Dezenformasyon enkazı: Depremde ortaya atılan asılsız iddialar

Cumhurbaşkanlığı İletişim Bakanlığı, deprem felaketinin gerçekleştiği 6 Şubat tarihinden itibaren 15 dezenformasyon bülteni yayımladı. Bu bültenlerde 116 deprem ile ilgili yalan haber ve bilgi tespit edilerek çürütüldü. 

15 dezenformasyon bülteni yayımlandı

Akşam’da yer alan haberde, Anadolu Ajansı’nın teyit hattı 107’ye yakın iddianın asılsız olduğunu gözler önüne serdi. Teyit.org sitesinde 90’a yakın şüpheli bilgi incelendiğini belirtti. Akşam, o yalanları ve gerçekleri derledi.

6 Şubat

Yalan: Deprem sonrası Malatya'da Kızılay Bölge Kan Merkezi tamamıyla yıkıldı.

Gerçek: Malatya Kızılay Bölge Kan Merkezi binasında ufak çaplı hasar meydana geldi. Kan merkezi faaliyetlerini sürdürdü.

Yalan: Malatya Özel Güvenim Bakım Merkezi'ndeki engelli bireyler sokakta kalıyor.

Gerçek: Aile Bakanlığı, videodaki görüntünün deprem anına ait olduğunu ve binada herhangi bir problem olmaması sebebi ile engelliler tekrar kurum içine alındığını duyurdu.

Yalan: Sakarya'da 5.5 büyüklüğünde deprem meydana geldi.

Gerçek: Türkiye'de en çok sismik istasyona sahip AFAD ve Kandilli Rasathanesi'nin verilerinde böyle bir bilgi yer almadı.

Yalan: Adana Havalimanı ikinci bir karara kadar uçuşlara kapatıldı.

Gerçek: Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Adana Havalimanı'nın faaliyette olduğunu duyurdu.

Yalan: "AFAD, akşam saatlerinde 8.5 şiddetinde deprem beklendiğini açıkladı."

Gerçek: AFAD dahil hiçbir kurumdan böyle bir açıklama yapılmadı.

7 Şubat

Yalan: Afet bölgesindeki arama kurtarma çalışmalarında TSK devreye girmedi.

Gerçek: Binlerce asker hem kurtarma çalışmalarına katıldı, hem asayişi sağladı. İnsani Yardım Tugayı, KKTC'de konuşlu 14'üncü Zırhlı Tugay Komutanlığı personeli, 5'inci Kolordu İstihkam Alayı Doğal Afetler Arama Kurtarma Timiyle 41'inci Komando Tugay Komutanlığı'nda görevli Mehmetçikler sahadaydı.

Yalan: Deprem sonrasında Atatürk Barajı'nda çatlaklar oluştu.

Gerçek: Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Malatya Sultansuyu Barajı dışında herhangi bir barajda sorun yaşanmadığını açıkladı. Valilik ve kaymakamlıklar da iddiaları yalanladı.

Yalan: Mersin Şehir Hastanesi yeni yapılmasına rağmen şehirde çatlayan tek bina o oldu, boşaltılıyor.

Gerçek: Hastanenin dış cephesindeki fayans kaplamalarında kırıklar meydana geldi. Hastane hizmet vermeye devam etti. Hasta kabulünde sorun yaşanmadı, yatan hastaların tedavileri odalarında sürdü.

8 Şubat

Yalan: Afet bölgesine giden iş makineleri engelleniyor.

Gerçek: Saat 22:00 itibarıyla depremden etkilenen bölgelerde 5 bin 531 araç ve iş makinesi, arama kurtarma çalışmalarında fiilen kullanıldı.

Yalan: İsrail'den gelen kurtarma ekibi bekletiliyor.

Gerçek: İsrail'den gelen yardım ekibi, diğer ülkelerden gelen yardım birimleri gibi koordinasyon amaçlı kısa bir süre bekletildi. İşlemlerin ardından bölgeye intikal etti.

Yalan: Türkiye'ye gelen Macar kurtarma ekibi kötü muameleye maruz kaldı.

Gerçek: Macaristan Büyükelçisi Viktor Matis, Macar kurtarma ekibini taşıyan otobüsün benzini bitince benzin parasını halktan birinin ödediğini, poğaça aldıkları yerde dükkan sahibinin elindeki poğaçaların yarısını hediye ettiğini açıkladı.

