Hangi malların zekatı verilir? Altının zekatı ne kadar? Zekat ve fitre hesaplaması

Zekat, dinen zenginlik ölçüsü kabul edilen miktarda (nisap) mala sahip olan kimselerin Allah rızası için muayyen kişilere vermesi gereken belli miktarı ifade etmektedir. Farz olan zekatın belirli koşulları vardır. Bu koşullar ise, malların nisaba ulaşması yanında nâmî (üreyici/artıcı) olması, sahip olunduğu andan itibaren üzerinden bir yıl geçmesi, bir yıllık borcundan ve aslî ihtiyaçlardan fazla olması olarak sayılabilir. Bu anlamıyla mali ibadet olarak tanımlanmaktadır.

Zekat yılda ancak bir kez verilmektedir. Bunun yapılması ise zengin ile fakirin paylaşımını artırmaktır. Bu bağlamda zekat, para, koyun, sığır, deve, altın, gümüş gibi şeyler kapsama alınarak verilmektedir.

Elde mevcut bulunan altınlar farklı ayarda ise kişi hesaplamayı nasıl yapar?

Zekat nisabı açısından ayarın önemi yoktur. Altının ayarı fark etmeksizin altın olması önemlidir. Burada önemli olan nokta elde bulunan altınların toplamının 80.18 grama ulaşmış olması ve bunun haricindeki şartları da taşıyor olmasıdır. Fakat bu durumda farklı ayarlardaki altınların zekatı, ayrı ayrı değerleri üzerinden hesaplanarak kırkta bir (% 2,5) oranında verilir (Kasani, Bedai’, II, 20).

Ziynet eşyası üzerinden zekat verilir mi?

Hanefilere göre ziynet eşyası altın ve gümüşten oluşuyorsa ve diğer şartları da taşıyor ise zekatı verilir. Altından yapılmış ziynet eşyaları, 80.18 gr. veya daha fazla olup üzerinden de bir yıl geçmiş ise kırkta biri oranında zekatları verilir. Altın ve gümüş dışındaki maden ve taşlardan mamul ziynet eşyası ise zekata tabi değildir (İbn Nüceym, el-Bahr, II, 243). Şafii, Maliki ve Hanbeli bilginlerine göre ise, kadının normal olarak takıp kullandığı ziynet (takı) eşyası, asli ihtiyacı sayıldığından bunlardan zekat gerekmez (Nevevi, el-Mecmu’, VI, 46; İbn Kudame, el-Muğni, IV, 220)

Zekat verilmesi gereken kimlerdir?

Öncelikle zekatı verecek kişi için belirli özelliklerin olması gerekmektedir. Zekat verecek kişinin borcunun olmaması gerekmektedir. Buna ilaveten malında başkasının hakkının olmaması, akıl bağli olması, hür olması, akli dengesi yerinde olan tüm Müslümanlar zekat vermekle yükümlüdür. Zekat vermek farz ibadettir. Zekat verilmesi gereken kişilerde ise öncelikli olarak günlük maişetini karşılayamayan kişiler ilk sırada yer almaktadır. Yani bu kişiler kirasını ödeyemeyen veya geliri olmayan kişilerdir. Aynı zamanda bu kişilerin İslam'ın gereklerini de yerine getirmesi gerekmektedir.

Müslüman olmayan kişilere zekat verilmemektedir. Eğer müslüman olmayan kişiye zekat verildiyse bu sadece yerine geçer. Yani zekat sorumluluğu ortadan kalkmamaktadır. Kişinin zekatını tekrar vermesi gerekir.

Zekat verilmeyecek kişiler kimlerdir?

Hanefi mezhebine göre aşağıda belirtilenlere zekât ve fitre verilmemektedir; a) Ana, baba, büyük ana ve büyük babalara,

b) Oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklara,

c) Eşine,

d) Müslüman olmayanlara,

e) Zengine yani aslî ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olan kişiye,

f) Babası zengin olan ergen olmamış çocuğa (Merğinânî, el-Hidâye, II, 223-228).

Zekatın farz olduğu kişiler kimlerdir? Zekatın geçerli olması için şartları

Zekat ibadeti için kişiye zekatın farz olması ve verilen zekatın geçerli olması gibi şartlar gerekir. Bir kimseye zekatın farz olması için o kimsenin müslüman, akıl sağlığı yerinde, ergenlik çağına gelmiş ve hür olması (Kasani, Bedai’, II, 4-5) bir yıllık borcundan ve asli ihtiyaçlarından fazla hakikaten ya da hükmen artıcı, yani kazanç sağlayıcı nitelikte “nisap miktarı” mala sahip olması gerekir. Artıcı olmaktan kastedilen, malın sahibine gelir, kar, fayda temin etmesi yahut kendiliğinden çoğalma ve artma özelliğine sahip bulunmasıdır. Zekatın farz olması için ayrıca nisap miktarı mal ya da servete sahip olduktan sonra üzerinden bir kameri yılın geçmesi ve yıl sonunda da nisap miktarını koruması gerekir (Kasani, Bedai’, II, 13 vd.; İbn Kudame, el-Muğni, IV, 73-74). Yıl içerisindeki artış ve düşüşlere itibar edilmez. Zekat bu süre dolmadan önce de verilebilir. (Kasani, Bedai’, II, 15). Zekatın geçerli olmasının şartlarına gelince, öncelikle “niyet” şarttır. Zekat bir ibadet olduğu için niyetsiz yerine getirilemez (Kasani, Bedai’, II, 40; İbn Kudame, el-Muğni, IV, 88). Ayrıca fakire verilmesi ve teslimi demek olan “temlik” de şarttır (Kasani, Bedai’, II, 39). Yemek hazırlayıp yedirmek gibi ibaha denilen yollarla fakire zekat verilmiş olmaz.

Zekatlık mallık hangileridir?

İslam dinine göre 80.18 gr altını olan herkes zekat ile mükelleftir. Bunun yanı sıra 561 gr gümüşü olan, 5 devesi, 30 sığırı ve 40 koyunu olan kişilerin de zekat zorunluluğu vardır. Ürünlerde ise sınır 650 kilodur. 80.18 gr altına denk gelen ticari ürünler de zekat kategorisindedir.

Zekat verilmesi gereken mal üzerinden 1 yıl geçmiş olması şartı vardır. Bir yıl geçse de yine zekat Ramazan ayı içerisinde verilmektedir. Zekat farz ibadettir ancak bu ayda sadaka verilmesi de oldukça hayırlı bir ibadettir.

Zekat hesaplaması nasıl yapılır?

Zekat hesaplaması en genel anlamıyla malın 40'da 1'i olarak yapılır. Önek verecek olursak 40 lirası olan kişinin 1 lirasını zekat olarak vermesi gerekmektedir. Üzerinden 1 yıl geçmiş olan malınız 80.18 gr altın olduğunu düşünelim bu malın üzerinden 40'da 1 nisbetinde zekatının verilmesi gerekir. Altın harici olan diğer zekata tabi olan mallarda oran sabittir.

Diyanet aracılığıyla malınızın zekat miktarını hesaplamak için https://zekathesapla.tdv.org/ adresine girebilirsiniz.