Sedimantasyon nedir? Sedimantasyon değerinin yüksekliği ne anlama gelir? Sedimantasyon düşüklüğü ne anlama gelir? Sedimantasyon düşüklüğü neden olur? Sedimantasyon yüksekliği neden olur? Sedimantasyon yüksekliği nasıl tedavi edilir? Sedimantasyon testi, vücuttaki iltihabı tespit etmek için kullanılan bir kan değeridir. ESR (eristrosit sedimantasyon oranı) veya sedim olarak da ifade edilebilir. Sedimantasyon, kırmızı kan hücrelerinin çökme hızını ölçer. Sedimantasyon ile ilgili bilmeniz gerekenleri sizler için derledik. İşte merak edilenler...
Sedimantasyon sayesinde aşağıdaki hastalıkların varlığı veya gelişimi hakkında fikir yürütmek kolaylaşır:
- Eklem, damar ve diğer vücut iltihapları
- Apseler
- Bağışıklık sistemi sorunları
- Kanser
NORMAL SEDİMANTASYON (ESR) DEĞERLERİ NEDİR?
Test tüpündeki kırmızı kan hücrelerinin 1 saatte ne kadarının dibe çöktüğü, sedimantasyon değerini verir. Sedimantasyonun normal değer aralıkları aşağıdaki gibidir:
- Erkeklerde saatte 0 – 15 milimetre
- Kadınlarda saatte 0 – 20 milimetre
- Yaşlılarda bu değerler hafifçe yükselebilir.
- Yenidoğanlarda saatte 0 – 2 milimetre
- Çocuklarda 0 – 10 milimetre
SEDİMANTASYON YÜKSEKLİĞİ NE ANLAMA GELİR?
Sedimantasyon yüksekliğinde vücutta bir iltihabın söz konusu olduğu veya teşhisi konulmuş iltihaplı bir hastalığın etki gücünün devam ettiği çıkarımı yapılabilir. Bu durumda bazı proteinler kırmızı kan hücrelerinin bir araya gelerek daha hızlı çökmelerine neden olur.
Sedimantasyon yüksekliği hastalık tespitinde tek başına kullanılamaz. Diğer hastalık belirtileri ve tahlil sonuçları ile birlikte okunmalıdır.
SEDİMANTASYON YÜKSEKLİĞİ NEDEN OLUR?
1- Bulaşıcı İltihaplı Hastalıklar
Virüs, bakteri ve mantar gibi zararlı canlıların neden olduğu aşağıdaki iltihaplı hastalıklar sedimantasyon yüksekliğine neden olabilir:
- Zatürre
- Pelvik inflamatuar hastalık
- Apandisit
- Ateşli romatizma
- Tüberküloz
- Böbrek, kemik, deri, eklem veya kalp kapakçığı iltihapları
- Birçok farklı virüs kaynaklı iltihap
- Vücut genelinde görülen (sistemik) iltihaplar
2- Diğer İltihaplar
Salgı bezlerinde, kaslarda, eklemlerde veya damarlarda iltihaba neden olan aşağıdaki hastalıklar sedimantasyon yüksekliğine neden olur:
- Romatizmal polimiyalji
- Dev hücreli arterit
Graves hastalığı: Tiroit bezi iltihabı
Psoriatik artrit: İltihaplı deri ile birlikte görülen eklem iltihabı
Septik artrit: Bakteri kaynaklı eklem iltihabı
Reaktif artrit: Ani gelişen eklem iltihabı
Polimiyozit: Kas dokusunda iltihaba neden olan bir hastalık
3- Bağışıklık Sistemi Sorunları
Bağışıklık sisteminin hata ile sağlıklı vücut hücrelerine hasar vermesi ile karakterize olan aşağıdaki gibi hastalıklar sedimantasyon yüksekliğine neden olabilirler:
- Sistemik lupus eritematozu
- Deri veremi
- Romatizmal eklem iltihabı
- Alerjik damar iltihabı
Hiperfibrinojenemi: kanın pıhtılaşmasını sağlayan fibrinojen maddelerin aşırı miktarda olması sorunu
Makroglobülinemi: Kanın koyulaşmasına neden olacak ağır maddelerin artışı
- Kanser
Birçok farklı kanser türü sedimantasyon yüksekliğine neden olabilir. Bazıları şunlardır:
- Lenfoma
- Multipl miyelom
4- Diğer Nedenler
Aşağıdaki etkenler de sedimantasyon yüksekliğine neden olabilir:
- Hamilelik
Pre-eklampsi: Gebeliğin ikinci yarısında ortaya çıkabilen hamilelik kan zehirlenmesi
SEDİMANTASYON DÜŞÜKLÜĞÜ NE ANLAMA GELİR?