Yalan: Hatay Havalimanı Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından onarılıyor.

Gerçek: Onarımı, Ulaştırma Bakanlığı'nın koordinasyonunda İGA Airport ekipleri yaptı. ABB araçları diğer belediye araçları gibi moloz taşıdı.

Yalan: Hatay'da yıkılan binaları Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ödül verdiği Servet Altaş'ın Firması Ser-Al inşaat yaptı.

Gerçek: Servet Altaş, Ordu'da yaşayan, Ordu MÜSİAD başkanlığını yapan ve Hatay'da hiçbir yatırımı olmayan bir iş insanı. Dezenformasyonun sebebi isim benzerliği.

Yalan: Milano Başkonsolosluğu, İtalyanlardan Diyanet Vakfı'na bağış göndermesini istedi.

Gerçek: Milano Başkonsolosluğu, AFAD, Kızılay ve Diyanet Vakfı'na yardımda bulunabileceği yönünde paylaşımlar yaptı. Bu paylaşımlardan sadece biri baz alınarak, manipülasyon yapıldı.

Yalan: HDP'li Ağrı Patnos Belediyesi'nin deprem bölgesine ulaştırmaya çalıştığı yardım aracına kaymakamlık el koydu.

Gerçek: Aracın; trafik sigortası, muayenesi ve plakası bulunmadığı tespit edildi. Uzun yol kış şartlarına da elverişli olmayan araç Patnos Belediye Başkanı Emrah Kılıç ve beraberindekilerin kendi rızasıyla, kaymakamlığın yardım toplama alanına teslim edildi.

9 Şubat

Yalan: Deprem bölgesinde millet cenazelerini toprağa veremiyor. Savcılar mesai bitti diye işlem yapmıyor.

Gerçek: Mevcut savcılara ilave olarak 304 savcı görevlendirildi. Ölü muayene işlemlerinin en kısa sürede yapılabilmesi için bu illerdeki savcılar, mesai mefhumu gözetmeksizin 7/24 esasına göre görev yaptılar. Ölü muayene işlemleri için de 258 ilave Adli Tıp uzmanı ve teknikeri görevlendirildi.

Yalan: Gaziantep'te kız öğrenci yurdu yıkıldı ve tek bir kişi kurtuldu.

Gerçek: Kentteki özel yurtlar dahil hiçbir yurt yıkılmadı, öğrenciler geçici konaklama merkezlerine yönlendirildi.

Yalan: Elektrik Mühendisleri Odası'nın destek verme talebi AFAD tarafından reddedildi.

Gerçek: AFAD Başkanı Yunus Sezer, böyle bir talebin kendilerine ulaşmadığını açıkladı.

10 Şubat

Yalan: Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ: Suriyeli biri itfaiye erinin cep telefonunu çaldı.

Gerçek: Görüntülerdeki Abdülbaki Bozdağ, kurtarma çalışmalarına gönüllü katılan bir isimdi, "Suriyeli değilim, Türk vatandaşıyım. Hırsız hiç değilim, Diyanet vakfında hafızım. Telefonumu ön cebimden çıkarıp, arka cebime koydum" dedi.

Yalan: Zafer Partili Ümit Özdağ: Hassa'da, Suriyelilerin sınırdan geçip 13-14 yaşında kızlara tecavüz ettiğini öğrendik. Olay polis kayıtlarına geçti.

Gerçek: Emniyet: Böyle bir olay yaşanmadı, kayıtlarımızda da yok.

Yalan: Hatay'da baraj patladı.

Gerçek: AFAD ve Devlet Su İşleri: Herhangi bir barajın patlaması söz konusu değil.

Yalan: Ahbap platformu engellendi.

Gerçek: Ahbap Platformu Genel Başkanı Haluk Levent, tüm devlet yetkililerinden her zaman destek gördüklerini belirterek tüm kurumlarla koordinasyon içinde çalıştıklarını açıkladı.

Yalan: Mersin'de Kredi Yurtlar Kurumu yurdunda Suriyeliler olumsuz görüntülere sebebiyet verdi.

Gerçek: CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, yurttaki odaları tek tek gezdi, iddiaların doğru olmadığını açıkladı.

11 Şubat

Yalan: Hatay'da "devlet yok, açlıktan ölüyoruz" diyen kişi fotoğrafı.

Gerçek: Fotoğraf 30 Ocak 2023'te çekildi. Gözaltına alınan kişi, Amasya merkezli üç ilde sahte ÖTV muafiyetli araç satış sözleşmesi düzenleyen şüphelilerden biriydi.

