Böbrek Taşı Ağrısı Neden Olur, Böbrek Taşı Ağrısına Ne İyi Gelir?

Böbrek taşı neden olur? Böbrek taşı nasıl oluşur? Böbrek taşı belirtileri nelerdir? Böbrek taşı teşhisi nasıl yapılır? Böbrek taşı en fazla kimlerde görülür? Böbrek taşı ağrısına ne iyi gelir? Böbrek taşı olan hastalar nelere dikkat etmelidir? Son zamanların en sık aratılan başlıkları arasında yer alıyor. Bizde merak edilen tüm soruların sizler için ayrıntıları ile cevapladık. 

Ağrısı bir o kadar dayanılmaz olan böbrek taşını kuşkusuz çekmeyenler nasıl bir hastalık olduğunu anlayamaz. Soğuk havalarda şiddeti daha da artan böbrek taşı ağrısı dayanılmaz acılar vermektedir.

Şiddetli göğüs ağrısı, karın ve bel ağrısı, idrarda kan görülmesi gibi sorunlarla kendini gösteren böbrek taşı, her 10 kişiden 1’nin mutlaka karşı karşıya kaldığı bir böbrek hastalığıdır. Peki, böbrek taşı oluşumunu engellemek için dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

BÖBREK TAŞI NEDEN OLUR?

Böbrek taşı oluşumunda birden fazla faktör etken rol oynayabilir. Böbrek taşı oluşmasında birkaç faktörün bir araya gelmesi riski artırabilmektedir. 

- Çağımızın hastalığı haline elen böbrek taşının oluşumunda birçok faktör etkili olur. 

- Genetik faktörlerin etkisiyle oluşan böbrek taşı, fazla su tüketilmediği için de meydana gelir. 

- Ailesinde böbrek taşı sorunu olanlar yine risk altındaki bireylerdir. 

- 30-50 yaş arasındaki kişiler risk altındaki kişilerdir. 

- Hareketsiz yaşamı bulunanlar, egzersiz yapmayanlar ve düzensiz beslenenler de böbrek taşı oluşumu yüksektir. 

 -Diyet ve spor bu noktada çok önemli çünkü aşırı şişmanlık ve obezite taş oluşumunu arttırır.

- Yetersiz sıvı alımı ilk başta gelen sebeplerden biridir. Vücutta yeterli su olmaması böbrek taşı oluşmasında önemli bir etkendir. Gün içinde yeteri oranda su içilmemesi idrarla atılan taş öncüsü maddelerin yoğunluğunu artırır ve idrarı asidik hale getirebilir. Bu durumda böbrek taşı oluşumuna neden olabilir. Sıcak iklimlerde yaşayanlar ve çok fazla terleyenler de risk altındadır.

- Daha önce böbrek taşı oluşan kişilerin tekrar böbrek taşı oluşturma ihtimali daha yüksektir. Özellikle 25 yaşından önce böbrek taşı oluşan kişilerde tekrarlayan böbrek taşları görülebilmektedir.

- Beslenme de böbrek taşı oluşumunda etkili olabilir. Protein, sodyum veya şeker açısından yüksek bir beslenme düzeni böbrek taşına zemin hazırlayabilir. Yüksek protein düşük lif oranı içeren şekilde beslenmekten kaçınmak gerekmektedir. Özellikle yiyeceklerin çok fazla tuzlu tüketilmesi böbreklerden atılan kalsiyum miktarını artırır ve böbrek taşı riskini önemli ölçüde artırır.

- Kilolu ve obez kişilerde böbrek taşı oluşabilir.

- Polikistik böbrek ya da başka bir kistik böbrek hastalığı olan kişilerde böbrek taşı oluşma oranı daha fazladır.

- Tek böbrekli olmak böbrek taşı oluşma riskini artırabilmektedir.

- İdrarda sistin, oksalat, ürik asit veya kalsiyum oranlarının artmasına neden olan rahatsızlıklar böbrek taşı oluşumu riskini artırır.

- Sıvı birikimini azaltmak için kullanılan ilaçlar, kalsiyum bazlı antasitler, bazı antibiyotikler ve ilaçlar böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlayabilir.

