Osmanlı İmparatorluğu’nda bankacılığın gelişimi ve regülasyon öncesinde dikkate alınan hususlar şöyle:
- The Ottoman Bank olarak adlandırılması esas alınmıştır.
- 1856 yılında sonuçlanmıştır.
- Merkezi Londra olan banka için 500 bin sterlin sermaye temin edilmiştir.
Dış borçlanma sorunu ile karşı karşıya kalan Osmanlı, çözümü farklı mali uygulamalarda bulmayı hedefledi. Örneğin Osmanlı Bankası bu amaçla kuruldu demek yanlış olmaz. Ancak yine de kurulan bankanın dış borçlara dair çok büyük bir etkisi olmadı. Çığ gibi büyüyen dış borcun önüne geçilemedi.
Osmanlı Devleti’nde Modern Bankacılık
Osmanlı İmparatorluğu’nda bankacılığın gelişimi ve regülasyon dönemine dair gelişmelerin 19. Yüzyılda gerçekleşmesi söz konusudur. Tanzimat Dönemi ile beraber modern bankacılık adına çalışmalara başlanmıştır. Ve Birinci Dünya Savaşı’na kadar bu alanda gelişmelere imza atılmıştır.
Bankacılık sektörüne Londra merkezli olacak şekilde katıldığı açık durumda. Büyük bir sermaye eşliğinde bu dalda harekete geçilmiştir. Önceden de belirttiğimiz üzere çalışmaların asıl hedefi dış borçlar olmuştur. Bu durum:
- Abdülhamid dönemi ile başlamıştır.
- Dış borçlanma Kırım Savaşı ile dile getirilmiştir.
Savaşı takiben borçlanmanın önü arkası gelmemiştir. Ancak çığ gibi büyüyen borçlanmaya ilişkin herhangi bir yaptırım uygulanmamıştır. Yani hızlı bir şekilde yükselişe geçen dış borçlanma neticesinde Osmanlı çöküşüne doğru geçilmiştir.
Osmanlı Devleti Para Reformları
Osmanlı İmparatorluğu’nda bankacılığın gelişimi ve regülasyon için çeşitli reformlara yer verilmiştir. Para politikasını koordineli hale getirmek isteyen Osmanlı başta bu uğurda çalışmalara yer vermekten geri kalmamıştır. Örneğin reformlara karşı:
- Altın değerinin sabit hale gelmesi esas alınmıştır.
- Altından ziyade döviz kurunun da sabit kalması hedeflenmiştir.
- Kağıt para devalüasyonu açısından da reformlara yer verilmiştir.
Ekonominin daha düzenli bir hale gelmesi adına çeşitli reformlar ele alınmıştır. Ve bunun için 1844 yılında harekete geçilmiştir. Tam olarak modern bankacılık çalışmalarına dair 1856 yılı dikkate alınmalıdır. Öyle ki ilk banka çalışmalarına hızlı bir şekilde geçilmiş ve finansal düzen hedeflenmiştir.
Osmanlı Devleti Ulusal Banka Çalışmaları
İlk banka olan Osmanlı Bankası’ndan istenilen sonuç elde edilememiştir. Bu duruma karşı yeni bir banka hedeflense de dış borçlardan kaynaklı olarak uzunca bir süre harekete geçilememiştir. Öyle ki Kırım Savaşı’nı takiben üst üste borçlanmaya gidilmiştir.
Neyse ki tarihler 1862’yi gösterdiğinde Osmanlı Bankası hissedarları ile yeni bir anlaşmaya gidildi. Anlaşma Fransız sermayecileri arasında gerçekleşti. Paris’te yapılan anlaşma neticesinde:
- Osmanlı Banası tasfiye çalışmalarına yer verildi.
- Yeni adı Bank-ı Şahane-i Osmani olarak ifade edildi.
Yeni bankanın resmi olarak kurulması gecikmedi. Resmiyette Osmanlı hukuku ele alındı ve işletilmesi sağlandı. Öyle ki Osmanlı için kurulan bankada İngiliz ile Fransız ortaklarının imzaları boy göstermekteydi.