Alper Gezeravcı’nın deneyinin pahası ortaya çıktı: “100 Gramı 1500 TL…”

Burdur'da  Manisa Celal Bayar Üniversitesi (MAKÜ) laboratuvarında görevli akademisyenler, mikroalg üretimine yönelik önemli bir projeyi hayata geçirerek mikroalg üreterek satışa başladı. Projeyi yöneten Doç. Dr. Füsun Akgül, mikroalg üretiminde dışa bağımlılığı azaltarak kendi üretilen yerli ve milli mikroalglerin ülkeyi dünya genelinde söz sahibi yapacağını belirtti. Akgül, "Kuraklık ve açlık ile önem kazanan mikroalg üretiminde dışarıya bağımlılığı azaltarak kendi ürettiğimiz yerli ve milli mikroalgler sayesinde ülkemizi dünyada söz sahibi yapacağız" dedi. Bu proje ile birlikte, mikroalglerin sürdürülebilir enerji kaynakları, besin takviyeleri ve diğer endüstriyel kullanımları için yerli bir kaynak oluşturulması hedefleniyor.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile YÖK tarafından desteklenen Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi'nin (MAKÜ) Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşması Programı kapsamında hayata geçirilen "Yenilikçi Gıda ve Yem Katkı Maddesi Olarak Yeşil Bir Kaynak; Mikroalgler (YeYeM)" Projesi, Mikroalg Biyokütle Üretim Laboratuvarı'nı MAKÜ Fen Edebiyat Fakültesi'nde kurdu. Projenin yürütücülüğünü üstlenen Doçent Doktor Füsun Akgül liderliğindeki ekip, spirulina platensis mikroalginin kitlesel üretimini gerçekleştiriyor.

20 tonluk kapasiteye sahip laboratuvar, kanatlı hayvan grupları için yenilikçi yem katkı maddesi üretimine odaklanmış durumda. Yapılan deneylerde mikroalg yem ve yem katkı maddeleri ile beslenen hayvanlarda immün sistemin güçlendiği, büyüme ve gelişmenin arttığı, yumurta, süt ve et kalitesinin iyileştiği gözlemlenmiştir.

İki üye merkezden biri Türkiye

Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (MAKÜ) bünyesindeki MAKU-MACC Mikroalg Kültür Koleksiyonu, dünya genelindeki kültür koleksiyonlarına Türkiye'den üye olan iki merkezden biri olarak kayıtlara geçti. Uzun süren saha çalışmaları ve bilimsel araştırmalar sonucu oluşturulan koleksiyon, Türkiye'nin mikroalg çeşitliliğini temsil ediyor ve strain sayısı ile de 9. sırada yer alıyor. Koleksiyonun tanıtım toplantısına Burdur Valisi Türker Öksüz ve İl Emniyet Müdürü Ümit Bitirik de katıldı. Fen Edebiyat Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Üyesi Doçent Doktor Füsun Akgül, üretilen mikroalgler ile ilgili bilgilendirme yaparak alglerin farklı amaçlarda kullanımına vurgu yaptı. Akgül, alglerin oksijen üretimi, besin kaynağı, gübre, su arıtımı, yakıt üretimi, kimyasal madde üretimi gibi birçok alanda kullanılabildiğini belirtti.

Toplantıda, 200 litrelik bir alg kültürünün yaklaşık olarak 10 adet 20-25 yaşında ağacın ürettiği oksijen miktarına eş değer oksijen ürettiği ifade edildi. Alglerin tarih boyunca farklı kültürlerde çeşitli amaçlar için kullanıldığına dikkat çekilen toplantıda, mikroalglerin çevresel sürdürülebilirlik ve biyoçeşitlilik açısından önemine vurgu yapıldı.

“Bir havuzdan 200-250 gram yenilebilir alg elde ediliyor.”

