Bilinç Akışı Tekniği Nedir?

Bilinç akışı, Türk ve dünya edebiyatında sıklıkla kullanılan bir edebi tekniktir. Uygulaması kolay olsa da okuru içine çekecek şekilde ustaca kullanmak hayli zor bir tekniktir. Öte yandan, takip yapılmasının zorluğu da bu tekniğin kullanıldığı eserlerin okunmasını zorlaştırmaktadır. Ancak bu tür eserleri okuyan kitapseverler, hikâyelerde kendi düşüncelerini bulmakta, bu nedenle söz konusu kitaplarla sarsılmaz bir bağ kurmaktadır.

NEDİR?

Bilinç akışı tekniği, bilhassa roman ve öykü yazarlarının oluşturduğu, kurgulanan karakterlerin hafızasından geçen düşünceleri belirli bir sıralama gözetmeden, olduğu gibi aktarmayı amaçlayan bir edebiyat tekniğidir. Andaki düşüncelerden oluşan cümleler uzun ve karmaşıktır. Bu tekniği kullanan yazarlar, karakterlerin karşılaştığı olaylardan ziyade, o olayların karakterlerde meydana getirdiği düşüncelere ulaşmaya odaklanır.

İç monolog ve karakterlerin iç dünyasıyla konuşmaları bilinç akışı tekniği ile benzerlik gösterse de aslında birbirlerinden farklı tekniklerdir. İç monologda bir düzen, bir sıra, bir cümle yapısı takip edilirken bilinç akışında düşünceler hemen hemen hiç değiştirilmeden olduğu gibi aktarılır.  

Bilinç akışı, aslında bilinçsizlik halidir. Örneğin bu tekniğin yoğun olarak kullanıldığı Dostoyevski romanları, bu tanımı oldukça net bir şekilde açığa çıkartır. Dostoyevski, Karamazov Kardeşler ismindeki çok okunan romanını Sara nöbetleri etkisindeyken yazmıştır. Bu nedenle bilinç akışını romanın birçok noktasında kullanmıştır.

BİLİNÇ AKIŞINI KULLANAN YAZARLAR KİMLERDİR?

Söz konusu tekniği ustaca kullanan yazarlardan biri kuşkusuz ki James Joyce‘dir, eserlerinin genelinde bilinç akışı tekniğinden ustaca yararlanmıştır. Neticede okunması oldukça zor ancak edebiyat dünyasına yeni bir soluk getiren eserler yazmıştır.

Joyce, Ulysses isimli en çok okunan eserinde bilinç akışı tekniğini, ana karakter olarak seçtiği Stephen Dedalus karakteriyle resmeder.

Bilinç akışı tekniğini ustaca uyarlayan diğer yabancı yazarlar şu şekildedir; J.D Salinger (Çavdar Tarlasında Çocuklar), Virginia Wolf (Deniz Feneri, Mrs. Dalloway), William Faulkner (Ses ve Öfke) ve Marcel Proust (Kayıp Zamanın İzinde)

BİLİNÇ AKIŞI KULLANAN TÜRK YAZARLAR

Bilinç akışı tekniği Türk Edebiyatında da sıklıkla kullanılmıştır. İlk postmodern romanımızın yazarı Oğuz Atay, Tutunamayanlar ve Tehlikeli Oyunlar isimli romanlarında bilinç akışı tekniğini kullanmıştır. Neticede, romanların dikkate değer kısımlarını karakterlerin düşünceleri oluşturmuştur. Tutunamayanlar isimli romanında Oğuz Atay, başladığı bilinç akışı cümlesini 75 sayfa boyunca noktalama işaretleri kullanmadan devam ettirmiştir.

Orhan Pamuk, Sessiz Ev, Kara Kitap ve Masumiyet Müzesi isimli kitaplarında bilinç akışını sıklıkla kullanmıştır.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Hep O Şarkı

Yusuf Atılgan – Aylak Adam – Anayurt Oteli

İlhami Algör – İkircikli Biricik- Albayım Beni Nezahat İle Evlendir – Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku

Yukarıda yer alan eserler edebiyatımızda, bilinç akışı tekniği kullanılan eserler olarak karşımıza çıkmaktadır.