Çin, ABD ve Avrupa'da Kriz Alarmı! Tedarik Krizi Enflasyonu Uçurdu

Dünya’yı saran koronavirüs salgınının etkileri belirgin şekilde hissedilmeye başlandı. Özellikle Avrupa’da başlayan enerji krizinin ardından şimdi de Dünya’da tedarik krizi yaşanıyor. Tedarik zincirindeki aksama başta ABD ve Avrupa olmak üzere dünyayı sarsıyor. Enflasyonu yukarı çeken aksama gemileri ve konteynerları kilitledi. Enerji fiyatları zirveye çıktı. Tedarik zincirindeki aksama, Euro Bölgesi'nde eylül ayında yıllık enflasyonu yüzde 3.4'le son 13 yılın en yüksek seviyesine çıkardı. Pandeminin yaralarını sarmaya çalışan küresel ekonomi, bu kez de tedarik zincirindeki aksama ile boğuşuyor. Arz-talep dengesizliği, yükselen taşıma maliyetleri, konteyner kıtlığı başta enerji olmak üzere tüm emtia fiyatlarını yukarı çekti. Küresel enflasyonu da zirveye taşıyan bu gelişme, özellikle Avrupa'da büyük hasarla yol açıyor. Deniz yolu ile taşımacılıkta maliyetler 10 kat artarken, karada, havada, limanlarda ve depolarda da tedarik zincirinde halkalar tamamen kırılmış durumda. Üstelik pandeminin yarattığı bu sürecin bir süre daha devam edeceği konusunda fikir birliği mevcut. JPMorgan Chase ve IHS Markit tarafından yapılan bir çalışmaya göre imalat sektöründeki küresel teslimat süreleri, 23 yılın en kötü gerilemesini yaşıyor. 40'tan fazla ülkede yaklaşık 13 bin 500 işletmenin yöneticilerinden toplanan verilerle oluşturulan Küresel PMI Tedarikçi Zaman Endeksi, 35'li seviyelere indi. Endeksin değerinin 50'den az olması zamanlamanın bozulduğu anlamına geliyor. Yapılan çalışmada mevcut tedarik zinciri kesintisinin, birçok fabrikanın Kovid- 19 kısıtlamaları nedeniyle kapandığı geçen yıldan bile daha kötü olduğunu gösteriyor. Yapılan çalışma, tedarik zincirindeki bozulmanın, enflasyonu da doğrudan etkilediğini ortaya koyuyor.

AVRUPA'DA TEDARİK KRİZİ BÜYÜYOR

Koronavirüs sonrası Avrupa’nın krizlerle başı dertte. Enerji krizi ile başlayan kriz tedarik zincirinde yaşanan sorunlarla devam ediyor. Tedarik zincirindeki aksama, Euro Bölgesi'nde eylül ayında yıllık enflasyonu yüzde 3.4'le son 13 yılın en yüksek seviyesine çıkardı. AB'de de ağustos ayında yüzde 3.2 olan yıllık enflasyon, eylülde yüzde 3.6'ya yükseldi. Enflasyon, geçen yılın eylül ayında AB'de yüzde 0.3, Euro Bölgesi'nde ise yüzde eksi 0.3 seviyesinde gerçekleşmişti. Eylül ayında enflasyondaki yükselişe en fazla katkıyı enerji fiyatlarındaki artış verdi. Enflasyon, eylül ayında Litvanya ve Estonya'da yüzde 6.4, Polonya'da yüzde 5.6, Macaristan'da yüzde 5.5, Romanya'da yüzde 5.2 ve Letonya'da yüzde 4.7 seviyesinde ölçüldü. Söz konusu oran, Almanya'da yüzde 4.1, İspanya'da yüzde 4, Belçika'da yüzde 3.8, İtalya'da yüzde 2.9 ve Fransa'da yüzde 2.7 olarak belirlendi. Geçtiğimiz hafta dünya limanlarında rölantide yani yüklenmeyi veya boşaltılmayı bekleyen 584 konteyner gemisi vardı. Sabah'ta yer alan habere göre, dökme yük gemilerindeki aksaklıklar ise daha da kötü. Wall Street Journal'ın yaptığı bir ankete göre ekonomistler, tedarik zinciri zorluklarının 2022 ortasına kadar uzayacağını öngörüyor. Hatta IMF önceki gün Asya ve Pasifik'teki ekonomileri tedarik zinciri konusunda uyardı. IMF raporunda, tedarik zinciri aksamalarının riskleri arttırdığı belirtildi. Almanya'nın tedarik zincirleri üzerinde baskı oluşturan malzeme kıtlığı, tedarik kesintileri ve ağır liman tıkanıklığı nedeniyle, birçok perakendeci ve tüketici Noel dönemini kaygıyla bekliyor. Şirketler hammadde kıtlığı, taşıma için şiddetli rekabet ve limanlardaki tıkanıklıkla mücadele ediyor.