Haber365 Özel Dosya/ Hasan Birgül
Suriye'deki silahlı grupları ve ülkelerin bu gruplara olan yaklaşımını derlemeye çalışan Ürdün, 100'den fazla örgüt tespit etti. Bölgede iç savaşın patlak vermesinin ardından 9 yıl geçti. Günden güne radikalleşen ve birbirinin benzeri örgütler kuruldu. Teröre terör, teröriste terörist diyemeyen ülkeler bu örgütleri kendi çıkarları doğrultusunda bu örgütleri yasa dışı birçok alanda kullanmaktadır.
BM, Suriye'de yer alan 100'den fazla örgütten yalnızca DAEŞ ve El Nusra'yı terör örgütü olarak tanımlıyor. Ancak diğer örgütler için her ülke farklı görüşlere sahip. Geçmişe dönüp baktığımızda olay, barış ve reform,demokrasi talepleri ile gelen siyasi bir protesto gösterisi ile başlamıştı. Fakat olaya öylesi kanlı ve eli silahlı örgütler de karıştı ki bu durum içinden çıkılmaz bir savaşa dönüştü.
SURİYE'DE TERÖR ÜÇGENİ
Şam yönetiminin Rusya ve ABD'nin desteğiyle Suriye'de çok sayıda cihatçı örgüt bulunmaktadır. Mevcut bölünmelere rağmen bölgedeki cihatçı ve muhaliflerin uzlaştığı tek bir konu var; Hükümetle herhangi bir mutabakat anlaşması asla imzalanmayacak, Eskiden El Kaide'ye bağlı olan Nusra Cephesi militanlarının kurduğu cihatçı Heyet Tahrir el-Şam , İdlib'deki en güçlü askeri gruplar arasında yer almaktadır. Suriye iç savasında direnişçiler bugün geçmişten daha fazla parçalanmış durumdalar.
Araştırmalara göre direnişçilerin terör örgütlerinin terörist sayısı 120 ile 150 bin arasında tahmin edilmektedir. Bunun %20 kadarının ise Uluslararası Cihat Örgütü’nün bir kolu olan Aşırı Sünni ve kendilerine İslam Devleti diyen örgüte bağlantılıdır. Terör Örgütleri genellikle isimlerini vahşetleriyle duyuruyor. Asıl dikkat çeken önemli bir kısım Rusya ve ABD'nin paralı askerleri bile bölgede ve teröristlere eğitim veriyor. Antifa ve Wagner ,lojistik ve istihabarat açısından ABD ve Rusya'nın gözü kulakları. Suriye'de ki Örgütlerin isimleri ve kadroları;
HURRAS al -DİN
Suriye'deki cihatçı gruplardan olan Hurras al-Din, HTŞ'den ayrılanlar tarafından Şubat 2018'de kurulmuştur.El Kaide ile ilişkilendirilse de iki örgüt de bu ilişkiyi resmi olarak kabul etmiş değil ama faal olarak bölgededirler.ABD, bu örgütü terör örgütleri listesine aldı.Nusra Cephesi de 2012'de ilk ortaya çıktığında uluslararası baskıya daha az maruz kalmak adına El Kaide ile ilişkisini gizlemişti.Hurras al-Din, kurulduğu günden beri bölgede aktif bir varlık gösteremedi.
Bombalama eylemleri yapıyor ama çok adından bahsettiremiyor. Bu örgütte de daha önce Afganistan'da, Orta Asya'da, Fas'ta ya da Irak'ta El Kaide'yle birlikte savaşmış çok sayıda tehlikeli savaşçı var. El Kaide yanlıları HTŞ karşısında Hurras al-Din'i desteklese de iki örgüt sahada birbirine girmiş durumda değil. Hükümet güçleriyle uzlaşmaya ciddi anlamda karşı çıkan örgütlerden olan Hurras al-Din, müzakere isteyenleri 'hain' ve 'mürtet' olarak adlandırıyorlar.
