Çalışan emeklinin kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? En çok merak edilen sorular

Ülkemizde emekli olanların bir kısmı çalışmaya devam ediyor. Kimi tazminatını alıyor, kimi almadan devam ediyor.  Konuyla ilgili pek çok soru geliyor.  Kıdem tazminatının nasıl hesaplanacağı, aynı işyerinde çalışanların durumu, ihbar tazminatı en çok merak edilen konuların başında geliyor. Bir işyerinde çalıştıktan sonra emekli olanlar ayrılıp kıdem tazminatını alabiliyor. Daha sonra bir başka işyerinde de 1 yılı doldurup kendi istek ve kusuru dışında çıkartılırsa bu kez ikinci tazminatı da alabiliyor.

21 yıllık tazminat almaya hak kazanır

Emekli olurken kendi isteğiyle ayrılmasına yani istifa etmesine rağmen kıdem tazminatını alabilen emekli, çalışmaya başladığında istifa ederse para alamıyor. Buna dikkat etmek gerekiyor. Evet edilebilir. Burada 2 formül söz konusu. Ya işveren çalışanın tazminatını ödeyerek sıfırlıyor ya da çalışan tazminatını almadan devam ediyor.

Emekli olduktan sonra tazminatını alıp aynı işyerinde devam edenlerin, kıdemi sıfırlandığı için yine 1 yıl beklemesi gerekiyor. 1 yılı doldurup işyeri tarafından işten çıkartılırsa, tazminatını aldığı tarihten sonraki çalıştığı süreler için yeniden tazminat alabilir.

Tazminatı son brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Emekli olup da kıdem tazminatını almadan çalışmaya devam edenler; tazminat almayı gerektirecek haklı sebeple işten ayrılır veya işveren iş sözleşmesini sonlandırırsa son ücret üzerinden tüm çalışma sürelerine ilişkin tazminatı alır.

Örneğin; 20 yıl çalışıp emekli olan ve tazminat almadan 1 yıl daha devam eden çalışan, işten çıkartılırsa, son brüt ücreti üzerinden 21 yıllık tazminat almaya hak kazanır.

Kıdem tazminatı brüt ücretten hesaplanır

Eğer kendi isteğiyle ayrılırsa, burada farklı bir durum söz konusu. Yargıtay'ın, çalışanın haklı gerekçe göstermeden işten ayrılması nedeniyle kıdem tazminatını alamayacağına, ancak emeklilikle sona eren ilk döneme ait tazminat ödeneceğine, tazminatında da emekli olduğu tarihteki giydirilmiş ücreti üzerinden ödeneceğine yönelik kararları bulunuyor.

Buna göre; örneğin 20 yıl çalışıp 1 yıl daha devam eden çalışan eğer istifa ederse, 20 yıllık dönem için tazminat alabiliyor. Tazminat tutarı da emekli olunan tarihteki giydirilmiş brütten ödeniyor. Kıdem tazminatı brüt ücretten hesaplanır. Brüt ücrete yıl içinde alınan düzenli ödemeler de dahildir.

Tavan üzerinden hesaplanıyor

Ödenecek kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesiliyor. Yani çalışanlar çalıştıkları her yıl için en çok 15 bin 371 lira kıdem tazminatı alıyor. Brüt kazancı bu tutarın altında olanlar kendi maaşı, üstünde olanlar ise tavan üzerinden hesaplanan tazminatı alabiliyor.

İşçi ayrımı yapılamıyor

Kıdem tazminatının peşin ödenmesi esas. İşçinin rızası olmadan kıdem tazminatının taksitle ödenmesi söz konusu olamaz. İşverenin iş sözleşmesini feshedeceğini belli bir süre önce karşı tarafa bildirme zorunluluğu bulunuyor. Bu süreye uymadan işten çıkartılan çalışanlara kıdemine göre ihbar tazminatı peşin olarak ödeniyor. Bu bakımdan emekli yahut emekli olmayan işçi ayrımı yapılamıyor.

İhbar tazminat

Yani emekli işçiler, işvereni tarafından işten çıkartılması halinde, şartları oluşursa ihbar tazminatına hak kazanıyor. İş Kanunu'na göre; ihbar süresine uyulmadan işten çıkartılan işçiye çalışma süresi 6 aydan az ise 2 hafta; 6 aydan 1.5 yıla kadar ise 4 hafta; 1.5 yıldan 3 yıla kadarsa 6 hafta; 3 yıldan fazla ise 8 hafta üzerinden ihbar tazminatı ödenir.

Brüt maaş üzerinden o sürelerin ücreti hesaplanıyor, gelir ve damga vergisi kesintisi yapılıyor. Kıdem tazminatı hakkı elde ettiği halde, alacağını işverenden alamayan işçi öncelikle arabulucuya başvurarak uyuşmazlığın giderilmesini talep edebilir. Uzlaşma sağlanamazsa dava açılabilir.