Osmanlı’nın 1830’lu yıllarda karantina ile tanıştığı açıklanmıştır. Karantinanın sebebi olarak ise kolera salgınına işaret edilmiştir.
Sultan II. Mahmud döneminde gerçekleşen bu duruma dair karantina düzenine bir türlü karar verilememiştir. Çünkü şeriata uygun olup olmaması hep bir kararsızlığa neden olmuştur. Hatta yine aynı durumdan dolayı halk arasında isyanlar boy göstermiştir. Ve karantina düzeni uzun vadede kurulamamıştır.
Osmanlı’da Karantina Usulü
Halk arasında çıkan isyanlara karşı devlet bir karara varmak zorunda kaldı. Üstelik bunun için Şeyhülislam Asım Efendi ile görüşme sağlandı. Öyle ki Osmanlı’da karantina nasıl başladı? Şeriata uygun mu sorularına sıklıkla yer verildi. Ve bu soruya karşı şeyhülislamın açıklamaları merakla bekleniyordu.
Neticesinde devlet adamları tarafından gerek coğrafi gerekse ticari şartlar ayrı ayrı değerlendirildi. Bunun üzerine Takvim-i Vekayi üzerinden karantinaya dair çeşitli açıklamalara yer verildi. Halkın bilinçlenmesi adına:
- Öncelikle karantinanın şeriata uygun olduğu ifade edildi.
- Yararlı bir uygulama olarak halkın bilgilendirilmesi esas alındı.
Hatta bunun üzerine II. Mahmut tarafından çeşitli yazılar kaleme alındı. Karantina için kitap tuttu ve halkın bu konuya vakıf olması için elinden geleni yaptı.
Osmanlı Devleti’nde İlk Karantina
Osmanlı’da karantina nasıl başladı? Şeriata uygun mu sorularına karşı gazeteden resmi açıklamalara yer verildi. Şeyhülislam açıklamalarına bağlı olarak halkın isyanı ortadan kalktı. Nitekim şeriata uygun olduğu açıklandı.
Önceleri usul-i tehaffuz şeklinde ifade edilen karantina, Sultan II. Mahmud döneminde ilk kez gerçekleşti. Çünkü bu dönemde büyük kolera salgını boy gösterdi. Rusya merkezli olan salgına dair geniş kapsamlı önemler alındı. Örneğin:
- Rusya ile dış ticarete dair yeni tedbirlere yer verildi.
- Karantina konusunda müzakereler düzenlendi.
Bir yandan halkın diğer yandan ise ticaretin göz önünde bulundurulması sağlandı. Sultan II. Mahmut bu döneme dair kitaplara dahi yer verdi. Ve sürecin ne denli zor olduğunu ifade etti.
Osmanlı’da Karantina Tedbirleri Nelerdi?
Yukarıda belirttiğimiz üzere karantinaya dair gemiler üzerinden tedbirlere yer verildi. Karantina işlerinden sorumlu kişiler atandı ve İstanbul’a gelecek gemilerin incelenmesi sağlandı. Takiben:
- Bulaşıcı hastalıklara dair risale hazırlıklarına geçildi.
- Maltepe Hastanesi salgına dair görevli hale geldi.
- Karantina teşkilatlarının kurulmasına özen gösterildi.
Sistemli olarak başta Çanakkale merkezli karantina kuralları uygulandı. Çanakkale’de çadırlar kuruldu ve limana gelen gemiler üzerinden sıkı tedbirlere geçildi. Örneğin karantina tezkirelerinin dahi ele alınması söz konusudur. Tüm bu tedbirler uzunca bir süre devam etti. Dünyayı etkisi altına alan kolera için ortak bir mücadele içerisine girildi.