El Kaide 2018'de Suriye'de hükümete karşı cihatçıların bir araya gelmesini talep etmişti.Ancak HTŞ de Hurras al-Din de bir araya gelmek adına bir mesaj yayınlamadı.Örgüt bu zamana kadar liderlerini ve yönetici kadrosunu gizli tutmayı başarmıştır. Gerekçesi ise büyük ihtimalle üst düzey El Kaide liderlerine yapıldığı gibi hava saldırılarıyla öldürülmelerinin önüne geçmek.DAEŞ lideri Bağdadi de 2019'da bu örgütün liderlerinden birine ait bir evde öldürülmüştü bu konuyu dipnot olarak yazalım.
TÜRKİSTAN İSLAMİ PARTİSİ
El Kaide ile ilişkili tecrübeli Uygur Türklerinden oluşan Türkistan İslami Partisi'nin (TİP) kökenleri, Çin'in batısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne kadar uzanmaktadır. Çin'in Sincan bölgesindeki Uygurluların Çin yönetimine karşı silahlanarak 1997'de kurduğu örgüt, 2002'de ABD tarafından terör örgütü ilan edilmişti.
TİP, Suriye'de çatışmaların ilk başladığı dönemden beri ülkenin kuzeyinde ciddi anlamda varlık göstermektedir. Örgütün Çin'den kaçan üyeleri, Suriye'deki savaşın başlamasının ardından buraya giderek TİP adı altında savaşmaya ve canlı bomba olarak eylemler gerçekleştitmeye başladılar.Cihatçılar ve muhalifler tarafından saygı gören örgüt, zaman zaman iki gruptan örgütleri de destekledi ve militanların kendi aralarındaki çatışmalarda taraf olmasada kendi içinde karışıklıklar olabiliyor.TİP, HTŞ ve öncülü Nusra Cephesi ile de yan yana savaşmıştır.
Suriye'deki faaliyetlerine dair sıklıkla propaganda videoları yayınlayan örgütün güçlü bir medya ve dijital ayağı var. Fakat İdlib operasyonu öncesinde, muhtemelen dikkat çekmemek için, TİP paylaşımlarını azalttı. Bu da Suriye-İdlib'de nasıl bir pozisyon alacaklarını bilmemek sorun oluşturmaktadır.
Washington merkezli Carnegie Enstitüsü'ne göre, örgütün nihai hedefi HTŞ'den farklı. Bugüne kadar Arapça olarak 21 kez yayımladığı 'İslami Türkistan' isimli dergide amacını Çin'in Türkistan bölgesini özgürleştirerek İslami yönetim kurmak olarak hedeflediğini açıklıyor.
ULUSAL KURTULUŞ CEPHESİ
Suriye ordusuna hem de HTŞ'ye karşı kurulan Ulusal Kurtuluş Cephesi son dönemde İdlib'deki cihatçı grupların iç dinamik reaksiyonunda önemli bir role sahip olmuştur.Mayıs 2018'de kurulan örgüt Ağustos 2018'de de yeni katılımlarla büyüdü. Ahrar üş Şam, Nureddin Zengi, Feylak el Şam, Ceyş İdlib el Hür, Ceyş al Nasr, Sukur al Şam ve Ceyş el Ahrar gibi örgütlerin üye olduğu ittifakın Türkiye tarafından desteklendiğine dair yaygın bir kanı var.Cihatçı örgütler, kendilerine karşı savaşmak için kurulduğundan şüphelendikleri bu tür örgütlere karşı mesafeli olmuşturlar.Ulusal Kurtuluş Cephesi de müzakerelere tamamen karşı olduğunu söylüyor.Ekim 2019'da örgüt, Milli Ordu adı verilen birleşti.
HURSAN
ABD liderliğindeki koalisyon birliklerinin vurmuş olduğu bazı hedeflerin HURSAN örgütüne ait olduğu teyit edilmiştir. Bu örgütün elemanları da Başkan Obama tarafından uzman deneyimli El Kaide elemanları olarak tanımlanmıştır. Kişiler örgütün Suriye'ye geçmiş olan bir ekibi olarak kabul edilmekte bir çok Amerikan kurumu bu kişileri acil tehdit olarak adlandırmaktadırlar.Bu kişiler batılı hedefler için acil tehdit sayılmaktadırlar ve tehlikeli olarak adlandırılmaktadır.
