Ar-Ge ve inovasyon alanında danışmanlık ve araştırma faaliyetleri yürüten SER Danışmanlık’ın hazırladığı Türkiye Ar-Ge ve İnovasyon Raporu’nun ikincisi yayımlandı. Türkiye’nin yıllık Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerinin izlenmesinin amaçlandığı raporda çarpıcı veriler paylaşıldı.
Rapora göre 2020 yılındaki salgına rağmen özel sektörün Ar-Ge personeli istihdamında önceki yıla kıyasla daha yüksek bir artış kaydedildi. Özel sektördeki Ar-Ge harcamalarında ise KOBİ’ler büyük işletmeleri geride bırakarak Ar-Ge harcamalarını %30 oranında artırdı. Rapordaki dikkat çekici verilerden biri Türkiye’nin Avrupa Birliği Ar-Ge fonlarına ödediği katkı payının %113’ünü geri almış olması. Teknoloji gruplarına göre ihracatta genel anlamda bir düşüş yaşanmasına rağmen Teknoparklar ihracat tutarlarını dolar bazında %20 artırdı. OECD ülkeleri içinde son 10 yılda patent başvurusu sayısını en çok arttıran ülke konumuna yükselen Türkiye aynı yıl içinde ilk unicorn girişimini çıkardı. Raporda dikkat çeken bir diğer veri ise Türkiye’de melek yatırım ve girişim sermayesi yatırım tutarlarının %200 gibi rekor denilebilecek bir oranda artmış olması.
TÜRKİYE'DE AR-GE VE İNOVASYON 4 FARKLI BOYUTUYLA İNCELENDİ
2021 yılı içinde paylaşılan verilere dayanarak hazırlanan Raporda, 2020 özelinde ve son 10 yıl genelinde Türkiye’de yürütülen Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri farklı boyutları ile ele alınıyor. Rapor, 4 farklı boyuttan Ar-Ge ve inovasyon dünyasının bir resmini sunuyor. Bunlar Ar-Ge ve İnovasyon Girdileri, Ar-Ge ve İnovasyon Faaliyetleri, Ar-Ge ve İnovasyon Çıktıları ve Yapısal Koşullar olarak sıralanıyor.
Raporda yer alan veriler; TÜİK istatistikleri, OECD, WIPO, EPO, Dünya Bankası gibi ulusal ve uluslararası kuruluşların internet siteleri, bazı istatistiki veriler paylaşan uluslararası internet siteleri, Küresel İnovasyon Endeksi ve Avrupa Yenilik Karnesi raporları, ulusal kamu kuruluşlarının yıllık faaliyet raporları, yönetim danışmanlığı sahasında faaliyet gösteren bazı uluslararası şirketlerin raporları, internet ortamındaki haber siteleri gibi kaynaklara dayanıyor.
Türkiye 2021 Ar-Ge ve İnovasyon Raporu hem konuyu 4 farklı boyutu ile ele alması hem de çok çeşitli kaynaklardan derlediği zengin veri çeşitliliği bakımından Türkiye’de bu alanda hazırlanmış en geniş kapsamlı rapor olma niteliğini taşıyor. Ayrıca raporda her bölümün sonunda sunulan verilerin özetlendiği bölüm değerlendirmeleri de yer alıyor.
SER Danışmanlık Genel Müdürü ve Akademi Direktörü Dr. Ömer Özdinç raporla ilgili “Türkiye’de Ar-Ge ve inovasyona dair olan biteni yıllık olarak analiz etmek için Türkiye’de Ar-Ge ve inovasyonu ilgilendiren birçok temel hususun istatistikler ve somut olgular bağlamında ele alındığını” belirtti. “Bu ekosistemde aktör konumundaki kurumların yıllık faaliyet raporlarının kapsamlı olmasının ve standartlaşmasının önemini bir kez daha anladık” diyen Özdinç “raporun politika yapıcılara, akademisyenlere, araştırmacılara, sivil toplum ve düşünce merkezleri ile özel sektördeki kuruluşlara yeni perspektifler kazandırabileceğini” sözlerine ekledi.
Raporda öne çıkan tespitlerden bazıları:
TÜRKİYE OECD ÜLKELERİ İÇİNDE BİRİNCİ
Türkiye patent başvuru sayısında Çin, ABD, Japonya, Kore gibi bu alanda önde gelen ülkelerin epey gerisinde olmasına rağmen patent başvuru sayısını 10 yılda %100 arttırmıştır. Türkiye gösterdiği bu performansıyla OECD ülkeleri arasında son 10 yılda -2020’de OECD’ye üye olan Kolombiya’nın ardından- en çok artış sağlayan ülke olmuştur. Ar-Ge personeli başına patent verimliliği analiz edildiğinde birçok Avrupa ülkesinin 100 araştırmacı başına patent sayısı 1-2 civarında iken Türkiye 4 patent sayısıyla patent verimliliğinde öne çıkan ülkelerden olmuştur.
Tüm ülkelerin AB’den aldıkları katkı bir önceki yıla göre %8 artmışken Türkiye’ye sağlanan katkı %83 artarak 71 milyon avro olmuştur. Böylece Türkiye’nin AB’den Ufuk 2020 programı kapsamında bugüne kadar aldığı toplam katkı 296 milyon avro olmuştur. Bu da Türkiye’nin U2020 programına aktardığı bütçenin %113’ünü geri aldığı anlamına geliyor.