Sedimantasyon düşüklüğü genellikle vücuttaki iltihap miktarının veya iltihapla karakterize olmuş herhangi bir hastalık aktivitesinin düşük olduğu anlamına gelir.
Bazı iltihaplar sedimantasyon yüksekliğine neden olmaz. Dolayısıyla sedimantasyon düşüklüğü her zaman hastalığın olmadığı anlamına gelmez.
Bazı sorunlar farklı etkileri ile sedimantasyon düşüklüğüne yol açabilir.
SEDİMANTASYON DÜŞÜKLÜĞÜ NEDEN OLUR?
1 Sağlıklı Olmak
Sedimantasyon değerinin 0 olması bile tamamen sağlıklı olabilir. Düşük sedimantasyon genellikle sağlıklı, iltihapsız bir bünyeye sahip olunduğu anlamına gelir.
Ancak aşağıda sıraladığımız etkenler vücutta iltihap olmasına rağmen sedimantasyon değerinin düşük çıkmasına, dolayısıyla hastalık teşhisinin zorlaşmasına neden olabilirler.
2 Bazı Hastalıklar
Aşağıdaki hastalıklar ve vücut dengesizlikleri sedimantasyon değerini beklenenden daha aşağı çekebilirler:
- Yüksek kan şekeri seviyesi
- İlerlemiş karaciğer hastalıkları
- Orak hücre hastalığı
- Kalp yetmezliği
Hiperviskozite: Kan yoğunluğunun artması
Hipofibrinojemi: Kanın pıhtılaşmasını sağlayan fibrinojen madde sayısının azalması
Karaciğer veya böbrek sorunlarından kaynaklanan düşük kan plazması proteinleri
3 Sahte Düşüklük
Aşağıdaki etkenleri taşıyan kişilerin kan tahlillerinde okunan sedimantasyon değeri beklenmedik şekilde düşük olabilir:
Lösemi
Polisitemi rubra: Kırmızı kan hücresi (alyuvar) artışı ve dalak büyümesi belirtilerine neden olan, nedeni bilinmeyen kan hastalığı
SEDİMANTASYON YÜKSEKLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Aslında Sedimantasyon yüksekliği belirtisi görüldüğünde doğrudan doktora başvurulması gerekir. Muhtemelen hastanede yapılacak bir kan testi sonucunda bu değerin yüksek olduğu fark edilecektir. Sonrasında ise ESR neden yükselir sorusunun cevabını arayan doktorunuz vücudunuzda risk oluşturabilecek durumları gözden geçirir.
Tam bu noktada Sedimantasyon yüksekliği nasıl normale döner sorusunun cevabı aranır. Örneğin bazı durumlarda kullanılan ilaç, mineral eksikliği ya da gebelik gibi hormonel durumlar Sedim hızını etkileyen önemli faktörlerdendir. Akciğer kanseri Sedimantasyon yüksekliği ile açıklanabilen bir kanser türüdür. Hatta bronşlar ve solunum yollarıyla alakalı tüm tümörler ESR hızını etkiler.
Fakat yalnızca bu tür rahatsızlık ve hormon düzensizlikleri dışında kalan faktörlerden de söz etmek gerekiyor. Kanser teşhisi yalnızca doktorunuz tarafından koyulabileceği gibi kullanılan ilaçlardan minerallere kadar uzanan geniş bir liste Sedim hızını yükseltir.
- Metiserjid, Metildopa, Teofilin ve Dekstran etken maddeli ilaçlar
- A Vitamini
- Penisilamin ve Prokanamid içerikli ürünler
- Doğum Kontrol Hapları
- Kan Nakli
- Gebelik
Sedimantasyon hızı neye göre yükselir sorusunun cevabı bu gibi durumlar olabilir. Tabi ki yukarıda yer alan kronik rahatsızlıklar ve iltihaplı hastalıklar buna sebep olabilecektir.