Uyku apnesi olarak adlandırılan ve nefes kesilmesine neden
olan durum sanıldığının aksine oldukça önemli bir rahatsızlıktır. Erken tedavi
edilmediğinde ölüm riski oluşturan uyku apnesi hakkında; Uyku apnesi olarak
bilinen gece uyurken nefesin durması oldukça tehlikeli olabilir. Peki, uyku
apnesi nedir? Uyku apnesi neden olur? Uyku apnesinin nedenleri nelerdir? Uyku
apnesinin belirtileri nelerdir? Uyku apnesinin tedavisi var mıdır? Uyku
apnesinin tedavisi nedir? Sorularını sizin için haberimizde bir araya getirdik…
UYKU APNESİ NEDİR?
Uyku apnesinin birçok sebebi vardır. Fazla kilo, alkol ve daha birçok sebep uyku sırasında nefesin kesilmesi olarak tanımlanabilir. >Horlama, ses çıkararak sosyal ortamları ve aile yaşamını olumsuz etkiler. Ancak bir de bunun görünmeyen tarafı var. Horlamaya eşlik eden nefes kesilmesi kişinin sağlığını olumsuz şekilde etkiler. Bu duruma 'uyku apnesi' denir. Uykuda nefes kesildiğinde vücudun oksijen ihtiyacı karşılanmaz ve özellikle kalp - beyin gibi önemli organlar ilk olarak etkilenir. Bu organların dışında hormon yapısı bozulur kan damarları etkilenir kan basıncı artar.
UYKU APNESİ NEDEN OLUR?
- Uyku apnesi birçok hazırlayıcı etmen vardır; birincisi şişmanlıktır. Şişman insanda üst solunum yollarının iç çapı daralır.
- Bu uykudaki solunum esnasında hava yolunun hemen kapanmasına sebep olur.Bu uyku apnesi olarak isimlendirilir.
- Bunun bitmesi için kişide arousal olarak adlandırlan beyin uyanmasının olması ya da insanın uyanması gerekir.
- Öteki önemli hazırlayıcı etmenler sigara içmek, alkol kullanmaktır.
- Çene yapısının küçük olması, çenenin geride durması, bademciklerin ileri aşamada büyük olması, geniz eti mevcudiyeti, burun pasajında eğrilik, kırılma ve benzeri gibi durumlar neticesinde kapanması uykuda solunum durmasını ve horlamayı meydana getirir.
UYKU APNESİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Uyku apnesinin başlıca belirtileri arasında uykuda solunum durması gelmektedir. Bu hastalığa sahip kişilerin çoğu gece uykularında solunumların durduğunu fark etmezler.
Vücut solunum yapmayı durdurunca beyin uyandırma komutu verir. Uyku apnesine sahip kişiler gece defalarca uyanabilir fakat bunu fark etmeyebilirler. Uyku apnesine sahip olan kişilerde görülen olası belirtiler aşağıdaki gibidir;
- Sabah kalkmakta zorlanır
- Unutkanlık olur
- Çabuk sinirlenir
- Gün içerisinde sürekli uykuya meyil olur
- Oturduğu yerde, koltukta, direksiyon başında uykuya dalar.
- Çok terler
- Kilo alır
- Gündüz uykusuzluk
- Baş ağrısı
- Sinirlilik
- Konsantrasyon eksikliği
- Hafıza sorunları
- Horlama
- Boğaz ağrısı
- Ağız kuruluğu
- Yüksek tansiyon
- Kalp ritim bozukluğu
Uyku apnesinin belirtilerinden en önemlisi olarak uykuda solunumun durması gösterilir. Diğer uyku apnesi belirtilerini de şöyle sıralayabiliriz;
- Uykuda sırasında huzursuzluk
- Horlama
- Sık sık idrara kalkma
- Terleme
- Ağız kuruluğu
- Reflü
- Tanıklı olarak solunum durmaları
Uykuda solunum durması olarak tarif edilen uyku apnesi, toplumun büyük kısmını tehdit ediyor. Uyku apnesi, şişman kişilerde daha sık görülürken, boyun kalınlığının erkeklerde 43, kadınlarda 38 cm’nin üstünde olması da uyku apnesine zemin hazırlıyor.