Mikroalg üretimindeki ekonomik potansiyel, Avrupa'da önemli bir büyüme trendi sergiliyor. 2021'de 6 bin 266 ton mikroalg üretilirken, 2031 yılına kadar bu rakamın 9 bin 220 tona çıkması öngörülüyor. Bu büyüme, toplam bütçenin 918 milyon dolarından, 2031 yılının sonunda 1.6 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

Fen Edebiyat Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Üyesi Doçent Doktor Füsun Akgül, dünya genelinde en çok üretilen mikroalgin Spirulina olduğunu ve yılda 15 bin ton üretildiğini, bunun 10 bin tonunun ise Çin'de gerçekleştiğini belirtti. Akgül, Spirulina alg içinde bulunan önemli bir pigment olan Phycosiyanin'in saflık derecesine göre fiyatının değiştiğine dikkat çekerek, gıda ürünlerinde kullanılan formunun 500 gramının 6 bin lira olduğunu, aynı maddenin saflık derecesine göre 1 gramının ise 250 Euro olduğunu ifade etti. Doç. Dr. Füsun Akgül, projenin mikroalg biyoürünler üretme, mikroalglerden yem katkı maddesi üretme, sürdürülebilir tarıma katkı sunma ve ülkenin mikroalgal biyoteknoloji alanındaki gücünü artırma amacıyla kurgulandığını vurguladı. Akgül, 25 yıldır eşi Doçent Doktor Rıza Akgül ile birlikte algler üzerine çalıştıklarını ve projenin sahaya yönelik önemli uygulamalara odaklandığını söyledi. Sunum sonrasında Vali Türker Öksüz ve beraberindekiler, üretim laboratuvarını ziyaret ederek üretim aşamaları hakkında bilgi aldılar. Doç. Dr. Akgül, bir havuzdan 2 ayda 200-250 gram yenilebilir alg elde ettiklerini ifade etti.

Gıda, kozmetik, gübre…

Açıklama yapan Doç. Dr. Füsun Akgül'ün şu ifadelerde bulundu:  

"Üniversitemiz Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşması Programı kapsamında yem ve yem katkı maddesi üretme amacıyla yaptığımız bir proje bu. Kanatlı hayvan gruplarında yem katkı maddesi olarak mikroalg tabanlı bir ürün denemeyi planlıyoruz. Bu çerçevede Mikroalg Üretim Laboratuvarını kurduk. 20 tonluk kapasite ile havuzlarda özel ışıklar ve havalandırma sistemi ile üretimimize devam ediyoruz. Burada kanatlı hayvan gruplarında özellikle deneyeceğiz ama tüm hayvan gruplarında da kullanılabilir. Bu mikroalglerin bağışıklık sistemini güçlendirdiğini biliyoruz, yumurta, et ve süt kalitesini arttırdığını biliyoruz, büyümeyi arttırdığını biliyoruz. Bu yönüyle pek çok kullanım alanı var hayvancılıkta. Tabi bizim burada çıkış noktamız hayvancılık projesi oldu üniversitemiz bu anlamda desteklendiği için ama başka kullanım alanları da var alglerin. Gıda, kozmetik, atık su arıtımı, gübre olarak kullanılabilir. Biz bu çalışmamızda yem katkı maddesi olarak değerlendireceğiz."

“100 gramı 1500 TL”

Füsun Akgül, alg fiyatlarına vurgu yaparak üretilen alglerin ülke ekonomisine büyük katkı sağlayacağını belirtti. "Şu anda tablet haline getirilmiş bir formun 100 gramı bin ile bin 500 TL arasında satışa sunuluyor. Maalesef ülkemiz bu konuda dışa bağımlı durumda. İthal edilen ürünlerin birçoğu dışarıdan geliyor. Bu çalışmalarla ülkemizi hem mikroalg konusunda söz sahibi bir ülke haline getireceğiz hem de dışa bağımlılığımızı azaltarak döviz kaybını engellemiş olacağız. Kendi sularımızda izole edilmiş, kendi imkanlarımızla üretilmiş yerli ve milli bir ürün elde etmiş olacağız ve bunu piyasaya sunacağız" şeklinde konuştu.

Doç. Dr. Füsun Akgül şu açıklamalarda bulundu:

Mikroalgleri kendi kültür koleksiyonlarımızda elde ediyoruz. Geçen yıl itibariyle Dünya Kültür Koleksiyonu Federasyonu'na üye MAKÜ-MAC adıyla bir kültür koleksiyonu kurduk. Bu koleksiyon, mikroalgler ve bakterilerden oluşan farklı suşlarımızı içermekte. Buradan mikroalglerimizi temin ediyoruz. Bu mikroalgler, 25 yıllık birikimimizin ürünleri. Her birini kendi iç sularımızdan özel olarak toplayıp izole ederek kültüre alıyoruz ve ihtiyaç halinde farklı çalışmalarda kullanıyoruz."