Yalan: Hatay'da Yapı Denetim Müdürlüğü'ndeki evraklar yok edilmeye çalışılıyor.

Gerçek: Depremde hasar gören ek binadaki evraklar il müdürlüğüne taşınıyor.

Yalan: Deprem bölgesinde insansız hava araçlarımız kullanılmadı.

Gerçek: Deprem bölgesi ilk günden itibaren AKINCI TİHA'nın kamerası ile görüntülendi. 50 insansız hava aracı ile 1000 saatin üzerinde uçuş gerçekleştirildi. 12 adet uçak, İHA ve Göktürk uydusundan gelen anlık görüntülerle ön hasar tespit çalışmaları yapıldı.

Yalan: Türkiye-Suriye sınırındaki bazı duvarlar yıkıldı, çeteler Türkiye'ye giriyor.

Gerçek: Suriye sınırında yer alan 837 kilometrelik modüler beton duvarda herhangi bir hasar meydana gelmedi, sınır güvenliğinde zafiyet yaşanmadı.

12 Şubat

Yalan: Diyanet, Elazığ'daki Harput Külliyesi'ni depremzedelere açmadı.

Gerçek: Elazığ Harput Külliyesi'ndeki Dini İhtisas Merkezi 135 depremzedeye ev sahipliği yapıyor.

Yalan: Kamu bankaları Ahbap'a yapılan yardımları AFAD'a yönlendiriyor.

Gerçek: Kamu bankaları, 'deprem yardımı' açıklaması ile yapılan destekleri AFAD'a ya da İçişleri Bakanlığı'na yönlendirmek zorunda değil. Vakıfbank Genel Müdürlüğü, Ahbap ve İçişleri Bakanlığı iddiayı yalandı.

Yalan: Afetzedeler çöp konteynerlerinin arasında yaşıyor ve çadırları hâlâ ulaşmadı.

Gerçek: Afetzedeler, muhabire orada kalmadıklarını söylemelerine rağmen, haber afetzedenin bu beyanları kesilerek servis edildi.

Yalan: Kapılar açıldı, Suriye'den yüz binlerce yeni sığınmacı getiriliyor.

Gerçek: Türkiye, insani bir görev olarak Suriye'ye gidecek uluslararası yardımları desteklemek için geçişleri kolaylaştırıyor.

Yalan: 23 Kasım 2022'de Düzce'de meydana gelen deprem sonrası, hasar tespit çalışmalarını öğretmen ve imamlar yaptı.

Gerçek: Kanunda belirtildiği gibi hasar tespit çalışmalarını yalnızca inşaat mühendisleri ve/veya mimarlar yapıyor. Düzce'de de böyle oldu.

13 Şubat

Yalan: Tayvan ekibi tam afetzedeye ulaşacakken, Türk ekibi tarafından uzaklaştırıldı. Bu duruma kızan ekip, ülkeyi terk etti.

Gerçek: Arama kurtarma ekipleri, hedef tespiti ardından yol/tünel açmaktadır. Gerekli önlemler alınarak medikal müdahale yapılması için işlem UMKE'ye devredilmektedir. Tayvan ekibi bunun bilincinde çalıştı, üstlendiği işleri başarıyla tamamlayıp ülkesine döndü.

Yalan: Kültür ve Turizm Bakanlığı, otellere depremzede misafir kabul etmemelerini iletti ve otellerde kalanlar yurtlara gönderildi.

Gerçek: Bakanlık, 6 Şubat'ta valiliklere resmi yazı göndererek bakanlık denetimindeki otellerin ivedilikle afetzedelere açılması talimatı verdi. Afetzedeler, yerleştirildikleri otellerden çıkarılmadı.

14 Şubat

Yalan: Hasar gören binalardan deliller toplanmadan enkazlar kaldırılıyor.

Gerçek: Bilirkişi incelemesi ve numune alma işlemlerinde inşaat mühendisi, mimar, jeoloji mühendisi ile karot örneği alımı için yaklaşık 600 uzman bilirkişi görevlendirildi. Çalışmalar savcılık nezaretinde yapıldı, ardından enkaz kaldırmaya geçildi.

Yalan: "Dozerler ve iş makineleri enkaza dalıyor. Kurtarma çalışması yapılmıyor. İspanyol ekip bu yüzden ülkeyi terk etti."

