Asgari ücret görüşmeleri başlıyor: Öngörülen rakam belli oldu

2023 yılı asgari ücretinin netleşeceği Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun toplantıları merakla bekleniyor. Bu sene ilk kez olacak şekilde alt sınır olarak enflasyon farkının esas alınacağı 2023 asgari ücreti konusunda tartışmalar devam ederken, yapılacak olan zammın ne kadar olacağı sorusu tartışmaların başını çekiyor. Peki asgari ücret zammı ne kadar olacak?

İlk görüşmelerden nasıl bir sonuç çıkar? 

Milliyet’te yer alan habere göre; Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Beykent Üniversitesi Rektörü Prof. Murat Ferman şu ifadeleri kullandı: “Aralık ayının ilk haftasında başlayacak süreçten bahsediyoruz aslında bu süreç şimdiden başladı. Tartışmaların başlangıç noktasını oluşturacak önemli enstrümanlardan birisi için bilgi toplanmaya başladı. O da asgari ücrette bilgi toplanacak genel bir araştırma. Değişik kesimlere, ekonomik aktörlere, asgari ücretle ilgili beklenti ile ilgili istekleri soruluyor.

Asgari ücret taraflar arasında karşılıklı münakaşa yoluyla elde ediliyor. Toplu pazarlıkla görüşme süreci söz konusu, bakanlık orta zemini görüyor. Komisyondan çıkan karar da sayın Cumhurbaşkanına sunuluyor. Nihai rakam üzerinde tasarruf yetkileri var yukarı veya aşağı yönlü değişikliklerle asgari ücreti tespit etme daha evvel de kendilerinin gerçekleştirdiği bir icraattı.

Asgari ücret maalesef diyelim neredeyse aslında ortalama ücret haline gelmiştir. Kayıt altında çalışanların yarısından fazlası asgari ücret üzerinden ücretlendirilmektedir. Ya da yasa karşısında böyle gözükmektedir. Asgari ücret bir çıpa etkisi yapar, genel müdür maaşları bile asgari ücretten oranlanarak veya onlardaki gelişmelere göre aslında tekrar değerlendirilir. Türkiye’de asgari ücret sadece asgari ücretten çalışan geniş kesimin beklentilerini değil, ekonomideki tüm istihdamla ilgili ücret beklentilerini doğrudan ilgilendiriyor.

Öngörülen rakam belli oldu mu?

Ekonomi beklenti yönetimidir yaşanılan enflasyon düzeyi şartlarında elbette önemli ölçüde kesim gelirini asgari ücret veya asgari ücrete dayanarak kademelendirdiği için beklentiler yukarı yönlüdür. Seçim öncesinde bu tür beklentilerin daha yukarı yönlü gerçekleşme ihtimali vardır.

Herhangi bir rakam vermek şu anda doğru olmaz ancak matematik söz konusu olduğunda geçtiğimiz dönemlerde asgari ücret artışı TÜİK istatistik rakamlarına göre daha evvelde olmayan bir avantaj sağlamıştır. Geçtiğimiz dönemde enflasyon bu dönemde olmadığı zaman çok tartışılırdı. İşveren madem asgari ücret önümüzdeki yıl için geçerli olacak. Biz önümüzdeki yıl enflasyon tahminini temel alarak bunu saptamalıyız diyor. İş gören kesimi de kendileri bakımından haklı bir şekilde biz geçen seneki kayıplarımızı telafi edelim, önümüzdeki sene bunu mütalaa edelim diyorlar.

Uzun yıllardan sonra ilk kez geçtiğimiz dönemde senede birden fazla asgari ücret tespiti oldu. Çok yüksek montanlı artış beklenilmesi doğru olmaz, orta ve uzun vadede bunun ekonomiye getireceği yükler vardır. İşveren kesimi birtakım teşviklerin, esnek çalışmadaki yeni düzenlemeleri bekliyor. Herkes yüksek ücret almak ister ama bu işin bir mekanizması vardır. Orta bir dengenin bulunması gerekiyor.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun da temel mantığı bu. Karşılıklı sosyal kesimlerin, katma değer üreten ekonomik aktörlerin ortak bir seviyede anlaşmalarıdır. Nihai karar Cumhurbaşkanımızın takdirindedir.”

En az yüzde 50 zam bekleniyor

Hükümetin üst kademelerinden gelen “çalışanları enflasyona karşı koruma” açıklamaları çerçevesinde kamuoyunda asgari ücretin en az yüzde 50 oranında artacağı beklentisi hakim.

2023 yılında geçerli olacak asgari ücret için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı da işçilerin, işverenlerin ve kamuoyunun beklentilerini tespit etmek üzere araştırma başlattı. Türkiye genelindeki küçük, orta ve büyük ölçekli işletmeleri de kapsayacak araştırmada, asgari ücret beklentileri tespit edilerek değerlendirilecek. Derlenen anket sonuçlarının, Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantısında kamuoyuyla paylaşılması planlanıyor.

Yılbaşında zam kesin

Mevzuata göre asgari ücret en geç iki yılda bir olmak üzere, genelde yılda bir kere belirleniyor. Halihazırda temmuz ayında asgari ücrete gelen zamla birlikte, yılbaşında yeni bir zam için zorunluluk bulunmasa da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, “Vatandaşımızı enflasyona ezdirmeyeceğiz. Yılbaşında inşallah bu tabloyu yine değerlendirecek gerekeni yine yapacağız” açıklaması nedeniyle yeni bir zamma kesin gözüyle bakılıyor.

Rakamın 8.250 olması yüksek ihtimal

Asgari ücret, geçen yıl sonunda yapılan yüzde 50’lik zam ile 4 bin 253 lira olmuştu. Enflasyondaki artış üzerine, 1 Temmuz itibarıyla asgari ücrete bir kez daha zam yapılmış, yüzde 30’luk bu ara zamla net asgari ücret tutarı 5 bin 500 liraya ulaşmıştı. Böylece geçen yıl asgari ücrete yapılan kümülatif zam, yüzde 90’ı geçmiş oldu.

Geçen yılbaşında asgari ücrete yapılan yüzde 50’lik artış, devlet yönetiminden gelen açıklamalar ve enflasyonun bu yıl geçen seneye göre daha yüksek seyretmesi, bu yılbaşında da asgari ücret için en az yüzde 50’lik bir zam beklentisi oluşturdu. Asgari ücrete yüzde 50 zam uygulanması halinde, yeni yıl için ücret 8 bin 250 lira olacak. Ancak 2023 Ocak ayı itibarıyla asgari ücretin bu rakamı da geçebileceği tahmin ediliyor. Asgari ücret komisyonunun toplanacağı aralık ayına kadar gerçekleşecek enflasyon oranı da açıklanacak zamda etkili olacak.

Asgari ücret, pek çok ödemenin hesaplanmasında referans değer olarak kabul edildiği için, kamu maliyesi için kritik önem taşıyor. Yeni asgari ücretle birlikte yeniden düzenlenecek hesaplamaların arasında sosyal güvenlik primleri, genel sağlık sigortası primi, kıdem tazminatı, askerlik ve yurt dışı borçlanması, işsizlik maaşı, evde bakım ücreti, 65 yaş ve engelli aylığı bulunuyor.