Osmanlı'da halkın yönetime katılması ilk olarak 1. Meşrutiyet'in ilanı döneminde olmuştur. 1. Meşrutiyet'in amacı Osmanlı İmparatorluğu’nun varlığını devam ettirmesiydi. 1. Meşrutiyet ile padişahın kurduğu meclisin yanında bir de halkın seçtiği üyelerden oluşan bir meclis kurulmuştur.
OSMANLI'DA HALKIN YÖNETİME KATILMASI NASIL OLDU?
Meşrutiyet ile padişahın tek başına karar organı olduğu sistem ortadan kaldırılmış ve halkın yönetime katılması sağlamıştır. Halkın yönetiminde söz hakkı veren bir yapı >Osmanlı Devleti için oldukça büyük bir değişiklikti.
YÖNETİME KATILACAK MECLİS ÜYELERİ NASIL SEÇİLİRDİ?
Meclis üyelerinin bir kısmının yine padişah tarafından seçiliyordu. Üyelerini padişahın seçtiği meclise Meclis-i Ayan ismi verilmişti. Diğer meclisin üyelerini ise halkın seçmesine karar verilmişti. Halkın seçtiği üyelerden oluşan meclise Meclis-i Mebusan ismi verildi.
MEŞRUTİYET NASIL İLAN EDİLDİ?
Tanzimat Fermanı’nın duyurulmasından sonra Osmanlı Devleti Batı felsefesinin etkisi altında kalarak yenileşme fikirlerini benimsedi. O zamanlar oldukça etkili olan Genç Osmanlılar halkında yönetime katıldığı bir sistem oluşturulması için çaba gösterdiler. Bu grubun önderliğinde ise Mithat Paşa, Namık Kemal ve Ziya paşa gibi önemli isimler bulunuyordu. Genç Osmanlılar halkın yönetime katılması fikrini Sultan Abdülaziz'e sundular. Sultan Abdülaziz teklifi kabul etmedi. Bunun üzerine kendisi tahttan indirilerek yerine V. Murat getirildi. V. Murat’ta sağlık sorunları olduğu için tahttan indirilince yerine II. Abdülhamit geldi. II. Abdülhamit Genç Osmanlılara Meşrutiyet sözü ve Mithat Paşa’ya sadrazamlık sözü vermişti. Sultan Abdülhamit tahta geçtikten sonra ilk anayasa olma özelliği taşıyan 1876 Kanun-i Esasi'yi çıkarmıştır. Ardından da I. Meşrutiyet ilan edilmiştir.
Kanun-i Esası ile birlikte halk yönetime katılmaya başlasa da parti kurmaları ve toplanmaları yasaklanmıştır. Meclisin açılması ve kapanması yetkisi padişahta kalmaya devam etmiştir. Yani anayasal anlamda değişiklikler yapılsa da monarşik yapı tam olarak bırakılmamıştır.
1. MEŞRUTİYETİN ÖNEMİ NEDİR?
Meşrutiyet’in Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu dağılma durumundan çıkması için yeniden eski gücüne kavuşması için araç olarak kullanılmak istenmiştir. Hristiyan ve diğer gayrimüslim halkların sevgisi kazanılmak istendi. Farklı devletlerin vatandaşları koruma altına alınacak ve diğer devletlerin Osmanlı’nın iç işlerine karışması engellenecekti. Osmanlı’da halkın yönetime katılması ile birlikte huzursuzlukların son bulacağı düşünülmüştü.
İlk Osmanlı Mebusan Meclisi 20 Mart 1877 tarihinde açılmıştır. 1877 ve 1878 arasında süregelen 93 Harbini gerekçe gösteren II. Abdülhamit meclisi kapatmıştır. Amacına tam olarak ulaşamasa da oldukça büyük bir yenilik olmasıyla I. Meşrutiyet tarihimiz açısından önem taşımaktadır.