ABD Hükümeti HURSAN'ın varlığını sadece geçtiğimiz hafta tanıdı ve ABD Milli İstihbarat kişilerin Irak ve Suriye'de Batıda terör üretmek maksadı ile çalıştıklarını ve ABD’ye karşı doğrudan tehdit olduğunu belirtmiştir. Kendisi bu bilgileri istihbarat konulu komisyonda Washington'da dile getirmişir. Hatta Türk heyetinede rapor göndermiştir.
ABDULLAH AZZAM TUGAYLARI
Abdullah Azzam Tugayları,2009 yılında resmi olarak varlıklarını ilan etmiş. El- Kaideli bağlantılı Lübnan merkezli selefi milis gruptur. 30 Mayıs 2012 yılında ABD tarafından terör örgütü olarak ilan edilmiştir. Mervan Halid Tugayı olarakda bilinmektedir. Esad'ı destekledikleri ve Suriye savaşına dahil oldukları için Lübnan'da Hizbullah ve İran merkezli saldırılar yapmış. İsrail'e roket saldırısında bulunmuşlardır. 2015'te örgütün fotoğrafları yayınlanmış. Hala aktif olarak bölgede faaliyetlerini sürdürmüşlerdir.
HİZBULLAH
Hizbullah,İran ve Suriye'nin maddi yardımlarıyla 1982 yılında Lübnan2da Şii milis olarak kurulmuştur.1985'te yayınladıkları belgeyle amaçlarının velayeti fakihe bağlı kalarak Müslümanları korumak ve Lübnan'ı İsrail işgalinden kurtarmak olduğunu ilan etmişlerdir. 1992'de Lübnan politikasına dahil olarak silahlı grup olmakla birlikte siyasi bir aktör haline de gelmişlerdir. Uluslararası komite tarafından bölgede bir çok terör saldırısı gerçekleşmiştir.
1997 yılında ABD'nin Yabancı Terörist Gruplar Listesine girmiştir. Suriye'de etkin bir rol almakla birlilte,2013 yılında Nasrallah Suriye'de Esad'ın zaferine kadar kalacaklarını net olarak söylemiştir.
Suriye'deki bulunma sebepleri tekfirci gruplardan korumak ve İsrail'in Lübnan'ı işgalini önlemek olarak beyan etmiştir.
KATAİB-İ HİZBULLAH
Kataib-i Hizbullah 2005 yılında Irak'ta kurulan batı karşıtı,radikal Şii milis gruptur.İdeolojik ve Finansal olarak Lübnan Hizbullah'ı ve İran ile yakın ilişkileri vardır. Faaliyetlerine genelde Suriye'de gerçekleştirselerde 2011 yılında Esad rejimini desteklemek için İran Devrim Muhafızları Komutanı Kasım Süleymani emri altında Suriye'ye savaşçılar göndermişlerdir. İnternet üzerinden Suriye'deki kendi faaliyetlerini yayınlamışlardır. Esad karşıtı savaşçılarla çalışın diyerek propaganda faaliyetlerini yürütmüşlerdir.
EL NUSRA CEPHESİ
El -Nusra Cephesi 2011 sonlarında El Kaide'nin Suriye uzantısı olarak kurulan silahlı örgüttür. Temel amaçları Suriye rejiminin katlettiği sivil halkı korumak olarak belirlenmiştir. Daha çok Suriye'nin kuzeybatısında aktif faaliyet göstermektedir.
Zaman içerisinde kimlik değişimine uğramıştır.2016 yılında El Kaide'nin ayrılarak bağımsız olduklarını ilan etmiştir. Askeri eylemler intihar saldırıları, suikast ve kaçırma gibi Suriye savaşı içinde birçok suçların sorumlusu olarak gösterilmiştir. Daeş'ten sonra 4000-5000 kişi ile en çok yabancı savaşçı içeren gruptur.