- Çok sık idrar yolu enfeksiyonu geçirmek, Crohn hastalığı, renal tübüler asidoz, hiperparatiroidizm, medüller sünger böbrek ve Dent hastalığı gibi rahatsızlıklar böbrek taşı oluşumu riskini artırır.

- Bu neden çok bilinmese de uzun süre D vitamini ve kalsiyum takviyesi kullanmak böbrek taşlarını oluşturan nedenlerden biridir. 

- Aşırı tuz kullanı mıda böbrek taşına neden olan faktörlerdendir.

BÖBREK TAŞI NASIL OLUŞUR?

Oluşumunda birden fazla neden olan böbrek taşı hastalığı dayanılması zor çok fazla şiddetli ağrılara neden olur ve tedavi sırasında hastayı yıpratmaktadır.

- Taş oluşumunda en önemli etkenlerden bir tanesi ise tüketmekte olduğumuz sebze ve meyveler olduğunu söylersek yanılmayız. 

- Bunların arasında ise kıvırcık, lahana, marul gibi gıdalar her türlü paraziti, toprağı, kumu vb. şeyleri yapraklarında çok rahat saklayabilmektedirler. 

- Dolayısıyla tükettiğimiz bu gıdaların dikkatli bir şekilde yıkanmamış olması, sebzelerde bulunan tortuların vücudumuza girmesine neden olmaktadır.

- Böbreklerimiz vücuttaki kanı süzerken gereksiz olan tüm maddeleri idrar olarak ayrıştırmaktadır. Ayrıştırma sırasında idrar içerisinde bulunmakta olan bazı katı maddeler fazla olduklarında idrar ile dışarıya atılamayarak idrar yollarında bikirler ve böbrek taşlarını oluştururlar. Bu durumun en büyük nedeni ise taş oluşumunu engelleyen maddelerin idrarda yeterli miktarda bulunmamasıdır. Dolayısıyla idrarda bulunan maddeler çöker ve zamanla idrar yolu iltihaplarına ve taş oluşumuna neden olur.

BÖBREK TAŞI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Böbrek taşları, böbreklerin içinde oluşan mineral ve tuzlardan meydana sert birikintilerdir. Böbreğinizdeki taş idrar kanalınıza girdiğinde vücudunuza vereceği ağrı, idrar yolu kanalınız boyunca artıp azalacaktır. Böbrek taşı, böbreğinizin içinde hareket edene veya üreterinize girene kadar aşağıdaki belirtileri yaşayabilirsiniz;

– Kaburgaların altında, yan ve arkada şiddetli ağrı

– Alt karın ve kasıktan yayılan ağrı

– Dalgalar halinde gelen ve yoğunluğu artan/azalan ağrı

– İdrar yaparken ağrı

– Pembe, kırmızı veya kahverengi idrar

– Bulanık veya kötü kokulu idrar

– Mide bulantısı ve kusma

– Normalden daha sık idrara çıkma

– Bir enfeksiyon varsa ateş ve titreme

– Küçük miktarlarda idrar

- Böbrek taşı belirtisinin başında şiddetli ağrı gelmektedir. Ağrı böbrek bölgesinde, sırtta, kaburgaların altında, alt karın bölgesinde ve kasıklarda görülebilmektedir. İdrar yaparken ağrı ve sık idrar hissi yaşanabilir. Ağrı dalgalar halinde ve yoğunluğu değişen şekilde hissedilebilir. 

- İdrar renginde ve kokusunda değişiklikler olabilir.

- Sürekli idrara çıkma hissi olabilir veya normalden daha fazla idrara çıkılabilir. İdrara çıkma sayısında artış olmasına rağmen idrar miktarında azalma görülebilir.

- İdrar sırasında yanma hissi. 

- Böbrek taşı enfeksiyona neden olduysa idrar rengi bulanıklaşır ve koyulaşır. Ateş ve üşüme-titreme görülebilir. 

