Osmanlı Devleti’nde Matbaacılığın Gelişimi
Osmanlı Devleti'nin yıkılmasının birden çok nedeni olsa da, özellikle birtakım yeniliklerin takip edilmemesi bunların başında gelir. Matbaa bu konuda en dikkat çekici örneklerin arasında yer alıyor.Ancak bilinenin tam tersine Osmanlı Devleti matbaa ile çok uzun bir süre önce tanışmıştır.
Osmanlı'da matbaanın serüveni bilinenin aksine çok eski yıllara dayanır ve 1493 yılına kadar uzanır. Buna göre ilk matbaaya dair şunları bilmek lazım;
- Osmanlı topraklarında matbaa ilk olarak 1493 senesinde hizmete girmiştir. Bazı tarihçiler ise bunun 1503 yılı olduğunu savunur.
- Endülüs bölgesinde Müslüman ve Hıristiyanlara uygulanan soykırım karşısında sessiz kalamayan Osmanlı Devleti, yollamış olduğu gemilerle onların büyük bir kısmını kurtarmıştır.
- Bunların içinde Nahmias kardeşler de vardır.
- İkinci Bayezid döneminde padişahtan bizzat almış oldukları iznin hemen ardından başkent İstanbul'da matbaayı kurdular.
- Bunun ardından ilk eser olarak da Arbaa Turim adındaki Yahudi hukukuna dair bir kitabı başarılı bir biçimde basmışlardır.
- Daha sonra ise matbaa sayısı artmıştır.
- Selanik şehrinde 3 tane ve Edirne'de de 1 adet matbaa faaliyetlerini başlatmıştır.
- Bu dönem içinde Osmanlı Ermenileri de boş durmamış ve Tokat kentinde yaşayan Apkar Tıbir ile bu kervana katılmışlardır.
- 1627 senesinde ise Rumların açmış olduğu bir matbaa vardır.
İlk Türk Matbaası Ne Zaman Açıldı?
Osmanlı Devleti’nde matbaacılığın gelişimi nasıldır: İlk Türk matbaası ise 1726 senesinde kurulmuştur. Bunun için iki ortak olan Yirmisekiz Sait Efendi ve aynı zamanda İbrahim Müteferrika gerekli adımları atmışlardır. Yapılmış olan hazırlıkların sonrasında 1729 senesinde basıma geçilmiştir. Buna göre ilk olarak Van Kulu Lugatı basılmıştır. Bu durum çok büyük bir sevinçle karşılanmıştır. Matbaa çok uzun yıllar boyunca faaliyetlerini devam ettirmiştir. Farklı birçok konuda eser vermiştir. Bu tesisin en temel özelliği ise özel bir teşebbüs olmasıdır. Matbaanın bir zorunluluk olduğunu anlayan Osmanlı Devleti, daha sonra ilk resmi matbaa olan Matbaa-i Amire'yi kurmuştur.
Matbaa Neden Geç Açıldı?
Osmanlı Devleti’nde matbaacılığın gelişimi nasıldır: Çok uzun yıllar boyunca matbaanın Osmanlı Devleti’ne çok geç geldiğine dair yanlış bir bilgi vardı. Ancak durum bunun tam tersiydi. Matbaa henüz yükselmenin başında İstanbul'da aktif olmuştu. Ancak bunlar her daim gayrimüslim olan kitlenin girişimleri ile sağlanmıştı. Türklerin matbaayı geç kurmasının nedeni ise merak edilen bir konu olmuştur. Bunun birden çok nedeni var.
Her şeyden önce devlet, kitap yazan hattatların işsiz kalmasını istemiyordu. Bu yüzden izinler geç çıkmıştır. Bunun yanı sıra özellikle ulema, matbaada dini eserlerin basımına karşı her daim mesafeli olmuşlardır.