"Mal sahibi, mülk sahibi,
Hani bunun ilk sahibi?
Mal da yalan, mülk de yalan,
Var biraz da sen oyalan."
Dizelerinin sahibi büyük düşünür ve şair Yunus Emre İslam'ın sabır, kanaat, hoşgörü, cömertlik, iyilik, fazilet değerlerini benimsemeye yönelik telkinleriyle yüzyıllardır insanlığa ışık saçıyor, öğütleriyle yol gösteriyor.
Kesin olarak doğum tarihi bilinmeyen ve çeşitli kaynaklara göre, 13. yüzyılın ortası ile 14. yüzyılın ilk çeyreği arasında Anadolu'da yaşayan, Yunus Emre'nin 1307-1308'de yazdığı "Risaletü'n-Nushiyye" ile vefatının ardından sevenlerinin derlediği şiirlerinden oluşan "Divan" isimli iki önemli eseri bulunuyor.
Anadolu'nun manevi mimarlarından sayılan düşünür, tasavvuf ve halk şairi Yunus Emre, her müminin arzuladığı ilahi aşkı anlattığı şiirlerini halk diliyle yazdı.
TÜRK TASAVVUF EDEBİYATININ ANADOLU'DAKİ KURUCUSU
Türkiye Türkçesinin tarihi devresinin ilk safhasını teşkil eden ve "Eski Anadolu Türkçesi" adı verilen bu şivenin oluşmasında rol oynayan Yunus Emre, her yıl mayıs başında Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftası'nda düzenlenen etkinliklerle anılıyor. Yunus Emre Türbesi'nde gerçekleştirilen anma töreni, bu sene coronavirüs salgınıyla mücadele tedbirleri kapsamında iptal edildi.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) İlahiyat Fakültesi İslam Felsefesi Öğretim Üyesi ve Yunusemre Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Kamil Sarıtaş, Anadolu'nun manevi mimarlarından Yunus Emre'nin gönül mektebinin kurucusu ve adeta bir ruh doktoru olduğunu söyledi.
Yunus Emre'nin, Mihalıççık'taki Sarıköy'de (Yunus Emre Mahallesi) doğduğunu belirten Sarıtaş, şöyle devam etti:
"Acem tasavvufi eserlerinden tamamıyla ayrı bir mahiyette, halkın zevkine uygun bir Türk tasavvuf edebiyatı vücuda getirmiştir. Bu nedenle Türk tasavvuf edebiyatının Anadolu'daki kurucusu kabul edilir. Şiirlerinde her müminin arzuladığı ilahi aşkı dile getirmiştir. Sade ve gösterişsiz bir hayat yaşamıştır. Yunus Emre, sözleriyle ve yaşayışıyla 13. yüzyıldan bugüne kadar tanıyan her insanın kalbinde taht kurmayı başarmıştır. Kısa, özlü ve etkili sözleriyle tasavvuf alanında oldukça etkili olmuştur. Her daim İslam'ın iman, aşk, umut ve adalet üzerine kurulan zaman ve mekan üstü mesajlarının taşıyıcısı olmuştur. 'Ölen hayvan imiş, aşıklar ölmez.' ve 'Her dem yeniden doğarız, bizden kim usanası.' diyen Yunus Emre, yaşamının üzerinden yüzlerce yıl geçmesine rağmen düşünceleriyle diri kalmaya ve diri kılmaya devam etmektedir."
MÜRŞİDİ TAPDUK EMRE'YDİ
Sarıtaş, Yunus Emre'nin "Risaletü'n-Nushiyye" adlı Mesnevi tarzında kaleme aldığı eserinin dini ve tasavvufi öğütleri, diğer eseri "Divan"ın ise henüz hayattayken Anadolu'da dilden dile dolaşmaya başlayan şiirlerini içerdiğini kaydetti.
Bugün Anadolu'dan Balkanlar'a kadar geniş bir coğrafyada Müslüman-Türk kültürünün izlerinin sürmesinde Yunus Emre'nin ilahilerinin büyük etkisi olduğunu vurgulayan Sarıtaş, "Bu ilahiler, aynı zamanda asırlardan beri Anadolu ve Rumeli'de faaliyet gösteren tarikatların ortak düşüncesi ve sesi haline gelmiştir." diye konuştu.
Doç. Dr. Sarıtaş, Mevlana Celaleddin Rumi, Hacı Bektaş Veli, Ahi Evran-ı Veli, Ahmed Fakih, Geyikli Baba ve Seydi Balum gibi büyük zatlarla aynı dönemde yaşayan Yunus Emre'nin mürşidinin Tapduk Emre olduğunu hatırlattı.
Yunus Emre'nin yaşadığı dönemin, dış tesirlerle sarsılan Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmakta bulunduğu devir olduğunu anlatan Sarıtaş, "Ayrıca Anadolu Türklerinin Moğol yağmalarıyla, iç kavga ve çekişmelerle, siyasi otorite zayıflığıyla, dahası kıtlık ve kuraklıklarla perişan olduğu yıllardır. Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde küçük-büyük Türk beyliklerinin, özellikle Osmanlı Beyliği'nin de filizlendiği bir dönemdir. Böyle bir ortamda Yunus Emre, İslam'ın öngördüğü sevgi, güven, ahlak, adalet, ahiret ve umut bağıyla Anadolu halkına ümit ışıkları yakmış, Türk insanının gönüllerinde taht kurmayı başarmıştır." ifadelerini kullandı.
EDEBİYATA ÖNEMLİ KATKILAR SUNDU
Sarıtaş, Yunus Emre'nin, Orta Asya'da Ahmed Yesevi ve dervişlerinin hikmetleriyle başlayan çığırı Anadolu'da devam ettirip klasik sufi terminolojisini Türkçeleştirdiğine değindi.
Yunus Emre'nin kendine özgü tarzıyla Türk edebiyatı, tekke şiirleri, Bektaşi şiirleri ve aşık edebiyatı alanında haleflerine önemli katkılar sunduğuna dikkati çeken Sarıtaş, şunları kaydetti:
"Yunus Emre, sevgi, aşk, irfan ve hizmetle gönül yapmaya çalışmıştır. Türk edebiyatının en büyük mütefekkirlerinden biridir. Yunus Emre aynı zamanda Anadolu'da bir bakıma halk hekimi gibi dolaşarak halkın yaşadığı sorunlara çözümler getirmeye çalışmış, toplumun psikolojik hafızasını onarmıştır. Bir anlamda 'onarıcı ruh sağlığı' hizmetini yerine getiren Yunus Emre'nin şiirleri sadece kendi döneminin insanlarını değil, bugünün insanlarını da ilgilendirmektedir. Şiirlerini her okuduğumuzda dini ve ahlaki değerlerden söz ettiğini, insanın her daim Allah'ı hatırda tutmakla mutlu ve güvende olacağını vurguladığını görüyoruz. Yunus Emre, bize hakikat yolundaki gerçek mutluluğun anahtarını sunuyor. Dün olduğu gibi bugün de Yunus diline ve gönlüne muhtacız. Her türlü şiddetin önlenmesinde Yunus düşüncesine ve inanç şekline ihtiyacımız var. Bu nedenle Yunus'u sadece okul, cadde ve enstitü isimlerinde değil, hayatımızın her anında yaşatmalıyız."