Rusya’nın Ukrayna’ya düzenlediği askerî harekâtın 5. günü tamamlanırken enerji piyasalarındaki belirsizlik ve tedirginlik her geçen gün artıyor. Bir tarafta Rusya’ya alternatif olan doğalgaz alım-satım yöntemleri konuşulurken, diğer yandan bazı Batı’lı ülkelerin Rusya’ya uygulamaya başladığı SWIFT yaptırımı tamamen hayata geçerse Türkiye’nin de Rusya’dan aldığı doğalgazın ödemelerinin hangi yollarla yapılacağından bahsediliyor. Söz konusu tartışmalara enerji uzmanları Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu ve Prof. Dr. Hakan Berument açıklık getirdi.
Türkiye bir ticaret merkezi olabilir
Doğalgaz zengini olan ülkelerin Türkiye’nin özellikle güney ve doğu kesiminde yer aldığına dikkat çeken Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, “Bu kaynakların Avrupa’ya rekabetçi bir fiyatla ulaşması ancak Türkiye üzerinden gidecek boru hatlarıyla mümkün. Hazar Denizi’nden gelen Azerbaycan gazı bir yıldır Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaşıyor. Mevcut ortamda hem Hazar Denizi’nden daha yüksek miktarda gaz sağlanması, hem de Akdeniz’deki alternatif kaynakların Avrupa’ya taşınmasına yönelik alternatif projelerin hayata geçirilmesi gündemde olacak. Orta Doğu’daki kaynaklar için de aynı şey geçerli. Önümüzdeki yıldan itibaren, Karadeniz’deki dev keşfimiz karaya getirildikten sonra Avrupa için Türk gazı da alternatif olacak. Türkiye’nin geçiş ülkesi değil, farklı kaynaklardan gelen gazın birbiriyle rekabet ettiği ticaret merkezi olarak gelişmesi önemli.” dedi.
Sondaj çalışmaları kararlılıkla devam etmeli
Kumbaroğlu, Türkiye’nin enerji özelinde atması gereken adımlar için ise: “Türkiye’nin doğalgazda öncelikle kendi kaynaklarını geliştirmek üzere yürüttüğü arama ve sondaj çalışmalarını kararlılıkla sürdürmesi, kaya gazı rezervlerini de değerlendirecek adımları atması gerekiyor. Gazda referans fiyatların oluştuğu uluslararası bir ticaret borsasını oluşturacak vizyonla süreci yönlendirmeliyiz. Enerjide Türkiye’nin birincil önceliği, yenilenebilir enerji kaynaklarını azami ölçüde değerlendirmek olmalı. Bununla birlikte doğalgazın yeşil dönüşüm sürecinde önemli bir rol oynayacağını hem Türkiye hem de Avrupa’da kömürden çıkış planlarını destekleyeceğini, Avrupa’nın doğalgaz ithalat ihtiyacının artacağını görmek gerekiyor. Kaynak çeşitliliği ve arz güvenliği için Avrupa’nın Türkiye ile işbirliği arayışının olacağı bir dönemi iyi değerlendirebilirsek Türkiye’nin bu coğrafyada bir Enerji Merkezi olma hedefini gerçekleştiririz.” ifadelerini kullandı.
Türkiye'nin konumu önemli
Prof. Dr. Hakan Berument ise Türkiye’nin bu süreçte kritik bir rol oynayacağına vurgu yaparak; “Rusya, doğalgazı kesmez çünkü Sovyetler Birliği döneminde bile gaz tedarik etti. Diğer yandan Avrupa, gaz almama yönünde çaba sarf edecektir. Bu durumda Türkiye’nin önemi artacak. Birincisi, İsrail gazının Türkiye’ye gelmesi ve buradan da Avrupa’ya gitmesi söz konusu. İkincisi, Azerbaycan gazı gelebilir. Üçüncüsü, Türkmen gazı gelebilir. İran’a uygulanan yaptırımlar kalkarsa İran’ın doğalgaz satma potansiyeli olabilir mi? Bunlar gündeme gelir.” şeklinde konuştu.
Avrupa Rusya’ya, Rusya Avrupa’ya bağlı
Rusya’yı SWIFT sisteminden çıkarma kararının hayata geçirilmesinin kolay olmadığına dikkat çeken Hakan Berument, “Amerika’yı bilemem ama Avrupa adına bu çok zor. Çünkü Avrupa hem petrol hem de doğalgaz açısından Rusya’ya aşırı derecede bağlı. Rusya da Avrupa’ya bağlı. ABD, kendi doğalgazını LNG formunda verebildiği kadar Avrupa’ya verecektir. Bu yaptırımları gündeme getirmek, ABD’nin çıkarına ve elinden geldiği kadar yapıyor ama Avrupa açısından bu o kadar kolay değil” dedi. Doğalgaz ödemeleri için yerel paraların kullanılmasının daha önce de gündeme geldiğini hatırlatan Berument, “TL ya da ruble kullanarak bu işi yapabilirler ama bu söylendiği kadar kolay bir şey değil. Kısıtlama getirilebilir ama SWIFT sisteminden çıkarmak çok ciddi bir olay. Finansal sistem bunu kaldırmaz.” ifadelerini kullandı.