Bayram alışverişi yaparken sahte banknotlara dikkat!

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) resmi internet sitesinden Türk Lirası banknotların özelliklerini yayınlayarak, vatandaşların kandırılmaması adına dikkat etmeleri gereken ayrıntıları en ince detayına kadar açıkladı. Bu durumda Merkez Bankası'nın uyarılarına yönelik, bir banknotun sahte olup olmadığını anlamak için, kağıt paraların taşıdığı özellikleri bilmek ve buna göre karşılaştırma yapmak gerekmektedir. Merkez Bankası'nın kendi bastığı orijinal banknotların özelliklerini ise şu şekilde sıralıyor: 

-Banknot kağıdı 

Orijinal banknot kâğıdı, yüzde 100 pamuk elyafından üretilmiş olup, ultraviyole (UV) ışık altında kesinlikle parlamaz. Kağıt renkleri, her kupürün hakim renginin çok açık bir tonudur. Öte yandan kullanılan kağıtlar, kirlenmeye karşı da son derece dayanıklıdır. Piyasada rahatça bulunabilen sahte banknot kağıdı ise genellikle üzeri özel bir lakla kaplanmış olmasına rağmen, UV ışık altında parlama özelliğine de sahiptir. 

-Filigran 

Orijinal banknotların ön ya da arka yüzü ışığa tutulup bakıldığı zaman, baskısız beyaz alanda Atatürk portresi ve kupür değerini gösteren rakamdan oluşan filigran görülür. Bazı sahte paralarda filigran hiç olmamakta, bazılarında ise kağıdın içinden ya da dışından baskı yolu ile taklit edilmektedir. 

-Kılcal lifler (Güvenlik elyafları) 

Orijinal banknot kâğıdı içine, Merkez Bankası tarafından üretim aşamasında yerleştirilmiş, çıplak gözle görülemeyen; fakat UV ışık altında mavi ve kırmızı parlama veren kılcal lifler bulunur. Sahte banknotlarda da bu liflerin, baskı yolu ya da fosforlu kalem ile taklit edilmeye çalışıldığı görülmektedir. 

-Emniyet şeridi 

Orijinal banknotlarda, ışığa tutulduğu zaman düz bir hat şeklinde ve üzerinde kupür değerini gösteren “rakam” ve “TL” harflerinin bulunduğu emniyet şeridi vardır. Kağıda gömülü olan bu şeritler, UV ışık altında kupür değerine göre mavi, kırmızı ve sarı olarak üç farklı renkte parlama göstermektedir. Söz konusu sahte paralarda, bu emniyet şeridi baskı yolu ile taklit edilmeye çalışılmaktadır. 

-Holografik şerit folyo 

Orijinal banknotların sağ ön yüzünde, farklı açılardan bakıldığında renkli ve parlak yansımalar veren holografik şerit folyo yer almaktadır. Sahte kağıt paralardaki folyolarda, gümüş renkli ve yanardöner yaldız kullanıldığı görülmektedir. 

-Renk değiştiren şerit baskı 

Banknotların arka yüzünde, kupür değerini gösteren "rakam" ve "TL" harflerinden oluşan şerit baskı bulunur. Yarı şeffaf sarı renkli yansıma veren bu baskılar, renk değiştirme özelliğine de sahiptir. Sahte banknotlardaki baskıların, orijinale benzer şekilde taklit edilmeye çalışıldığı açık bir şekilde görülmektedir. 

-Kabartma baskı 

Buna göre gerçek banknotların ön yüzünde; bazı yazı ve rakam grupları ile motiflerde uygulanmış olan, parmakla dokunulduğunda kabartma etkisi hissedilen, özel bir baskı tekniği kullanılmıştır. Sahte banknotlarda; bu kabartma baskı uygulanmadığı gibi, bazılarında yükseklik hissi veren yöntemlerin uygulandığı görülmektedir. 

-Gizli görüntü 

Orijinal banknotların ön yüzünde, Atatürk portresi ceketinin sağ tarafında yer alan yedi köşeli ve motifli rozet içinde gizli bir görüntü bulunmaktadır. Enine ve boyuna yatay çizgilerle oluşturulan bu görüntüye; göz hizasında yatay bir şekilde bakıldığı zaman, kupür değeri rakamı okunabilmektedir. Sahte paralarda bu gizli görüntü efekti, gerçek versiyonu gibi verilememektedir.

-Mikro yazı 

Böylece orijinal banknotların ön yüzündeki ay-yıldız motifinin içerisinde, kupür değerini "rakam" ve "TL" harfleri ile gösteren, kabartma baskı tekniğinin uygulandığı mikro yazılar vardır. Büyüteçle okunabilen bu yazılar, Merkez Bankasının basmış olduğu gerçek paraların bir başka göstergesidir. Sahte banknotlarda da bu mikro yazı alanları, büyüteç ile bakıldığında deforme olduğu için okunamaz. Fakat bazı sahte versiyonlarda, uygulanan baskı tekniğinden dolayı mikro yazıların okunabilirliği artmıştır. 

-Bütünleşik görüntü 

Örneğin orijinal banknotların ön ve arka yüzünde bulunan ve kupür değerini gösteren rakamlar, ışığa tutulduğu zaman birbirini tamamlamaktadır. Oluşan bu bütünleşik görüntü, sahte banknotlarda genellikle bozuk ve düzensizdir. 

-Floresan (UV) etkili mürekkep 

Bu durumda orijinal banknotların ön yüzünde bulunan Atatürk portresi üzerinde, floresan etkili mürekkep ile basılmış, “rakam” ve “TL” harfler bulunmaktadır. Bu özellikte bir mürekkep kullanılarak basılan kupür değerleri, UV ışığı altında parlama özelliğine sahiptir. Ayrıca bazı sahte banknotlarda, “rakam” ve “TL” harflerinin orijinale benzer şekilde parlamasını sağlayacak yöntemlerin uygulanmaya çalışıldığı da görülüyor. 

-Seri ve sıra numaraları 

Söz konusu orijinal banknotların arka yüzünde, siyah ve kırmızı mürekkep ile basılmış iki adet seri ve sıra numarası bulunmaktadır. UV ışığı altında bu numaraların; siyah mürekkep ile basılanı yeşil, kırmızı mürekkep ile basılanı kırmızı parlama vermektedir. Gerçek banknotlarda siyah mürekkep ile basılan seri ve sıra numarası, sahte versiyonlarda UV ışık altında yeşil olarak parlamaz. Ancak bazı sahte paralarda, kırmızı mürekkep ile basılanlar, UV ışık altında kırmızı parlama verecek şekilde taklit edilmektedir. 

-Boyut farkı 

Kupür değerlerine göre farklı boyutlara sahip orijinal banknotlar, uzun kenarında 6 milimetre, kısa kenarında da ikili grup şeklinde 4 milimetre fark oluşturularak basılmaktadır. Sahte banknotların orijinal banknotlarla eşit ebatlarda taklit edilmelerine rağmen, bazılarının en ve boylarında birkaç milimetrelik küçük farklılıklar da gözlemlenmektedir.