Gerçek: İddiaların geçtiği röportaj depremin 7. gününde yayınlandı. 10. gün de bile enkazdan

kurtulan hayatlar olması bu iddiaları çürüttü.

15 Şubat

Yalan: Depremzedeler için toplanan yardımlara el koymak isteyen kişiler, Şahkulu Pendik Cemevi'ne silahlı saldırı düzenledi.

Gerçek: İstanbul Valiliği, "Deprem bölgesine gönderilecek yardım TIR'ının yolu kapatması üzerine taraflar arasında yol verme tartışması çıkmıştır. El koyma söz konusu değil" açıklaması yaptı.

Yalan: Afet bölgesindeki yardım dağıtımında Suriyelilere öncelik veriliyor.

Gerçek: Bölgeye 386 bin 874 çadır sevk edildiği, bunların 172 bin 265'inin kurulduğu bilgisi paylaşıldı, "Yardım dağıtımında kimseye öncelik verilmiyor" açıklaması yapıldı.

17 Şubat

Yalan: Refakatsiz çocuklar cemaatlere veriliyor.

Gerçek: İddiada sözü edilen evde depremzede Suriyeli anneler ile savaşta yetim kalmış çocuklarının ikamet ettiği ortaya çıktı.

Yalan: Hatay'da mültecilere mülk satılıyor.

Gerçek: 1980 yılında Hatay'da yabancılara mülk satışı yasaklandı. Aynı zamanda Bakanlar Kurulu'nun 2011 yılında aldığı bir karar çerçevesinde hazine arazilerinden bu tip mülk satışları tamamen yasaklandı. Yine Bakanlar Kurulu'nun 27 Ekim 2008 tarihli kararı ile kamu yararı ve ülke güvenliği gerekçesiyle Hatay, Kilis, Mardin illerinde yabancıların taşınmaz edinimi yasaklandı.

18 Şubat

Yalan: Elbistan Belediye binası hasarlı olduğu gerekçesiyle yıkıldı. Resmi evraklar enkaz altında.

Gerçek: Bodrum katta yer alan 'İmar Arşivini'nin kurtarılması için, binanın üst kısmı tıraşlama yöntemi ile yıkıldı. Bodrum kattaki evraklar, Cumhuriyet savcıları ve emniyet görevlileri eşliğinde kamera kaydıyla alındı. Ayrıca söz konusu belgeler, dijital ortamda da arşivlendi.

19 Şubat

Yalan: Devletin afetzedelere yaptığı 10 bin TL'lik yardımlara vergi dairelerince haciz konuyor.

Gerçek: 8 Şubat 2023 tarihli, 120 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile vergi daireleri tarafından yapılanlar dahil tüm icra takipleri durduruldu.

Yalan: Asker depremin ardından sokakta yoktu, askere çık emri geç verildi.

Gerçek: 6 Şubat 04.17'de gerçekleşen depremin hemen ardından MSB, 04.30'da Genelkurmay Başkanlığı, Kara, Hava ve Deniz Kuvvetleri'nden rapor isteyerek, TSK İnsani Yardım Tugayına 'hazır ol' emri verdi. 06.00 itibariyle de 2. Ordu Komutanlığı birlikleri deprem bölgesindeydi.

20 Şubat

Yalan: Kızılay'ın yardım kolileri açılıp, içindeki malzemeler Suriyeli derneğin kolilerine yerleştirildi.

Gerçek: 26 Eylül 2020'ye ait görüntüler, manipüle edildi. Suriyelilerin kendi aralarında kurmuş olduğu dernek, ellerinde bulunan hurmaları Kızılay kolilerine koyarak dağıtım gerçekleştirdi. Görüntüler bu çalışmalar sırasında kaydedildi.

22 Şubat

Yalan: Adıyaman Isias Otel, soruşturmasında gizlilik kararı çıkarıldı.

Gerçek: Gözaltına alınan otelin sahipleri ve yöneticileri Ahmet, Mehmet Fatih ve Efe Bozkurt, mahkemece tutuklandı. Zanlılar, Siverek Cezaevine nakledildi. Diğer şüpheliler Ulviye Bozkurt ve Şule Özbek hakkında ise yurtdışına çıkış yasağı ve adli kontrol tedbiri uygulanmasına karar verildi. Başsavcılık, "Soruşturma da gizlilik kararı yok" açıklaması yaptı.