Rusya Ukrayna savaşı küresel piyasayı nasıl etkileyecek? Tüm dünyaya maliyeti 1 milyar dolar!

Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle petrolden metal ve tarım ürünlerine neredeyse tüm emtia fiyatlarında sert artışlar görülmesi, zaten yüksek fiyat şoklarıyla mücadele eden dünya ekonomisindeki sorunları daha da deşiyor. Küresel ekonomi, Kovid-19 salgını nedeniyle görülen ekonomik krizin toparlanma aşamasını bitiremeden Rusya-Ukrayna savaşına bağlı olarak emtia fiyatlarında yaşanan artışlarla sarsılıyor.

Avrupa'da resesyon riski gündemde

Merkezi İngiltere'de bulunan Ulusal Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü'nün (NIESR) hazırladığı rapora göre, savaşın oluşturacağı etkiyle küresel GSYH'nin bu yıl yüzde 0.5 ve gelecek yıl yüzde 1 daralacağı düşünülüyor. Bu oran, küresel GSYH'nin yaklaşık 1 trilyon dolar azalması manasına geliyor. Büyümedeki düşüşün ise küresel enflasyonu bu yıl yüzde 3 artırarak maliyetler üzerinde baskı oluşturacağı öngörülüyor. Savaşın ekonomik zararının Rusya'dan sonra en büyük etkisinin ise Avrupa'da hissedilmesi ve Rus enerji ihracatına yönelik yaptırım uygulanmasının Avrupa'da resesyon yaratma riskini medyana çıkardığı aktarılıyor.

Doğalgazda 10 kat artış

Batılı ülkelerin Rusya ekonomisini zayıflatmaya yönelik uygulamaya başladığı yaptırımlar, Rusya'nın önemli bir paya sahip olduğu birçok emtia ürününde fiyatların tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkmasının yolunu açtı. Son bir yılda 10 kat artan doğalgaz fiyatlarıı, savaşın başlamasıyla sürekli olarak rekor tazeledi. 23 Şubat'ta megavatsaat başı 88.3 euro seviyesindeki vadeli doğalgaz fiyatı, 7 Mart'ta megavatsaat başı 345 euroya çıkarak yüzde 292 yükseldi. Brent petrolün varil fiyatı ise bu dönemde 96.6 dolar seviyesinden yüzde 35.3 artışla 130 dolar seviyesini aştı.

Böylece petrol fiyatları, 2008'den bu yana çıkmış olduğu en yüksek seviyesine ulaştı. Kömür ton başı fiyatı ise yüzde 142.5 artarak 485 doları buldu. Fiyatlardaki artışta, Batılı ülkelerin Rus petrol ve doğalgaz ihracatına ambargo uygulama ihtimali etkili oldu. Dünyanın en büyük üçüncü petrol üreticisi olarak bilinen Rusya, günlük 8 milyon varille en büyük ikinci petrol ihracatçısı unvanına sahip. Rusya, küresel doğalgaz ticaretinin ise yüzde 26'sını gerçekleştiriyor.

Nikel rekor kırıyor

Rusya-Ukrayna savaşı, küresel metal piyasalarında da fiyat rekorlarının kırılmasına sebep olarak ekonomileri yaşadığı zorluğu giderek artırıyor. Bakır fiyatları yüzde 10 artışla ton başına 10 bin doları geçerken, alüminyum yüzde 20 artışla 4 bin 73 dolara ulaştı. Paladyum fiyatları ons başına yüzde 25.6 artış gösterirken, nikelin ton fiyatı da yüzde 88 artışla 46 bin 800 dolara yükseldi. Nikelde fiyatlar dün 100 bin dolarla rekor bir seviyeye imza attı.

Rusya, küresel metal tedarikinde dünya genelinde önemli bir paya sahip. Emtia piyasaları analiz şirketi CRU Grup'un paylaştığı verilere göre, Rusya küresel paladyum tedarikinde yüzde 35, platinyumda yüzde 10 ve alüminyumda ise yüzde 6 paya ev sahipliği yapıyor. Dünya rafine bakır ve bakır madenlerinde yüzde 4'er payı olan Rusya, nikel tedarikinin de yüzde 5'ini karşılıyor. Ülkenin metal ve metalik ürünlerden elde ettiği ihracat geliri 51.1 milyar doları bulurken bu rakam, Rusya'nın toplam ihracatının yüzde 10.4'ünü oluşturması anlamına geliyor.

Tarımın Rusya'daki payı yüzde 7,3

Buğday fiyatları son zamanlardaki dalgalanmaların da etkisiyle yüzde 47.8 artışla 12.94 dolara ulaştı. Buğday her gün olduğu gibi dün de yüzde 5'in üzerinde artış göstererek 13.63 dolarla tüm zamanların rekorunu kırdı. Rusya, yüzde 18 payla küresel buğday ihracatında lider konumda bulunuyor ve tarım ürünlerinden yılda yaklaşık 40 milyar dolar ihracat geliri (yüzde 7.3) sağlıyor. Ukrayna ise yüzde 7 payla dünyanın beşinci buğday ihracatçısı olarak sıralamada yerini alıyor.

Kuzey Akım 1 tehdidi

Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, Avrupalı siyasilerin, Rusya'yı Kuzey Akım 1'den gaz akışına ambargo uygulamaya mecbur ettiklerini iddia etti. Novak, gazetecilere yaptığı açıklamada, Rusya'yı hedef alan suçlamalar nedeniyle Kuzey Akım 1 konusunda adım atabileceklerinin altını çizdi. Rusya, Kuzey Akım 1 hattıyla Baltık Denizi üzerinden Almanya'ya yılda 55 milyar metreküp doğalgaz sevk ediyor.

Shell'den petrol alımını durdurma kararı

Birçok küresel şirketin Rusya'ya yönelik yaptırım önlemlerine katıldığı bir dönemde Rusya'dan yaptığı iskontolu petrol alımıyla küresel kamuoyunu şaşırtan enerji şirketi Shell dün yeni bir yaptırım uygulayacağını açıklamıştı. Buna göre uluslararası petrol şirketi, Rusya'dan ham petrol alımlarını durduracağını açıkladı. Shell açıklamasında hükümet kuralları çerçevesinde ham petrol, petrol ürünleri, gaz ve LNG de dahil olmak üzere Rus hidrokarbon ürünlerinin alımına kademeli bir şekilde son verileceği aktarıldı. Shell, geçen hafta Rusya'dan varil başına 28,50 dolar indirimle ham petrol satın almıştı. Şirket, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sonrası 28 Şubat 2022 tarihinde ülkedeki projelerden çekilme kararı aldığını duyurmuştu.