Devre Kesici Sistemi Nedir?

Borsa İstanbul'da devre kesici sisteminin bugün 2 defa devreye girmesi neticesinde bu kavram merak edilmeye başlandı. Peki, yatırımcıları ve piyasaları ani fiyat dalgalanmalarından korumayı amaçlayan devre kesici sistemi nedir?

BORSADA DEVRE KESİCİ NEDİR?

Devre esici, borsada daha önceden belirlenen sınırları aşan fiyat dalgalanmalarından negatif yönde etkilenmemesi için piyasayı rahatlatan bir sigorta sistemidir. Devre Kesici sistemi 2015 yılında Borsa İstanbul tarafından hayata geçirilmiştir. Bu şekilde yatırımcıların sermayeleri güvence altına alınmıştır.

Devre kesici sistemi, çok yüksek fiyat dalgalanmaları durumunda borsadaki işlemleri geçici olarak durdurur. Bu şekilde yatırımcıların piyasayı anlamasına fırsat sağlar. Ayrıca ani, spekülatif dalgalanmalar önlenir ve ani satışlar engellenir.

DEVRE KESİCİ NASIL ÇALIŞIR?

Borsa, güne her zamanki seyrinde başlayıp devam ederken gelen olumsuz bir haber ya da gelişme, spekületif hamlelere neden olabilir. Bu şekilde pay fiyatlarında ani yükselişler ve düşüşler yaşanır. Bu dalgalanmalar, yüksek oranda kar kaybına ya da kar realizasyonuna yol açar. İşte bu gibi durumlarda, devre kesici sistemi devreye girer ve payda sürekli işlemler durdurulur. Devre kesiciyi harekete geçiren durum, önceden belirlenen fiyat oranlarının çok üstünde ya da çok altında seyreden ani dalgalanmalardır. 

Sistem devreye geçtiğinde belirli bir süre, fiyat oluşturmak için emir toplanır. Sürenin sonunda emirler eşleştirilir ve fiyat oluşturulur.

Fiyat oluşumunun ardından yatırımcılara haber verilir ve hemen ardından 'sürekli işlem' ile teklif eşleştirmelerine devam edilir. Devre kesici uygulaması hem yatırımcı için hem de piyasalar için koruyucu bir işlev üstlenmektedir.

DEVRE KESİCİ NE KADAR SÜRER?

Herhangi bir tetikleyici durumdan sonra devre kesici devreye girer ve referans fiyatı üst %10 ve alt %5 olacak şekilde hesaplanır ve fiyat limitleri bulunur. Eğer işlemler zaten bu sınırdaysa bu işlemler sorunsuz devam eder. Devre kesici aktif olduktan sonraki 5 dakika içerisinde emir toplama sürecine geçilir. Daha sonra 2 dakikalık eşleşme başlar.

Eğer gün ortası açılış seansının başlamasına 10 dakika var ise ve devre kesici bu sürede aktif hale gelmişse emir toplama süresi 5 dakikadan 10 dakikaya çıkarılır.

Devre kesicinin en önemli faydası, ani dalgalanmalar ve borsa manipülasyonları esnasında yatırımcılara 5 dakikalık toparlanma süresi tanımasıdır. Bu zaman dilimi, doğru kararlar almak için kullanılmalıdır. Emirler ve pozisyon koruma kararlarının bu 5 dakika içerisinde verilmesi gerekmektedir.

BORSA KESİCİ NASIL AKTİF HALE GEÇER?

Borsa kesici sisteminin aktif hale geçmesi için elle müdahale gerekmez. Sistem otomatik olarak kendisini tanılar ve aktif hale geçer. Anlık dalgalanmalarda sistemin otomatik olarak devreye girmesi sayesinde, borsa yatırımcıları oran hesaplama işlemiyle uğraşmazlar ve yatırımlarına zaman ayırırlar. Bu durumda, manipülasyondan etkilenme oranı azalır.