Cari usul nedir, ne demektir? Cari usul ile ÖYP arasındaki farklar nelerdir? Cari usul ile atama nasıl yapılır?

Ülkemizde okuyan milyonlarca öğrenci üniversite eğitimi sonrasında yüksek lisans yapmakta ve daha sonra araştırma görevlisi olabilmektedir. YÖK tarafından yapılan cari usul yani araştırma görevlisi alımlarıdır. Üniversitelerin kadro isteklerini bildirmeleri durumunda ilanlar açılmaktadır. Bu ilanlara da uygun kriterdeki kişiler başvuru yapmaktadır. Peki, Cari usul nedir? Cari usul değerlendirme oranları nelerdir? Cari usul ile ÖYP arasındaki farklar nelerdir? İşte merak edilen tüm soruların yanıtları…

Cari Usul nedir?

Cari usul, araştırma görevlisi alımlarıdır. Üniversiteler tarafından kadro isteklerinin YÖK’e bildirmesi ile onaylanan istekler YÖK’ün Akademik Kadro İlanları sayfasında yayınlanır. Yayınlanan liste 15 gün boyunca ilanda kalır. Başvuruda bulunmak isteyen adaylar ise ilanın süresi boyunca elden veya posta ile kadroya başvuru yapabilir. Belirlenen tarihlerde ise ilan sonuçları açıklanır. Üniversiteler bu yönteme sık sık başvurmaktadır. Yurt içinde ya da dışında lisans eğitimlerini tamamlayan kişilerin akademik kariyerlerine devam etmesi için başvurdukları ÖYP aynı zamanda farklı imkanlara sahip bir 35. madde uygulaması olarak bilinmektedir.

Başvuru yapmak isteyen kişi YÖK’ün Akademik Kadro İlanları sayfasından başvurulara bakabilirler. Uygun olan ilan sayfasını seçtikten sonra tarih ve şartlara göz atabilirsiniz. Burada yer alan belge ve şartlar açık ve anlaşılır bir şekilde ifade edilir. Ne anlamlara geldiğini kısaca ifade edelim:

Duyuru Başlama Tarihi: İlanın yayınlanmaya başladığı tarihi ifade eder. İlanlar gece 00:00’da güncellenmektedir.

Son Başvuru Tarihi: İlanın yayından kalkacağı tarihi ifade eder. Posta ile başvuru yapacak olan kişiler bu tarihten önce belgelerini mutlaka ulaştırmalıdır. Geciken başvurular değerlendirmeye alınmamaktadır. Hafta sonuna gelen başvurular için belgelerinizin tarihten önceki Cuma gününde ilgili yere ulaşmasını sağlamalısınız.

Ön Değerlendirme Tarihi: Adayların mülakat ya da bilim sınavlarında yer alıp almadıklarını açıklayacak listenin açıklandığı tarihi ifade eder. Üniversitenin ana sayfasında veya ilgili birimin sayfasında bu adaylar açıklanır. Bu tarih mesai saati bitimi ya da mesai sonrası açıklanmaktadır. Bu nedenle fakülteleri erkenden aramanıza gerek yoktur. Ön değerlendirmede, ilan edilen kadro sayısının 10 katı kadar aday bilim sınavına çağırılır.

Giriş Sınav Tarihi: Mülakata veya bilim sınavına katılabilecek olan adayların sınav tarihlerinin belirlenmesidir. Sınavın yapılacağı yer, ön değerlendirme sonuçlarıyla birlikte açıklanmış olmalıdır. Aksi takdirde kadroyu açan fakülte veya enstitüye telefon ile sorulabilir.

Sonuç Açıklama Tarihi: Başvuruları kazananların açıklandığı tarihtir. Kazanların belgelerini ilgili yerlere teslim etmesi gerekmektedir. Belgeler ilan edilmemişse üniversitenin personel dairesi başkanlığına telefon ile sorulabilir.

Cari usul değerlendirme oranları nedir?

Ön değerlendirme: Bu aşamada belirlenen kadronun 10 katına kadar aday değerlendirmeye alınmaktadır. Adayların ALES puanının %60’ı (merkezi sınavdan muaf olan adayların son iki yıla ait ALES notunun bulunmaması halinde, ALES puanı 70 olarak kabul edilir) ve yabancı dil puanının %40’ı alınmaktadır. Meslek yüksekokulları başvurularında bu durum ALES puanının %70’i ve lisans mezuniyet notunun %30’u olarak alınmaktadır. Sonuçlar kurumun web sitesinde açıklanır. Aynı puanı olan kişilerin hepsi sınava alınmaktadır.

