Babası 3. Mehmed olan 1. Mustafa, 1. Ahmed’in kardeşidir. Alışılagelmişin aksine, Sultan Ahmed, kardeşi 1. Mustafa’yı öldürtmemiştir. Babası 3. Mehmed 19 kardeşini öldürtmüş, bu da halk arasında memnuniyetsizliğe yol açmıştı.
1. Mustafa, 15. Osmanlı padişahıdır. Akli dengesi yerinde olmadığı için hükümdarlıkları kısa sürdü. Kardeş katli korkusu nedeni ile psikolojik rahatsızlıklar yaşadığı söylenen 1. Mustafa’nın bu durumunun düzeleceği ısrarları nedeni ile padişah olmuştur. 1. Mustafa bilinmeyen yönleri arasında, kendisinden fayda sağlayanların onu bir veli olarak gösterip çıkarlarını elde etmeleri vardır. Bir süre sonra, akli dengesinin yerinde olmaması nedeni ile padişahlık yapamayacağı söylenerek tahttan indirildi. Tahta kendisinin yerine Genç Osman olarak da bilinen 2. Osman geçmiştir.
Osman’ın çıkan ayaklanmada kendi askerleri tarafından öldürülmesi nedeniyle 1. Mustafa yeniden tahta çıkarılmıştır.
Mustafa’nın Hükümdarlığı
1. Mustafa bilinmeyen yönleri arasında, Osmanlı Devleti tarihinde, babasından sonra değil de kardeşinden sonra tahta çıkan ilk padişah olması bulunmaktadır.
Kardeşi 1. Ahmed tahta geçtiğinde küçük yaşta olduğu için çocuğu bulunmamaktaydı. Bu nedenle hanedanda 1. Mustafa’dan başka erkek bulunmamaktaydı. 1. Ahmed vefat ettiğinde oğlu Genç Osman henüz 13 yaşında olduğu için tahta 1. Mustafa’nın çıkarılmasının uygun olduğu düşünülmüştür.
Mustafa, devlet görevlilerine saltanatı kabul etmek istemediğini, devlete ait meselelerin ilgisini çekmediğini belirtmiştir. Ancak devlet erkanının kararını etkileyememiştir. Ancak, tahta geçmesinden kısa bir süre sonra 1618 yılında tahttan indirilerek yerine yeğeni 2. Osman geçirilmiştir.
Osman’ın yaptığı yeniliklere karşı çıkarak isyan eden yeniçeriler, 1622 yılında onu tahttan indirerek öldürdüler.
Bunun ardından 1. Mustafa ikinci kez tahta çıkmıştır. Tahta çıktığı sürede, 2. Osman’ın ölümü üzerine ortaya çıkan karışıklıkların etkileri sürmekteydi. 2. Osman’ın ölümüne neden olan Kara Davut Paşa’nın azledilmesi de isyanları dindirmemiştir.
Devletin bu zor dönemlerinde akli dengesi yerinde olmayan bir padişahın yönetime zarar verdiği düşünülerek, tahta çıkmasından 1 buçuk yıl sonra şeyhülislam fetvası ile tahttan indirildi. 11 yaşındaki yeğeni, Kösem Sultan’ın oğlu olan 4. Murad onun yerine padişahlık görevini devraldı.
Mustafa tahttan indirildikten sonra Topkapı Sarayı’nda yaşamaya devam etti. 15 yıl sonra sara krizinden dolayı vefat ettiği söylenmektedir.
1.Mustafa İle İlgili Bilinmeyenler
1. Mustafa bilinmeyen yönleri arasında, kadınlara ilgi duymaması bulunmaktadır. Yanına hiç kadın yaklaştırmadığı söylenmektedir. Evlenmemiş ve çocuk sahibi olmamıştır 1. Mustafa’nın ölümü, bir söylenceye göre 4. Murad tarafından emredilmiştir. Osmanlı padişahları arasında annesinin adı bilinmeyen tek padişah 1. Mustafa’dır. 1.Mustafa’nın yardımsever bir padişah olduğu, hizmetçilerin alması için sarayın havuzunun içerisine para attığı söylenmektedir. Askeri teçhizatlara da ilgi duymaktadır.