Avrupa'yı Rusların elinden kurtaracak buluşma: Rus enerjisine alternatif olacak

14 yıl aradan sonra Türkiye’yi ziyaret eden ilk İsrail Cumhurbaşkanı olan Isaac Herzog’un Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşmeler iki ülkeden çok Avrupa için de önem taşıyor.

Özellikle Rusya’nın Ukrayna işgali ile birlikte artan petrol ve gaz fiyatları, İsrail gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya aktarılması konusunu dolayısıyla İsrail-Türkiye yakınlaşmasını daha da önemli hâle getirdi.

İsrail Türkiye ilişkileri; Mavi Marmara, Gazze saldırıları ve başkentin Kudüs’e taşınması ile bir hayli gergindi. Doğu Akdeniz’de bulunan gaz yatakları ise gerginliğin zirveye taşınmasına sebep oldu.

Bütün dengeler değişti

2009 yılında Israil’in Tamar ve Leviathan bölgeleriyle GKRY’nin Afrodit açıklarında gaz bulması sonucunda  bölgedeki dengeler bir anda değişim gösterdi. Avrupa’ya nakledilecek gaz için en kısa ve ekonomik güzergâh Kıbrıs üzerinden denize döşenecek bir boru hattı ile gazın Türkiye üzerinden sevk edilmesiydi. Ancak, daha sonra jeopolitik unsurların devreye girmesiyle East-Med boru hattı projesi, KKTC ve Türkiye’yi dışlayan bir opsiyona dönüştürülüp, İsrail ve GKRY’nin çabalarıyla masaya getirildi. Yunanistan, GKRY’nin, İsrail, Mısır, Filistin, Ürdün, Fransa ve İtalya’nın kurduğu ortak foruma Türkiye dâhil edilmedi.

Türkiye, Mısır, İsrail, Suriye, Lübnan ve Rumların hak talep ettiği Doğu Akdeniz’deki petrol ve doğalgaz yatakları bir anda NATO ve Rus savaş gemilerinin durağı oldu. Rumların İsrail ile birlikte Afrodit bölgesinde başlattığı sondajla 45,3 milyar metreküplük rezerv bulması sonrası Rusya bölgeye tamamen yerleşti.

EastMed projesinin hayata geçmesi için 3.000 kilometre uzunluğunda boru hattı döşenmesi gerekiyordu. Boru hattı için bir yıllık fizibilite, beş yıllık inşa süreci ve yaklaşık 10 milyar avroluk bir maliyet öngörüldü. Birlikte çalışma teklifleri geri çevrilen Türkiye de bölgede kendi imkânları ile arama çalışmaları yapmaya başladı.

Avrupa’nın gaz tedarikçisi Rusya’ya baskı aracı olarak sürekli masada tuttuğu proje, Rusya’dan gelen gazın 1,5-2 katı bir fiyata çıkacak olması sebebiyle tartışılmaya başladı ve ABD 'East-Med boru hattı kazanç kapısı olmaktan çok yeni masraf kapıları açacağını' belirterek projeden çekildiğini duyurdu.

Türkiye'siz olmaz

Sonuç olarak Türkiye’nin devre dışı bırakıldığı bir diğer senaryonun mümkün olmadığı ortaya çıktı. İlk başta planlandığı gibi Türkiye’deki mevcut boru hatları ile gazın Avrupa’ya taşınması kaçınılmaz hâle geldi. Bu da kurallarını Türkiye’nin koyduğu masaya oturup yeni anlaşmalar imzalamakla mümkün. Cumhurbaşkanı Erdoğan tam bu süreçte 'İsrail’in gazının Avrupa’ya taşınmasını konuşabiliriz' diyerek görüşmeler için kapıyı araladı.

Bu çağrıya İsrail’den Cumhurbaşkanı Herzog’un ziyareti ile olumlu cevap gelmiş oldu. Rusya’nın enerji kaynaklarına bağımlılığı konusunda zorda kalan Avrupa, Erdoğan-Herzog görüşmesi ile yakından ilgileniyor. Türkiye-İsrail arasında doğalgaz anlaşması olursa Türkiye’nin kazanımları ciddi oranda artacak görünüyor.