Böbrek taşı idrar yollarını tıkayarak idrarın vücuttan atılmasında sıkıntılara yol açabilir. Böbrek taşının idrar yolunu tıkadığı kişilerde ilerleyen dönemde böbrek fonksiyonunu kaybeder ve çift taraflı ise böbrek yetmezliği gelişebilmektedir.

BÖBREK TAŞI TEŞHİSİ NASIL YAPILIR?

Böbrek taşının teşhisinde üroloji doktorunun detaylı muayenesi önemlidir. Böbrek taşının belirtileri üroloji doktoru için çoğu durumda yeterli olabilmektedir. Bununla birlikte böbrek taşı teşhisinin tam olarak netleştirilebilmesi için bir takım tetkikler yapılabilmektedir.

BÖBREK TAŞI EN FAZLA KİMLERDE GÖRÜLMEKTEDİR?

- Ailesinde genetik yatkınlığı bulunanlarda,

- Fazla hareket edilmeyen işlerde çalışanlar ve yatalak hastalarda,

- Protein ağırlıklı beslenen kimselerde ya da protein diyeti yapanlarda,

- Sıcak iklim koşullarında yaşayan kişilerde,

- Sporcularda,

- Yaşının kaldıramayacağı yoğunlukta egzersiz yapan kişilerde,

- Sıvı tüketimi az olan kişilerde,

- Bazı ince bağırsak hastalıkları ve ameliyatı geçirmiş olan hastalarda,

- 20-40 yaş aralığında,

- Kalsiyum, D ve C vitamini ilaçlarının çok kullanılması ve bazı idrar söktürücü, antiseptik ilaçlar böbrek taşı oluşumuna sebep olabilmektedir.

Böbreklerinde Taş Olan Hastada Ne Gibi Durumlar Meydana Gelmektedir?

- Eğer böbrek taşı idrar akışına engel olmuyorsa kişiler şiddetli ağrılar yaşamamaktadır. Ancak kişilerin sırt ağrısı bel ağrısı, adele ağrısı gibi ufak tefek şikayetleri bulunabilir. Böbreğin tamamı taş ile dolu bile olsa eğer taşlar idrar akışına mani olmuyorsa kişi böbreklerinde taş olduğunu hissetmeyebilir. Ancak böbrek taşları idrar yollarını tıkıyor ise kişide çok şiddetli ağrılar, mide bulantısı ve meydana gelebilir.

- İdrar kanalları böbrek taşı tarafından tıkandığında idrarda koku, idrar renginin pembeye yakın olması ya da idrarda kan görülmesi gibi durumlar ile karşılaşılabilmektedir.

- Böbrek taşı rahatsızlığında genellikle idrar yollarında enfeksiyon meydana gelmektedir ve bununla orantılı olarak sık idrara çıkma ve idrar yaparken yanma yaşanabilir. Eğer enfeksiyon böbrek ulaşır ise hasta ateşlenebilir.

BÖBREK TAŞI TEDAVİSİ NASIL OLUR?

Böbrek taşlarının çapı 0.2mm ile 4mm arası büyüklüğündeyse, idrarın toplandığı böbreğin orta kısmından daha rahat geçerek idrarla atılabilir. Küçük böbrek taşlarını evde tedavi etmek mümkün olabilir.

Ancak, küçük taşlar kişilerde hala ağrıya neden olabilir. Küçük böbrek taşlarının yol açtığı ağrı genellikle birkaç gün sürer ve taş idrar yolundan geçtiğinde ağrı kaybolur.

İlaç Tedavisi

Eğer şiddetli ağrı varsa, doktorunuz bir ağrı kesici enjekte edebilir. Eğer hala ağrı devam ediyorsa, yarım saat sonra ikinci bir doz verilebilir. İlaç aynı zamanda mide bulantısı ve kusma semptomlarını tedavi etmek için de yapılır. Ayrıca reçete ile ağrı kesici de verilebilir.

