2015 – 2018 yılları arası Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı yapan İsmail Kahraman, “dindar bir anayasa” isteği doğrultusunda anayasanın ilk 4 maddesinin değiştirilebilir olmasını savunmuştu. Tartışmalara yol açan bu açıklamalardan sonra anayasanın ilk 4 maddesi neden değiştirilemez sorusu sorulmaya başlandı. Peki, anayasanın ilk 4 maddesi nedir? Anayasanın ilk 4 maddesi değiştirilebilir mi? Anayasanın ilk 4 maddesi ne zaman kabul edildi?
1982 ANAYASASI NEDİR?
12 Eylül darbesinden sonra hazırlanan Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ya da 1982 anayasası, 1961 anayasasından oldukça farklı bir Türkiye sunmaktadır. 12 Eylül Darbesi sonrası askeri yönetimin emriyle Danışman Meclisi tarafından hazırlandı, 7 Kasım 1982 halkoylaması sonucu %91,37 gibi bir oy oranıyla kabul edilmiştir. 1961 Anayasasının %61,5 oy oranıyla kabul edilmesine bakılırsa, 1982 Anayasasının ne kadar kuvvetli bir şekilde onaylandığını görmek mümkündür. Bu Anayasayla birlikte çift kanatlı meclis sistemi bırakılmış, meclis tek kanat altında birleşmiştir. Yürütme yetkisi, devletin başı olan Cumhurbaşkanına verilmiştir. 20 milyon seçmenden 18,8 milyon evet, 1,6 milyonuysa hayır oyu vermiştir. 1982 Anayasası 7 bölümden oluşmaktadır. Başlangıç, Genel Esaslar, Cumhuriyetin Temel Organları, Mali ve Ekonomik Hükümler, Çeşitli Hükümler, Geçici Hükümler, Son Hükümler 1982 Anayasasının 7 bölümünü oluşturur. Anayasanın ilk 4 maddesi değiştirilemez hükmü Genel Esaslar kısmında bulunuyor.
ANAYASANIN İLK 4 MADDESİ DEĞİŞTİRİLEBİLİR Mİ?
1982 anayasasıyla birlikte Anayasanın ilk 4 maddesinin değiştirilmemesi kararlaştırılmıştır. Genel Esaslar kısmında geçen hükümler, 4. maddenin varlığıyla değiştirilmesini imkansız kılıyor. Anayasanın ilk 4 maddesi devletin yönetim şeklini, bayrağını, başkentini, dilini içeriyor. Anayasanın ilk 4 maddesi şunlardır:
I. Devletin şekli
MADDE 1.
– Türkiye Devleti bir cumhuriyettir.
II. Cumhuriyetin nitelikleri
MADDE 2.
– Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.
III. Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti
MADDE 3.
– Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir.
Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.
Millî marşı "İstiklal Marşı’dır”.
Başkenti Ankara'dır.
V. Değiştirilemeyecek hükümler
MADDE 4.
– Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile 2'nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.