21.01.2021-15:31 (Son Güncelleme:21.01.2021-15:31)

Covid-19 Akut Mu Kronik mi?

Prof. Dr. Osman Müftüoğlu, ‘akut bir enfeksiyon hastalığı’ olan Kovid-19’un neden ve nasıl ‘kronik bir hastalığa’ dönüştüğünü anlattı.

Prof. Dr. Osman Müftüoğlu koronavirüs salgınından sonra merak edilen birçok soruyu cevapladı. Öncelikle ‘akut’ ve kronik hastalık’ kavramları üzerine açıklamalarda bulunan Müftüoğlu, daha sonra ‘akut bir enfeksiyon hastalığı’ olarak bilinen koronavirüsün bazı koşullarda neden ve nasıl ‘kronik bir hastalığa’ dönüştüğünü anlattı.

Akut Hastalık Nedir?

Tıp bilimlerinde eğer bir hastalık birdenbire, gürültülü bir şekilde, hızlıca başlar, çabuk ilerler ama bütün bunlara rağmen şu veya bu şekilde genelde kısa süreli bir seyir gösterip iyileşirse ‘akut hastalık’ olarak tanımlanır. Örneğin boğazınızda gelişen bir lenf bezi iltihabı gürültülü bir şekilde (ateş, üşüme, titreme, boğaz ağrısı) başlar ama 3-5 gün içerisinde, yani hızla ve tamamen iyileşirse ‘akut lenfadenit’ olarak tanımlanır.

Bir Hastalık Ne Zaman Kroniktir?

Bazı hastalıklar da yavaş, sessiz ve derinden bir başlangıç gösterip uzun süreli hatta bazen kalıcı, yani hayat boyu düzelmeyen, tedavi imkanları sınırlı sağlık sorunları şeklinde kendini gösterebiliyor. Örneğin şeker hastalığı böyle bir sorun. Uzun süre önemsiz işaretlerle (ağız kuruluğu, susama, yorgunluk, kilo kaybı) kendini ifade etmeye çalışırken, zaman içinde böbrekler, kalp, beyin ve gözlerde tamamen iyileştirilemeyen kalıcı bazı hasarlara yol açabiliyor. Bu nedenle de Tip 2 diyabet, kronik bir hastalık olarak kabul ediliyor.

Hem Akut Hem Kronik mi?

Ayrıca şunu da bilelim: Bazı hastalıkların ‘akut’ bir başlangıçla ortaya çıkmaları ama şu ya da bu şekilde zamanla ‘kronik’ bir hastalığa dönüşmeleri de mümkün. Örneğin karaciğerdeki akut bir iltihaplanmanın (akut hepatit) bir süre sonra kronik bir karaciğer yetmezliğine dönüşmesi her zaman mümkün.

Ayrıca bu bilginin tersi de doğru: ‘Kronik’ bir hastalıkta da zaman zaman ‘akut alevlenmeler’ (ataklar) ortaya çıkabiliyor. Mesela hafif seyirli kronik bir romatizmal hastalık (romatoid artrit) zaman zaman ‘akut’ bir atak (eklemlerde şişme, kızarma, ağrı) ile de seyredebiliyor.

Koronavirüs Kronikleşebilir mi?

Hiç şüphesiz koronavirüs akut bir mikrobik hastalık. Ateş, üşüme, titreme, boğaz ağrısı, öksürük, nefes darlığı, ciddi düzeyde halsizlikle kendini gösteriyor. Genelde de iki, bilemediniz üç haftalık bir seyirden sonra başlangıçtaki alevlenme baskılanıyor, hastalar tamamen iyileşiyor. Yani çoğu kişi en geç bir ay içerisinde hastalıkla ilgili sorunları tamamıyla atlatarak (tam şifa) evine, işine gücüne dönebiliyor. Ama bu şansı yakalayamayan hastalar da var.

Ve o hastalarda Kovid-19’un tahribatı daha uzun sürüyor. Bu gruptaki hastalar için başlangıçta ‘uzamış/long Covid-19’ tanımı kullanılmıştı. Anlaşılan o ki bu tanım da bize yetmeyecek! Şanssız bazı hastalarda hastalık muhtemelen kronik bir soruna dönüşebilecek! Elimizde bu bilgiyi doğrulayan oldukça önemli bir bilgi/veri var. İsterseniz gelin o veriyi rakamsal boyutta incelemek için kutu 1’e göz atalım.

İyileşenlerin Üçte Birinde Hastalık Geri Dönüyor

İngiltere’de yapılan yeni bir araştırma 2020’nin ilk sekiz ayında Covid-19 tanısıyla tedavi edilen 47 bin 780 hastanın yüzde 30’unun (14 bin 140 hastanın) iyileştikten sonraki 140 gün içerisinde nefes darlığı, kan şekeri yüksekliği ve/veya kalp damar hastalığı ile ilgili bazı önemli problemler nedeniyle yeniden hastaneye yattıklarını, daha da önemlisi bu kişilerin yüzde 12.3’ünün hayatlarını kaybettiğini gösterdi. Hastalığın tekrarı ve akciğer/kalp damar hastalıkları komplikasyonları nedeniyle yeniden hastaneye yatmak zorunda kalan hastaların önemli bir bölümünü ise yaşlıların (65 yaş üzerindekilerin) oluşturduğu saptandı.

Dikkat! Kronikleşebilir

Bana göre koronavirüs hastalığının bilinen yönleri henüz son derece sınırlıdır. Hastalıkta, özellikle bağışıklık sisteminde oluşabilecek hasarların zannedilenden çok daha fazla olabileceği ihtimal dahilindedir. Hatta bazı veriler bize hastalık sonrasında farklı organlarda (beyin, karaciğer, böbrek, kalp) otoimmün bazı hasarların da ortaya çıkabileceğini düşündürüyor. İşte bu nedenle, özellikle Covid-19 geçiren herkesin ama özellikle de 50 yaş üzerindekilerin hastalık sonrasında da sağlıklarına özen göstermeleri ve dikkatle izlenmeleri gerekiyor.

DNC Medya

[email protected]