Uykuda ani ölüm ve kalp krizi dışında, gündüz aşırı uyku hali sebebiyle iş ve trafik kazalarına da neden olabilen uyku apnesinden kurtulmanın yolu ise kilo vermekten, cerrahi ya da solunum cihazı tedavisinden geçiyor.
Üst solunum yollarında darlık sebebiyle meydana gelen bir hastalık olan ve uyku sırasında solunumun 10 saniyeden fazla durması olarak tanımlanan uyku apnesi, vücut kitle indeksi 30’un üzerinde olan kişileri daha çok tehdit ediyor.
konsantrasyon kaybı, sinirlilik, unutkanlık, okul başarısızlığı, iş yerinde performans düşüklüğü sık gözlenirken, iş kazası ve trafik kazası görülme riskleri de artar’ dedi.
UYKU APNESİNİN NEDENLERİ NELERDİR?
Uyku apnesi sendromu nedenlerine göre, santral (merkezi), obstrüktif (tıkayıcı) ve bu ikisinin birlikte görüldüğü karma tip olmak üzere üç farklı başlık altında değerlendirilebilir.
Santral uyku apnesi sendromunda beynin nefes al komutu vermediği ve solunumun beyin kaynaklı durduğu uykuda solunum bozukluğuna denir.
Tıkayıcı uyku apnesi sendromunda ise genellikle üst solunum yolunun büyümüş bademcikler, yumuşak damak sarkması veya kiloya bağlı olarak daralmasından dolayı kaynaklanır.
Tıkayıcı uyku apnesi sendromu erkeklerde daha sık görülmesine rağmen, kadınlarda da menopoz döneminde kendini gösterebilmektedir. Çeşitli hormonların, kilonun ve anatomik faktörlere bağlı olarak hava yollarında tekrarlayan daralmaların ve kapanmaların olmasıdır.
Uyku apnesi uyku sırasında solunumun kesintilere uğramasına neden olur. Uyku apnesi sendroumu; yüksek sesle horlayan, aşırı kilolu, yüksek tansiyonlu, burun veya boğaz bozukluğu olan kişilerde daha fazla görülür. Uyku apnesi, kanda düşük seviyelerde oksijen ve yüksek seviyelerde karbondioksite neden olur.
Burnun içinden başlayarak ağız içine kadar uzanan ve hava yollarını daraltan tüm solunum hastalıklarına bağlı durumlar uyku apnesine neden olabilir.
Uyku apnesi yüksek tansiyon ve düzensiz kalp atışı, kalp krizi ve inme veya gündüz uyku hali ile ilişkili olabilir. Uyku apnesi genellikle uyku sorunlarına bağlı diğer hastalıklar sebebiyle gelişebilir.
Nedeni tam olarak bilinmese de uyku apnesine yol açabilecek bazı durumlar ise;
- Başka bir uyku bozukluğuna bağlı rahatsızlıklar
- Üst solunum yollarına bağlı hastalıklar
- İlaç kullanımı
- Madde bağımlılığı
- Aşırı kilolu olmak
- Büyümüş adenoidlerdir (geniz eti)
UYKU LABORATUVARINDA TANI KOYULUYOR
UYKU APNESİNİ NASIL ANLARIZ?
Uyku apnesinin en belirgin özelliği uykuda solunumun durmasıdır. Diğer uyku apnesi belirtileri ise şöyle:
- Uykuda sırasında huzursuzluk
- Horlama
- Sık sık idrara kalkma
- Terleme
- Ağız kuruluğu
- Reflü
- Tanıklı olarak solunum durmaları
UYKU APNESİ TANI YÖNTEMLERİ
Uyku ile uzun dönemde şikayetleri olan kişilerin en kısa sürede bir doktora görünmeleri gerekiyor.
