Persona non grata; yani İstenmeyen Kişi, son yıllarda sıkça karşımıza çıkan bir kelimedir. Ülkelerin diplomatik savaşları sonucu diplomatlarını İstenmeyen Kişi ilan etmeleri durumu fazlaca görülmektedir. Bazen birer diplomatik yaptırım anlamına gelen bu davranış, devletlerin hangi konumda olduklarını ve tavırlarını belirtmektedir.
NEDİR?
Devletler arası ilişkilerde bir ülkeye girmesi veya o ülkede kalması ülkenin hükümeti tarafından yasaklanan kişi ve kişiler için kullanılan bir tabirdir. Latincedir. Çoğul hali personae non gratae'dir. Sahip olduğu diplomatik dokunulmazlık yüzünden tutuklanamayan veya herhangi bir kovuşturmadan korunan yabancı bir diplomata verilebilecek en büyük ve en ciddi kınama biçimi olarak kabul edilir. Bu sadece o diplomata mahsus değildir. Büyükelçi eğer istenmeyen kişi ilan edilirse, o elçilerin bulundukları ülkeler de aynı şekilde karşılık verebilmektedir. Genellikle savaş zamanında olmayıp diplomatik açıdan birbiriyle sorun yaşayan ülkeler arasında görülür.
NE ANLAMA GELİR?
Bir ülkenin büyükelçisini istenmeyen kişi ilan etmek, savaş ilanı dışı en üst olumsuz tepki anlamına gelmektedir. Büyükelçi, o ülkede kendi ülkesini temsil eden en üst kişidir. Bu da o ülkenin temsiliyetini sürgüne göndermek anlamına gelmektedir.
PERSONA NON GRATA ÖRNEKLERİ
- Birleşmiş Milletler eski Genel Sekreteri ve Avusturya Cumhurbaşkanı Kurt Waldheim ve eşi, Nazi savaş suçlarını bildiği ve bu suçlar hakkında hiçbir şey yapmadığı suçlamasıyla ABD ve diğer ülkelerde istenmeyen kişi ilan edildi
- Brad Pitt, 2014 yılına kadar Çin tarafından İstenmeyen Kişi olarak tanımlanıyordu. Sebebiyse 14. Dalai Lama'yı sempatik gösteren Tibet'te Yedi Yıl filminde başrol olarak oynamasıydı.
- Venezuela hükümeti, Gazze Savaşı sonrası 2009 yılında İsrailli diplomatları sınır dışı etti. İsrail de buna karşılık olarak Venezuelalı diplomatları persona non greta ilan etti.
- Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko seçimlere hile karıştırdığı ve barışçıl protestoculara karşı şiddete başvurduğu gerekçesiyle Litvanya, Estonya ve Letonya'da istenmeyen kişi ilan edildi.
- 6 Mart 2019 tarihinde Venezuela'daki Maduro hükümeti, "ülkenin içişlerine tekrarlanan müdahaleleri" nedeniyle Almanya'nın Caracas büyükelçisi Daniel Kriener'i istenmeyen kişi ilan etti.
- Nobel ödülllü Alman yazar Günger Grass, İsrailin zaten kırılgan olan dünya barışını tehdit ettiğine değindiği şiiri nedeniyle İsrail tarafından 2012 yılında istenmeyen kişi ilan edildi.