DAEŞ
ABD'nin Irak'ı işgalinden sonra oluştuğu bilinmektedir. Fakat 2004 yılında Ürdün'lü militan Zarkavi'nin Irak'ta el- Kaide'ye katılmasıyla Irak el -Kaidesi olarak isim almışlardır. 2006 yılının başlarında grup isim değiştirerek Irak İslam Devleti adını almış,2013 yılında Suriye'ye monte olmuşlardır. ABD 2004 yılında terör listesine eklemiştir. Daha sonra direk listeye eklemek yerine bu grubu Irak el -Kaidesi altında örgütler içinde göstermiştir. 2014 yılında örgüt lideri Bağdadi kendini halife olarak ilan etmiştir.
Örgütün merkezi Irak ve Suriye olmakla beraber Libya,Mısır,Pakistan,Nijerya,Suudi Arabistan gibi ülkeleri de vilayet olarak ilan etmiştir. Kendisine bağlı gruplar oluşturmuştur. Avrupa Ülkeleri, Amerika ve daha çok bir ülkede küresel çapta saldırılar ve ölümlerden sorumludur. İnsan tacirliği kaçakçılık ile de suçlanmaktadır. Sosyal medyalarda etkili propagandalar da bulunmuş ve intihar saldırıları gerçekleştirmiştir.
ŞAM İSLAM HAREKETİ
Şam İslam hareketi Ağustos 2013 yılında Fas'lı bir savaşçı tarafından kurulmuştur. Nusra cephesi ile beraber savaşmıştır. Örgüt Suriye'de Nusra Cephesi ve diğer silahlı örgütlerle beraber sivillere karşı terör saldırıları ve adam kaçırma operasyonları gerçekleştiriyor Suriye'de.
CEYŞ UL MUHACİRİN VEL ENSAR
Şubat 2013'te Çeçen militanların desteğiyle kurulmuştur. Yabancı savaşçılardan oluşmaktadır.DAEŞ ve Nusra cephesi dahil olmakla birlikte diğer örgütlerle işbirliği içinde terör faaliyetlerinde bulunmaktadır.
KATİBAT AL- İMAM AL -BUKHARİ
Suriye'de savaşan en büyük Özbek savaş gücüdür. Nusra cephesi ve el -Kaide bağlantılı bir gruptur. Çocuk kaçırma operasyonlarında çok sık ortaya çıkmaktadır.
PKK/YPG/PYD
PKK Terör Örgütü ele başı Abdullah Öcalan tarafından 1978'de Marksist-Leninist ayrılıkçı örgüt olarak kurulmuştur. Asıl amaçları Türkiye'nin güneydoğusunda bağımsız bir Kürt devleti kurmaktır. 1984 yılında sivil hayatı hedef alan terör faaliyetlerine silahlı eylemler ve propagandalara başlamıştır. Hain terör örgütü sivil halk çocuk demeden katliamlar yapmıştır. Kaçakçılık,uyuşturucu faaliyetleride bulunmaktadır.
Salih Müslim’in başkanlığını yaptığı PYD, Suriye’nin kuzeyinde üç ayrı kantonda temmuz 2012 tarihinde özerklik ilan etti. YPG bünyesindeki birçok yapılanmayla birlikte PYD’nin silahlı gücünü oluşturmaktadır. YPG, binlerce silahlı savaşçı teröriste sahip. PYD, Irak sınırından Fırat nehrine kadar uzanan 400 kilometre genişliğindeki bölgeyi kontrol etmeye çalışıyor.
İran'da PJAK, Irak'ta Taygari Azadi ve Suriye'de PYD/YPG PKK ile organik bağı olan terör örgütüdürPKK bugün PYD/YPG içindeki mensuplarıyla Suriye'de faaliyet göstermektedir. Suriye savaşıyla oluşan otorite boşluğundan yaralanılarak ve DEAŞ ile savaşma bahanesi sürerek Suriye'nin kuzey bölgesindeki toprakları ele geçirmeye çalışmıştır. Yerleşim yerlerinin yıkılması,kaçırma infaz,şiddet çocuk savaşçıları saflarına katma gbi insan hakları ihlallerinde bulunmaktadır.