Pandemiyle ve darbe girişimleriyle birlikte daha çok duymaya başlanılan Olağanüstü Hal OHAL, küresel ya da ulusal çapta etkisi olan herhangi bir olaya çözüm bulunamaması halinde yönetimin gittiği çözüm yollarından biridir. Peki, resmi olarak OHAL nedir, OHAL ne zaman ilan edilir ve OHAL ilan edilirse ne olur?
OHAL NEDİR?
Olağanüstü hal ya da OHAL, olağanüstü bir yönetim düzeni gerekli olduğu durumlarda (doğal afet, ulusal çapta salgın hastalık, ekonomik buhran, yaygın şiddet vb.) başvurulan yöntem, uygulamadır.
OHAL kanunu ya da OHAL kararı bu olağanüstü durumda devletin ve halkın nasıl bir yöntem izleyeceği konusunda yol gösterici bir belgedir. OHAL kabul edildiği durumlarda ülkenin o süre içerisinde normal devlet düzeninden farklı bir yöntemle ilerleyeceği anlaşılmalıdır.
EKONOMİK OHAL NEDİR?
Son dönemlerde gündeme gelen ekonomik OHAL konusu çok merak ediliyor. Peki, ekonomik OHAL nedir? Ekonomik OHAL, ekonomide yaşanan olağanüstü bir durum (enflasyon, deflasyon, devaülasyon vb.) olması halinde devlet yönetiminin belli bir süre için düzen değiştirmesi anlamına geliyor.
Ekonomide yaşanan dalgalanmalardan kaynaklı olarak ekonomik OHAL'in gelip gelmeyeceği merak ediliyor. Şu anda böyle bir durumun söz konusu olmadığı söylendi. Bazı ekonomistler durumun OHAL'e varacağını düşünüyor. Bakan Nebati bu konuda nasıl bir yol izleyecek? Ekonomik gidişat merak konusu.
OHAL İLAN EDİLİRSE NE OLUR?
Herkesin merak ettiği soru: OHAL ilan edilirse ne olur? Yönetim tarafından OHAL kararı alındığında bu bilgi Resmi Gazeteden duyurulur. Böylece ülke genelinde herkesin durumdan haberdar olması sağlanır. Meclisin onay vermesinin ardından OHAL resmi olarak uygulamaya konur.
Meclis OHAL için bir toplantı gerçekleştirir. OHAL durumlarında en fazla 4 ay olacak şekilde devlet işleyişinde değişikliğe gidilebilir. 4 ayın sonunda tekrar OHAL ilan edilebilir ve değişiklik yapabilme kararları baştan yine 4 ay olacak şekilde düzenlenebilir. Durumun düzelmesi halinde OHAL süresi dolmadan da olağanüstü hale son verilebilir.
OHAL konusunda merkezi olarak Bakanlar Kurulu karar alsa da bu karara Milli Güvenlik Kurulu da gereken durumlarda katılabilir. Bakanlar Kurulu gereken durumlarda Milli Güvenlik Kurulu’ndan destek alarak OHAL süresini düzenleyebilir. OHAL Komisyonu da bu alanda çalışmaktadır.
OHAL kararları yayın organlarıyla mutlaka halka bildirilir. Ayrıca OHAL durumlarında Cumhurbaşkanının aracı olması şartıyla Bakanlar Kurulu, bazı kararnameler düzenleyip çıkarabilir. Yine tüm kararnameler Resmi Gazetede yayınlanır ve diğer yayın organlarıyla halka bildirilir.
OHAL İÇİN NASIL DÜZENLEMELER GETİRİLEBİLİR?
OHAL ilan edildiği durumlarda olayın şekline, etkilediği kitleye, neden ve sonuçlarına göre çeşitli düzenlemeler yapılabilir. Buna göre yönetim tarafından şu düzenlemeler getirilebilir;
- Belirli bölge ve saatlerde herkesin ya da belirlenen bir grubun dışarı çıkması ya da belirli bir bölgede bulunması yasaklanabilir.
- Yaşanan olağanüstü hal çerçevesinde herkesin ya da ilgili grubun eşyaları aranabilir ve tehlike oluşturacak eşyalara el konabilir.
- OHAL yaşanan bölgeye dışarıdan biri ya da birileri alınmayabilir.
- Yazılı yayın organlarının basımı ya da dağıtımı durdurabilir. Ayrıca basılmış olanlar toplanabilir.
- Ruhsatı olan kayıtlı tüm silahlara el konulabilir ya da yasaklanabilir. Bununla birlikte kesici delici aletlere de aynı düzenleme getirilebilir.
- Dernek faaliyetleri süreli ya da süresiz olarak durdurulabilir.
- Bir grubun ya da grupların toplantı yapması ya da bir bölgede bir araya gelmesi yasaklanabilir.
DÜNYADAN BAZI OHAL ÖRNEKLERİ
- Fransa 2015 yılında yaşanan Paris saldırılarında OHAL ilan etti.
- ABD 11 Eylül saldırılarında OHAL ilan etti.
- Filipinler fırtına felaketi ardından OHAL ilan etti.
- Kırım, Ukrayna’da yaşanan enerji sorunu sebebiyle OHAL ilan etti.
- Türkiye’de 15 Temmuz askeri darbe girişiminin ardından 2 yıl OHAL ilan edildi.