Azerbaycan Cumhuriyeti 102. Yılını Kutluyor

Müslüman Doğu'nun ilk demokratik cumhuriyeti olan Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı, 28 Mayıs 1918 tarihinde, Gürcistan'ın Tiflis kentinde, Mehmet Emin Resulzade başkanlığında olan Azerbaycan Milli Şurasınca ilan edildi.

Ülkenin başkenti Bakü, Ermeni ve Bolşevik çetelerinin işgali altında olduğu için Fethali Han Hoyski başkanlığında oluşturulan geçici Azerbaycan hükümeti, faaliyetini bir zaman Gence kentinde devam ettirdi.

Ülkenin bağımsızlığını ilk olarak Osmanlı Devleti tanıdı. İki devlet arasında 4 Haziran 1918 tarihinde gerçekleştirilen anlaşma kapsamında, gitgide yükselen Ermeni ve Bolşevik tehdidine karşı Nuri Paşa (Killigil) komutasında olan Kafkas İslam Ordusu yardım etmeye geldi.

Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir'i Bolşevik birlikleri ve Ermeni çetelerinden arındırarak, 15 Eylül 1918 tarihinde Bakü'yü kurtardı. Kafkas İslam Ordusu’nda, Bakü'nün kurtuluşu için gerçekleştirdi savaşlarda bin 130 kişi şehit düştü.

Ülkede, kısa zaman içinde birçok alanda reformlar yapıldı. Cumhuriyetin "İstiklal Bildirisi"nde, ırk, din, mezhep ve cinsiyet farkı olmaksızın bütün yurttaşlara eşit haklar verildi. Müslüman Doğu'sunda kadınlara seçme hakkı tanıyan ilk ülke Azerbaycan oldu ve ayrıca kendi para birimi ve posta pulları tedavüle girerken Devlet Bankası ve Bakü Devlet Üniversitesi kuruldu.

Dış tehditlere karşı 26 Haziran'da kendi ordusunu kuran Azerbaycan’da bu konuda Osmanlı subayları önemli bir rol üstlendi.

Hükümetin 27 Haziran 1918 tarihinde aldığı kararla Türk dili devlet dili oldu, daha önce çoğunda Rusça eğitim olan ortaokullarda Türkçe eğitim yapılması zorunlu kılındı.

7 Aralık 1918 tarihinde ülkedeki bütün siyasi parti ve etnik grupların temsil edildiği 120 sandalyelik parlamento göreve başladı. Yalnızca 17 ay içinde parlamentoda 230 yasa tasarısı kabul edildi.

Azerbaycan Cumhuriyeti, 28 Nisan 1920 tarihinde Sovyet ordusunun ülkeyi işgaliyle sona erdi.

Sovyetlerin dağılması sonrası yeniden bağımsızlığını kazanan ülke, 1918-20 yılları arasında kurulan Azerbaycan Cumhuriyetinin varisi olarak görülüyor.