikle 21 veya 28 tabletten oluşur. İlacın kullanımına başlandığında ara verilmeksizin kutu içeriği bitene kadar her gün aynı saatte kullanılmalıdır. Kutunun bitmesinin ardından bir hafta süreyle doğum kontrol hapı kullanımına ara verilmelidir. Bu süre içinde adet kanaması gerçekleşir.

Adet kanamasının sona ermesinin ardından ikinci kutunun kullanımına başlanır ve aynı düzende ilaç alınır. İlacın kullanımının adet kanaması için bırakıldığı bir haftalık dönemde kanamanın gerçekleşmemesi durumunda mutlaka gebelik testi yapılmalıdır. Çok ender de olsa karşılaşılan bu durumda ilacın kullanımına devam etmek, anne rahmindeki bebeğe ciddi zararlar verebilir. 21 tabletten oluşan doğum kontrol hapının kullanımına, adet kanamasının görüldüğü ilk gün başlanır. Düzenli olarak her gün aynı saatte alınması, ilacın koruyuculuğunu artıran etkenler arasında yer alır. 21 tabletin bitmesinin ardından adet kanaması başlamasa bile hapın kullanımına 7 gün ara verilir ve ardından ikinci kutuya başlanır. Adet kanaması azalarak devam etse dahi 7 günlük aranın ardından doğum kontrol hapı kullanımına devam edilmelidir. 28 tabletten oluşan doğum kontrol hapları da benzer şekilde kullanılır. İlk kullanımı mutlaka adet kanamasının ilk gününde yapılmalıdır. 28 tabletten oluşan doğum kontrol haplarının ilk 21 tabletinin içeriğinde gebeliği önleyici hormonlar bulunurken geriye kalan 7 tablet, çoğunlukla demir ilacı içerir.

Adet kanaması sırasında vücuttan atılan kanın yeniden yapılmasını hızlandıran demirin, gebeliği önlemek gibi bir etkisi yoktur. Dolayısıyla kutunun bitmesinin ardından ara vermeden ilaç kullanımına devam edilir. 21 tabletten oluşan ilaçlar karışık düzende alınabilse de 28 tabletten oluşanların, tablet üzerindeki yönergeleri takip edilerek tüketilmesi önemlidir. Çoğunlukla ok işaretleri ya da gün isimleri şeklindeki yönergelerin takip edilerek belirtilen düzende alınması, hormon içeren ilaç yerine demir içerikli tabletin alınmasını önler. Doğum kontrol haplarının gebeliği önleme konusunda oldukça etkili olduğu bilinse de bazı durumlar, ilacın etkisinin azalmasına yol açabilir. Özellikle anti-epileptik, anti HIV ve bazı bitkisel ilaçların, doğum kontrol haplarının gebeliği önleme başarısını düşürdüğü bilinir. Bitkisel ilaçlar ve bitki çayları gibi ürünlerin, doğum kontrol haplarıyla birlikte alınamamasının sebebi budur. Ayrıca ilacın, her gün aynı saatte düzenli olarak alınması da etkinliğinin artmasına yardımcıdır. İlacın kullanımın ardından kusmak ya da normalde alınan saatten 12 saat sonra ilaç almak, doğum kontrol hapının etkinliğini  ve dolayısıyla gebeliği önleme şansını azaltır.

DOĞUM KONTROL HAPININ AVANTAJLARI NELERDİR?

İstenmeyen gebeliklerin oluşmasında 24 saat boyunca etkili olan doğum kontrol hapının avantajları şu şekilde sıralanabilir:

-Doğum kontrol hapı bırakıldıktan bir süre sonra üreme fonksiyonları eski hâline döner. Kişi, ilaç kullanımını bıraktıktan kısa bir süre sonra hamile kalabilir.

-Ağrılı adet dönemlerinin önlenmesinde etkilidir.

-Dış gebelik riskini azaltır.

-Bazı kadınların adet dönemlerinde görülen şiddetli kanamayı dengeler.

-Fonksiyonel yumurtalık kistlerinin tedavisi için dönemsel olarak kullanılabilir.

-Premenstrüel sendrom (PMS) olarak bilinen adet öncesi gerginliğin azaltılmasında etkilidir.

-Rahim kanseri riskini azalttığı düşünülür.

-Endometriozis hastalığının tedavisinde kullanılabilir.

-Adet tarihinin öne alınması ya da geciktirilmesi için doktor kontrolünde kullanılabilir.

DOĞUM KONTROL HAPININ DEZAVANTAJLARI NELERDİR?

Halk arasında doğum kontrol hapı zararları olarak da bilinen dezavantajlar arasında, kilo alma, cinsel istekte azalma, duygu durum değişiklikleri, memelerde hassasiyet, baş ağrısı gibi şikayetler yer alır. Diğer dezavantajları şu şekilde sıralanabilir:

-İlacın kullanımına başlandıktan sonra 2-3 ay süreyle lekelenme tarzında ara kanamalar görülebilir.

-Mide bulantısına neden olabilir. (Hafif şiddette mide bulantısı varlığında ilacın kullanımına ara verilmemelidir)

-Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz.

-Düzenli bir şekilde her gün, aynı saatte alınması gerekir.

-Pıhtı oluşumu riskini artırır.

-Doğum kontrol hapı, gebelik şüphesi varlığında ve gebelikte kesinlikle kullanılmamalıdır. Damar tıkanıklığı, diyabet, hipertansiyon, karaciğer hastalıkları ve tanısı koyulmamış şiddetli vajinal kanaması olanlar da doğum kontrol hapı kullanmamalıdır.

-Doğum kontrol hapı kullanılmadan önce mutlaka kadın doğum uzmanına muayene olunmalıdır. Düzenli olarak kullanılan diğer ilaçlar hakkında hekim bilgilendirilmelidir. Eğer siz de doğum kontrol hapı kullanmayı planlıyorsanız, sağlık kontrollerinizi yaptırmayı unutmayın.