- Hekiminiz öncelikle tıbbi öykünüze başvuracak ve ardından fizik muayene uygulayacak. Uyku apnesi şüphesi halinde genellikle istenen test halk arasında uyku testi olarak bilinen polisomnografidir.
- Uyku laboratuvarında vücuda yerleştirilen elektrotlarla hastanın uykusu izlenmesiyle uygulanan bu test, uyku apnesi tansının konmasında faydalı olduğu gibi, apnenin hangi çeşit olduğunun tespit edilmesinde de işe yarıyor.
- Hastanın talebine göre hekiminde uygun görülmesiyle birlikte Polisomnografi testleri testler evde de yapılabiliyor. Uykudan 1 saat önce vücuda bağlanan elektrotlar yaklaşık 6 ila 7 saat süresince kayıt alabilir. 4 saatlik bir uyku sonuç almak için oldukça yeterlidir.
- Apne ve hipoapnenin sayıları tanı koymada en önemli etkenlerden biridir. Apne, uyku esnasında solunumun durması, hipoapnesi ise yavaşlamasıdır. Eğer kişinin, bir saatlik zaman diliminde beşten fazla kez solunumu durmuşsa o kişiye uyku apnesi tanısı konulabilir.
UYKU APNESİ TEDAVİSİ NASIL OLUR?
- Uyku apnesi tedavisi kişiye göre değişir. Minimum 6 ay tedavi süresi vardır.
- Bu süre boyunca her gece cihaz kullanılmalıdır.
- Daha sonrasında tedavide belirli bir düzeyde iyileşme olduğunda ise hasta cihazı gün aşırı veya haftada 1-2 gün kullanmaya başlar.
- Tedavi olumlu olduğunda hasta artık cihaz olmadan uyumaya başlıyor.
UYKU APNESİNİN TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Uyku apnesi, tedavi edilmesi gereken ciddi bir uyku bozukluğudur. Tedavisi, apne çeşidine, apnenin derinliğine ve kişinin solunum yollarının özelliğine göre çeşitlenir.
- CPAP adı verilen bir 'hava makinesi' bu tedavi yöntemlerinden biridir. Bu cihaza bağlı bulunan maske hastaya takılır ve doktor tarafından belirlenen basınçlı havaya hastaya iletir.
- Cihaz gece boyunca kullanılır ve basınçlı hava sayesinde solunum yollarının kapanması önlenir. Böylelikle hasta uykusunda nefes durması gibi sorunlar yaşamaz ve uyku düzeni daha kaliteli hala gelir.
- Ayrıca uyku apnesi hastası olan kişilere yaşam tarzlarında da değişiklik yapmaları önerilmektedir. Horlamanın azaltılması ve uyku apnesi semptomlarınızı iyileşmesi için kişilerin yaşam tarzında yapacakları değişikliklerde son derece önemlidir.
- Horlama veya uyku apnesi sendromu yaşayan kişilere öncelikle sigara ve alkolü bırakmaları, kilolarını kontrol altına almaları, düzenli olarak spor yapmaları, uykudan hemen önce ağır yemekler yememeleri, yan pozisyonda uyumaları gibi basit ama hayatlarını kolaylaştırmayı sağlayan önerilerde bulunuyor.
- Bazı hastalara diş hekimi tarafından, alt çeneyi öne iterek hava yolunu açmaya yarayan özel bir aparat hazırlanıyor.
- Eğer uyku apnesi rahatsızlığında yapılan uygulanan tedavi seçeneklerinin olumsuz sonuçlanmsı durumunda ya da boğazın> (geniz eti, küçük dil) hava yolunu tıkadığı durumlarda boğazda uyku sırasında hava yolunu daraltan dokuların azaltılması veya tamamen ortadan kaldırılmasını içeren bir operasyon planlanabilmektedir.