Son Değerlendirme: Bu aşamada ALES notunun %30’u (merkezi sınavdan muaf tutulacak adayların değerlendirilmesinde; son 3 yıla ait merkezi sınav notunun bulunmaması halinde ALES puanı 70 olarak kabul edilir), lisans mezuniyet notunun %30’unu, yabancı dil puanının %10’unu ve giriş sınavı notunun %30’u alınmaktadır. Meslek yüksekokulları başvurularında bu durum ALES notunun %35’ini (merkezi sınavdan muaf tutulacak adayların değerlendirilmesinde; son 3 yıla ait merkezi sınav notunun bulunmaması halinde ALES puanı 70 olarak kabul edilir), lisans mezuniyet notunun %30’unu ve giriş sınavı notunun %35’i şeklinde alınır. Kadroda ilan edilen sayıdaki kişi kadar alım yapılmaktadır. 65 puan altındaki adaylar başarısız olmaktadır.

Cari usul araştırma görevlisi özlük hakları nedir?

Cari Usul yöntemiyle atanmış olan araştırma görevlisi 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunun 33/a maddesine göre şekillendirilmiş bir kadroya göre ataması gerçekleştirilir. Öğretim üyesi dışında kalan kişiler sözleşmeli çalışan olarak yer almaktadır.

Yapılan cari alımlar “Öğretim Üyesi Dışındaki Öğretim Elemanı Kadrolarına Naklen Veya Açıktan Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi sınav İle Giriş Sınavlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Hükümlerine” göre yapılmaktadır. Araştırma görevlileri özlük hakları bakımından 657’e değil 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununa tabidir. Tüm bunlarla birlikte cezai işlemler, sosyal hak ve yardımlar, derece ve kademe ilerlemesi ve 2914’de olmayan diğer maddeler bakımından 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi tutulmaktadır.

Cari alımlar devlet memurluğu mu sayılmaktadır?

Devlet memuru tabiri T.C. Anayasına göre Kamu görevlisi olan kişiler için kullanılmaktadır. Bu durumda her memur kamu görevlisi olurken her kamu görevlisi memur olamamaktadır. Kamu görevlisi olan herkes aynı özlük ve sosyal haklara sahiptir. Bu noktada ayrım araştırma görevlisinin kamu görevlisi olup olmadığı aşamasında yapılmalıdır. Anayasanın128. maddesine göre; “Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.” 128. madde de yer alan bir ifadeye göre özlük işlerinin kanun tarafından düzenleneceği söylenmektedir. Yani devlete bağlı olan bütün kurumlar devlet memurluğu adı altında görev almaktadır. İşte bu noktada araştırma görevlisi de kamu görevlisi olmakta ve aynı memurluk olarak hizmet sağlamaktadır. Ayrıca Cari Alımda ve diğer Akademik Kadrolarda Asalet Tasdiki durumu bulunmaz.

Memurluk görevi yapan araştırma görevlilerinin sigorta primleri SGK’ya ödenmektedir. SGK yasasında ise 5510/4-c olarak adlandırılan kanuna göre ödemesi yapılmaktadır. Devlet memuru olan cari usul yöntemi ile ataması gerçekleşen kişiler istifa etmeleri durumunda kurumdan muvafakat alması gerekmektedir.

Cari usul ve maaş durumu nedir?

Araştırma görevlilerinin hepsi aynı ücreti almaktadır. Atanmanız gerçekleştikten sonra maaş almaya başlarsınız. 2022 yılında araştırma görevlisi maaşları 10.785 TL’dir. Araştırma görevlisi olan bir kişi ek bir işte çalışamamaktadır. Araştırma görevlileri derslere giremediği içinde burdanda ek ders ücreti alamamaktadır. Ek gelir sağlayabilecekleri tek alan Tübitak ya da YÖK gibi araştırmacılara burs veren kuruluşlardan burs almak olacaktır. Her çalışanın aldığı gibi araştırma görevlileri de mesai ücreti alabilmektedir. Bunun yanında ÖSYM ve AÖF sınavlarına görevde alabilirler. Bu görevlendirmeler sonucunda belirli bir ücrette alacaklardır.

Geliştirme ödeneği nedir?

Yeni kurulan veya henüz gelişmemiş olan bir üniversitenin verdiği geliştirme ödeneği de merak edilen bir diğer ödemelerdendir. Bu ödeme maaşa ek olarak personele verilmektedir. Gelişmiş uzun bir geçmişi olan üniversiteler bu ödeneği vermemektedir. Bu ödenek doğu illerinde daha yüksekken batıya geldikçe azalmaktadır. Geliştirme ödeneği, çalışmayı izleyen aybaşında ödenir. Çalıştığınız karşılığı olan bu ödenek ilk ay ödenmez. Göreve başladıktan sonraki tarihten itibaren bu ödeneği almaya hak kazırsınız. Profesör, Doçent, Yardımcı Doçent ve Araştırma Görevlisi dışındaki kadrolara atanmış öğretim elemanlarına, Karar hükümlerine göre hesaplanacak geliştirme ödeneği miktarının yarısı ödenir. Araştırma görevlilerine yapılacak olan ödeme kesintisiz olarak yapılmaktadır. Bir üniversitede görev alacak olan kişiler o üniversitede ödenek olup olmadığını üniversitenin personel dairesi başkanlığını arayarak öğrenebilirler.