Böbrek taşı idrar yolları içinde hareket ediyorsa ve şiddetli ağrıya neden oluyorsa, doktorunuz tedavi için sizleri hastaneye kabul edebilir. Böbrek taşı olan kişilerin hastaneye yatmasını gerektirecek koşullar şunlardır:

- Tek böbrek olması,

- Ağrı kesiciler ve diğer ilaçlar böbrek taşı belirtilerine bir saat içerisinde etki göstermemesi,

- Vücudun susuz kalması veya çok fazla sıvı alarak kusmak,

- Hamilelik,

- 60 yaşın üzerindeyseniz hastaneye yatırılarak tedavi olmanız gerebilir.

Büyük Böbrek Taşlarının Tedavisi

Eğer böbrek taşı 6-7 mm çapında veya daha büyükse, farklı tedavi yöntemleri denenebilir. Bu tedavi yöntemleri şöyledir:

Ekstrakorporeal Şok Dalga Tedavisi

İdrar yolundan geçemeyen böbrek taşı tedavisinde en yaygın yöntemlerden biridir. Böbrek taşının nerede olduğunu kesin olarak belirlemek için X-ışınları ya da ultrason kullanılır. Sonrasında makine idrar yoluna şok dalgaları göndererek böbrek taşının küçük parçalara ayrılması sağlanır.

Üreteroskopi (URS)

Eğer böbrek taşı üretere (böbreklerden mesaneye atık ürünleri taşıyan tüp) takılmış ise, üreteroskopi gerekebilir. Üreskop adı verilen uzun, ince bir teleskop ile üreterde sıkışmış olan taş idrar yolundan geçirilir.

Perkütan Nefrolitotomi (PCNL)

Büyük böbrek taşları için kullanılan alternatif bir tedavi yöntemidir. Nefroskop denilen ince bir teleskop kullanılarak taş küçük parçalara ayrılarak çıkarılır.

Açık Ameliyat

Günümüzde böbrek taşı olan insanların açık ameliyat olması çok nadir bir durumdur. Hatta bu vakalar %1 olasılıktadır. Anormal anatomi veya çok büyük böbrek taşı için gerek duyulabilir.

Yukarıda yer alan böbrek taşı tedavi yöntemlerine taşın türü, boyutu ve konumuna bağlı olarak hekim tarafından karar verilir.

BÖBREK TAŞI OLUŞUMUNU ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPILMALI?

- Her gün en az 2.5 ile 3 litre arası sıvı tüketilmesi gerekir. Sıvı alımınızı gün içine dengeli bir şekilde dağıtın.

- Su veya süt gibi nötr pH’lı içecekleri tüketin.

- İdrar miktarınızın günlük 2-2.5 litre civarında olduğunu kontrol edin.

- İdrarınızın renginin açık renkte olması önemlidir.

- Sıcak iklimde yaşıyorsanız veya yoğun fiziksel egzersiz yapıyorsanız daha fazla sıvı tüketmeniz gerekir.

- Kişisel durumunuz ve daha önce taş düşürdüyseniz diyetinizi doktorunuzun önerilerine göre yapın.

- Bol miktarda sebze, lifli gıda ve meyve (özellikle turunçgiller) tüketin.

- Yumurta, mercimek, beyaz pirinç, soyulmuş elma, üzüm, karnabahar, kabak gibi düşük oksalat içeren gıdalar tüketmeye özen gösterin.

- Diyetinizin yeterli kalsiyum içerdiğinden emin olun. Ancak kalsiyum destek ürünleri konusunda dikkatli olun ve doktorunuzun önerilerini alın.

- Diyetinizdeki tuz miktarını azaltın (günde 3-5 gramı aşmamalıdır).

- Özellikle hayvansal proteinleri çok fazla tüketmeyin. Bunun yerine avokado, karnabahar ve bezelyede bulunan sebze proteini tüketin.

- Sağlıklı vücut ağırlığınızı koruyun.

- Haftada 2 veya 3 kez egzersiz yapmaya çalışın.

- Stresten uzak durun.

Bol Sıvı Tüketin

- Günde 2.5 litre civarında sıvıyı belli aralıklarla almaya çalışın. 

- Su haricinde limonata, portakal suyu ve greyfurt suyu gibi C vitamini içeren meyve suları da taş oluşumunu önleyebilir. 

- Ancak taze sıkılmış meyve suları olmasına dikkat edin. 