ÖZEL SEKTÖRÜN AR-GE PERSONELİ İSTİHDAMINDA YÜKSEK ARTIŞ
Özel sektörde istihdam edilen Ar-Ge personeli bu yıl %11 seviyesinde gösterdiği artışla 145.000 kişiye ulaşmıştır. 2020 başında tüm dünyayı sarsan Covid-19 salgınına rağmen Türkiye’de özel sektördeki Ar-Ge personeli sayısının önceki senenin de üstünde bir artış göstermesi dikkat çekici. 2020’de istihdam edilen toplam 15.000 Ar-Ge personelinin 14.000’den fazlasını özel sektör istihdam etti. Sektörel olarak en fazla Ar-Ge personeli istihdamı artışı yazılım, elektronik, gıda ve eczacılık sektöründe görüldü. Ar-Ge personelinin yine İstanbul, Ankara, Bursa, Kocaeli illerinde yoğunlaşmaya devam ettiği tespit edildi.
AR-GE HARCAMALARININ PAYI ARTTI
Ar-Ge harcamalarının GSYH (Gayrisafi Yurt İçi Hasıla) içindeki oranı 1,09’a yükselmiştir. Kamu ve özel sektörün Ar-Ge harcamalarındaki artış genel anlamda geçen yılın altında kaldı. Yine de bazı sektörlerde yüksek artışlar görüldü. Bu sektörlerden biri olan, yazılım sektörünün içinde olduğu, Bilgi ve İletişim sektöründe Ar-Ge harcaması son 3 yıllık artış ortalamasının dahi üzerine çıkarak bir önceki yıla göre %34 artış gösterdi. Yine eczacılık ürünleri sektöründe %82’lik bir artış yaşandı.
KOBİ'LER AR-GE ÇALIŞMALARINI DAHA ÇOK ARTIRDI
Büyük işletmeler Ar-Ge harcamalarını önceki yıla göre %17 arttırırken KOBİ’ler Ar-Ge harcamalarını %30 arttırmışlardır. Artış hızı düşse de Ar-Ge harcamaları içindeki en büyük pay hala daha büyük işletmelere aittir (%65). Ar-Ge harcamaları bazında ilk 10’a giren şirketler içinde Ar-Ge harcamasını en çok arttıran şirketler sırasıyla Tofaş (%62), TEI (%46) ve Arçelik (%24) olmuştur.
AR-GE HARCAMALARININ %26'INI GERÇEKLEŞTİRİYOR
Bu yıl Orta Anadolu ve Doğu Marmara bölgesinin Ar-Ge harcamalarındaki yıllık artış oranı İstanbul’un artış oranından daha fazla oldu. Yine de Türkiye’nin toplam Ar-Ge harcamaları içindeki en büyük paya sahip şehir İstanbul olmaya devam ediyor. İstanbul’un toplam Ar-Ge harcamaları içindeki payı %26.
AR-GE MERKEZLERİNDE YÜKSEK İSTİHDAM ARTIŞI
Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde ise daha fazla istihdam artışının yaşandığı bir yıl oldu. Önceki yıl yalnızca %1 oranında artış gösteren Ar-Ge tasarım merkezlerinde ilave istihdam sayısı %4 oranında artış gösterdi. Ar-Ge ve tasarım merkezleri 6.500’ün üstünde ilave istihdam gerçekleştirerek toplam istihdamda 74.000 kişiye ulaştı.
TEKNOPARKLARIN 202 PERFORMANSI
2020’de 761 firma daha teknoparklarda yerini aldı. Bu rakam son 5 yılın en yüksek rakamı. Buna karşın teknoparklardaki ilave istihdam rakamları geçen yıla göre daha az istihdam artışı gerçekleştirdi. Bir önceki yıl teknoparklar ilave 15.000 istihdam sağlarken 2020’de 8.000 ilaveyle toplam 65.000 kişilik istihdama ulaştı.
TEKNOPARKLARIN İHRACAT RAKAMLARINDA BÜYÜK ARTIŞ
2020 ülke genelinde ihracatın düştüğü bir yıl olurken teknoparkların ihracat performansında yüksek bir artış gerçekleşti. Teknoparkların ihracat tutarları dolar bazında %20 artarak 5,5 milyar dolara çıktı. Teknoparkların toplam ciroları içinde ihracatın payı %37’ye ulaştı.
KOSGEB PAYI ARTTI
TÜBİTAK’ın özel sektöre verdiği Ar-Ge desteklerinde %35’e varan bir düşüş, KOSGEB’in KOBİ’lere verdiği Ar-Ge desteklerinde ise %33 artış yaşandı.
EN FAZLA İHRACAT DÜŞÜŞÜ YÜKSEK TEKNOLOJİDE
İhracat gelirlerimiz teknoloji gruplarına göre genel anlamda bir düşüş yaşadı; imalat sanayiinde en fazla azalış yüksek teknoloji düzeyindeki sektörlerde gerçekleşti.
GİRİŞİM SERMAYESİNİN REKOR YILI
Melek yatırımcılar ve girişim sermayesi yatırım sayısı %94 ve tutarı %200’den fazla artarak rekor kırdı. En önemli gelişme ise Zynga oyun firmasının Peak Games’i 1,8 milyar dolara satın alarak Türkiye’nin start-upları arasında ilk “unicorn”un çıkmış olmasıydı.