- Konsantre meyve sularının taş hastalığı riskini artırabileceğini unutmayın.

Lifli Gıdaları Tercih Edin

- Limon ve portakal, idrarın asitliğini gideren sitrat maddesini yüksek oranda içerdiğinden dolayı portakallı limonata içmek böbrek taşı ağrısına iyi gelir.

- Elma, lif içerdiğinden böbreğin süzme işlemini gerçekleştirmesine destek olur.

- Probiyotik bir besin olan yoğurt böbrek için oldukça faydalıdır. 

- Yüksek lif içeren bal kabağı da sayısız faydaları olan bir besindir. 

- Böbrek taşı tedavisinde destekleyicidir, taşların vücuttan atılmasını kolaylaştırır.

Tuz Kullanımını Azaltın

- Fazla tuz tüketimi bağırsaklardan kalsiyum emilimini artırır. Bu da böbreklere daha fazla miktarda kalsiyumun gelmesine yol açar, taş oluşum riskinin artmasına sebep olur. 

- Ayrıca fazla sodyum tüketimi idrarda kalsiyum miktarının artmasına neden olarak böbrek taşı riskini arttırır, sodyum içeren gıdalardan uzak durmak gerekir.

Hazır Gıdalardan Uzak Durun

- Günlük beslenmede; sebze, meyve ve ekmekte de tuz olduğunu unutmayın. 

- Bu sebeple sebze yemeklerini ekstra tuz ilave etmeden pişirin. 

- Patates cipsi, hamburger, dondurulmuş hazır gıdalar, işlenmiş gıdalar, tuzlu atıştırmalıklar, tuzlu peynirler, hazır çorbalar, şarküteri ürünleri, tuzlu yemişler gibi yüksek sodyum içerikli konserve ve hazır gıdalardan uzak durmaya çalışın.

Kalsiyum İhtiyacını Karşılamayı Unutmayın

- Beslenme programınızda yeterli kalsiyumun yer alması çok önemlidir. 

- Süt ve süt ürünlerinin yer almadığı diyetler, taş oluşum riskini artırdığı için kalsiyumdan yoksun beslenme programlarını tercih etmeyin. 

- Çünkü ihtiyacınız olan kalsiyumu besinlerden almazsanız oksalat seviyesi yükselecek ve böbreklerde taş oluşumu riski artacaktır.

BÖBREK TAŞINA NE İYİ GELİR?

- Böbrek taşı bulunan hastalar bol miktarda su tüketmelidir. Yaz aylarında vücutta nem dolayısıyla su kaybı oluşur. Bu durumda böbrek taşı olan kişilerde ağrılı ve sancılı bir durumu ortaya çıkarır. Hastaların ayaklarını üşütmemeleri kendilerini soğuğa karşı muhafaza etmeleri gerekir. 

- Taze limonata böbrekler için fayda sağlar. Limonatanın içinde bulunan sitrat içeriği böbrek taşının tekrar etmesini engeller. Ayrıca ağrının olduğu zaman sıcak su torbasıyla ağrının olduğu bölgeye baskı ve kompres yapmak ağrının en aza inmesine yardımcı olur.

- Hasta ağrının şiddetine bağlı olarak ağrı kesici ilaç kullanabilir. Ancak dikkat edilecek husus daha önce doktorun vermiş olduğu ağrı kesici ilacı kullanmaktır. Olası bir yan etkiye karşı bilmediğimiz bir ilacı kullanmamalıyız.

- Su içimine gelince böbrekler içtiğiniz su miktarına göre kendini düzenler. Ağrının olduğu zamanlar çok fazla su içmem sizin ve böbreklerinizin yararına olacaktır. 

- Böbrek taşları genellikle üreter yani idrar yoluna girdikleri dönemde belirti verir. Böbrek taşları düşürülürken üreterde yaptıkları tıkanıklık nedeniyle şiddetli ağrı oluşturur.

- Her böbrek taşı olmasa da bazı küçük böbrek taşları hiçbir belirtiye neden olmadan idrar yoluyla atılabilmektedir.